THE PERCEPTION OF SPORT IN THE TURKISH CULTURE IN THE HISTORICAL PERIOD

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 5, 46 - 61, 01.12.2015

Ayhan Dever , Ahmet İslam

Öz

Physical activities have been an important scope. The Turks who have always been engaged in physical activities permanently have both made their bodies healthier and also gained achievements in the battle - fields, in this way, specializing in archery and horse - riding in particular. The activity of training the body without a new occupation have been an important part of Turkish culture. In the world - history, togetherness of sport and culture have intertwined in no nations as in the Turkish culture. That's why, it is impossible to isolate the sport from Turkish culture. In particular, the Turks who have specialized in archery and horse - riding have also been interested in all kinds of sports present all over the world the findings and researches concerning the old Turkish civilizations have presented the accomplishments and the skills in these sports quite clearly . The aim of this study is to assess the sports which have emerged in the historical period in the cultural process. Moreover, it has been intended to contribute to the literature of sport - culture through this study

Anahtar Kelimeler

Archery, Horse – Riding, Wrestling, Hunting, Turks and Sport

Tarihsel Süreç İçerisinde Türk Kültüründe Spor Algısı

Öz

Bedensel faaliyetler, Türkler için önemli bir faaliyet alanı olmuştur. Sürekli bir şekilde bedensel faaliyetlerle iç içe olan Türkler, bu sayede hem bedeni daha sağlıklı hale getirmiş, hem de özellikle okçuluk ve binicilik sporundaki uzmanlaşma ile birlikte savaş alanlarında başarılar elde etmişlerdir. Türkler için yeni bir uğraşı olmayan bedenin eğitilmesi faaliyeti, Türk kültürünün de önemli bir parçası haline gelmiştir. Dünya tarihinde hiçbir millette, spor – kültür birlikteliği Türk kültüründe olduğu gibi iç içe geçmemiştir. Bu nedenle sporun, Türk kültüründen soyutlanmasına, atılmasına imkân yoktur. Özellikle okçuluk, binicilik ve güreş sporlarında daha da uzmanlaşan Türkler, dünya genelinde var olan hemen her spor dalı ile ilgilenmişlerdir. Eski Türk uygarlıklarına ait araştırmalar ve bulgular, bu sporlardaki başarıları ve becerileri çok net bir şekilde ortaya koymaktadır. Bu çalışmanın amacı tarihsel süreç içerisinde ortaya çıkan Türk uygarlıklarında yer alan sporları, kültürel bir süreç içerisinde değerlendirmektir. Ayrıca bu çalışma ile ülkemizin spor tarihi literatürüne katkı sunulması planlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Okçuluk, Binicilik, Güreş, Avcılık, Türkler ve Spor

