NARRATIVE OF TURKISH TALES IN THE IDENTITY OF KELOĞLAN: TURKISH TALES WITH THE METHOD OF PROPP

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 3, 201 - 226, 01.07.2017

Nursel Bolat

Öz

In the history of World literature, tales are built on super natural events and heroes. Turkish tales also have the characteristics of these mythical features. Mythical narratives especially have born from primitive societies, and sustained their impact on generations. Turkish mythical narratives have nourished from the elements of Shamanism narratives which have a deeply impact on their own primitive cultural structure. The elements of pre-Islamic Shamanism believe are efficient in Turkish cultural structure. After the acceptance of Islam, traditions of Shamanism have rapidly lost their influence but they have not completely disappeared. The