Kaynakça

• ABDULAZİZ Bey, (1995) Osmanlı Adet Merasim ve Tabirleri “Toplum Hayatı”, Tarih Vakfı Yurt Yayınları: Ankara.
• ACAR, M. Şinasi (2013) Osmanlı’da Sportif Atıcılık Nişantaşları, Yem Yayınları: İstanbul
• AGACANOV, S. G. (2013) Oğuzlar, Çev: A. Annaberdiyev, Selenge Yayınları: İstanbul.
• AKKUTAY, Ülker (1984) Enderun Mektebi, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları: Ankara.
• AKNERLİ Grigor (2007) Okçu Milletin Tarihi, Çev: H. D. Anreasyan, Yeditepe Yayınları: İstanbul
• ALINGE, Kurt (1967) Moğol Kanunları, Çev: C. Üçok, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları: Ankara.
• ALMAS, Turgun (2014) Uygurlar, Selenge Yayınları: İstanbul.
• ATAMAN S. Y. (1992) Eski Türk Düğünleri, Kültür Bakanlığı Yayınları: Ankara.
• ATİK, Kayhan (2001) Lütfi Paşa ve Tevarih-i Al-i Osman, Kültür Bakanlığı Yayınları: Ankara.
• AYDA, Adile (1974) Etrüskler Türk mü İdi, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü:
• AYDA, Adile (1987) Türklerin İlk Ataları, Ayyıldız Matbaası: Ankara.
• BACON, E. E. (b.y.y) Esir Orta Asya, Çev: T. Say, Tercüman 1001 Temel Eser: İstanbul.
• BUSBECG, O. G. De, Türkiye’yi Böyle Gördüm, M. F. Topaloğlu, Elips Kitap: Ankara. CARPİNİ, J. P. Moğol Tarihi ve Seyahatname, Çev: E. Ayan, Derya Kitabevi: Trabzon. ÇANDARLIOĞLU, Gülçin (2004) Uygur Devletleri Tarihi ve Kültürü Çin Kaynakları ve Uygur Kitabelerine
• Göre, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı: İstanbul. ÇINAR, A. A. (1993) Türklerde At ve Atçılık, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara.
• D’ohsson (2008) Moğol Tarihi, Çev: B. Apaydın, Nesnel Yayınları: İstanbul.
• DEVER, Ayhan (2010) Spor Sosyolojisi Tarihsel ve Güncel Boyutlarıyla Spor, Başlık Yayınları: İstanbul.
• EL – ÖMERİ, Türkler Hakkında Duyduklarım Gördüklerim, Çev: D. A. Batur, Selenge Yayınları: İstanbul. EL CAHİZ (1988) Hilafet Ordusunun Menkıbeleri ve Türklerin Faziletleri, Çev: R. Şeşen, Türk Kültürünü
• Araştırma Enstitüsü: Ankara. ERGÜN, Muharrem (1980) Orhun Abideleri, Boğaziçi Yayınları: İstanbul.
• ESİN, Emel (1978) İslamiyet’ten Önceki Kültür Tarihi ve İslam’a Giriş, Edebiyat Fakültesi Matbaası: İstanbul.
• GOODWIN, Godfrey (2008) Yeniçeriler, Çev: D. Türkömer, Doğan Kitap: İstanbul
• GÖMEÇ, Sadettin (2014) Türk Tarihinin Ana Hatları, Berikan Yayınları: Ankara.
• GUMİLEV, L, N. (1999) Eski Türkler, Çev: D. A. Batur, Birleşik Yayıncılık: İstanbul
• GUMİLEV, L. N. (2013) Hunlar, Çev: D. A. Batur, Selenge Yayınları: İstanbul.
• GÜVEN, Özbay (1992) Türkler’de Spor Kültürü, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları: Ankara.
• HALAÇOĞLU, Yusuf (1991) Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı, Türk Tarih Kurumu: Ankara.
• HIZIR, H. – AĞA, İ. (1987) Tarihi Enderun Letaif-i Enderun, Güneş Yayınları: İstanbul.
• İRTEM, S. Kani (1939) Türk Kemankeşleri, Ülkü Basımevi:
• İŞCAN, Fehmi (1988) Türklerde Spor, Milli Eğitim Basımevi: Ankara.
• İZGİ, Özkan (2000) Çin Elçisi Wang – Yen – Te’nin Uygur Seyahatnamesi, Türk Tarih Kurumu: Ankara
• KAFESOĞLU, İbrahim (1973) Büyük Selçuklu İmparatoru Sultan Melikşah, Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı
• Kültür Yayınları: Ankara. KAFESOĞLU, İbrahim (1984) Türk Milli Kültürü, Boğaziçi Yayınları: İstanbul.
• KAHRAMAN, Atıf (1989) Cumhuriyete Kadar Türk Güreşi, Kültür Bakanlığı Yayınları: Ankara.
• KARAMAN, Atıf (1995) Osmanlı Devleti’nde Spor, Kültür Bakanlığı Yayınları: Ankara.
• KETEN, Mustafa (1974) Türkiye’de Spor, Ayyıldız Matbaası:
• KÖYMEN, M. A. (1967) Alp Arslan Zamanı Selçuklu Askeri Teşkilatı, Ankara Üniversitesi Basımevi: Ankara.
• NEMETH, Gyula (1982) Attilla ve Hunları, Çev: Ş. Baştav, Ankara Üniversitesi DTCF Yayınları: Ankara.
• ORKUN, H. N. (b.y.y.) Eski Türk Sporları: Ok, Beden Terbiyesi ve Spor Dergisi, Sayı:25, Alaeddin Kıral Basımevi. ÖĞEL, Bahaeddin (2014) Türk Mitolojisi 1-2, Türk Tarih Kurumu: Ankara.
• ÖĞEL, Bahaeddin, Türk Kültür Tarihine Giriş Cilt:1, s:125 ÖNGEL. H. Basri (2001) Türk Kültür Tarihinde Spor, Kültür Bakanlığı Yayınları: Ankara.
• PEKCAN Y., - ÖZTÜRK, S. (1995) Tarih ve Coğrafya Açısından Nevruz, Tüm Basın Yayım Dağıtım:
• RICAUT (2004), Türklerin Siyasi Düsturları, Çev: M. F. Topaloğlu, Elips Kitap: Ankara.
• SEVİM, A, MERÇİL, E.(1995) Selçuklu Devletleri Tarihi Siyaseti Teşkilat ve Kültür, Türk Tarih Kurumu:
• SÜMER, Faruk (1972) Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri – Boy Teşkilatı- Destanları, Ankara Üniversitesi DTCF Yayınları: Ankara.
• ŞAPOLYO, E. B. (1972) Selçuklu İmparatorluğu Tarihi, Güven Matbaası: Ankara.
• TANERİ, Bilge (1977) Türkiye Selçukluları Kültür Hayatı, Bilge Yayınları: Konya
• TAŞAĞIL, Ahmet (2013) Çin Kaynaklarına Göre Eski Türk Boyları, Türk Tarih Kurumu: Ankara.
• TAŞAĞIL, Ahmet (2014) Göktürkler 1-2-3, Türk Tarih Kurumu: Ankara.
• TAYGA, Yunus (1990) Türk Spor Tarihine Genel Bakış, Spor Eğitim Dairesi Başkanlığı: Ankara.
• TSAİ Liu Mau (2007) Çin Kaynaklarına Göre Doğu Türkleri, Selenge Yayınları: İstanbul.
• TURAN Osman (1958) Türkiye Selçukluları Hakkında Resmi Vesikalar, Türk Tarih Kurumu Basımevi:
• TURAN, Osman (1945) Eski Türklerde Ok’un Hukuki Bir Sembol Olarak Kullanılması, Belleten, Cilt:IX, Sayı:35, Temmuz.
• TURAN, Osman (1969) Selçuklular Tarihi ve Türk İslam Medeniyeti, Turan Neşriyat Yurdu:
• TURAN, Osman (1969) Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi, Turan Neşriyat Yurdu: İstanbul.
• YILDIZ, Doğan (b.y.y.) Türk Spor Tarihi, Ser Yayıncılık: İstanbul. YÜCEL, Tahsin (1999) Türk Okçuluğu, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları: Ankara.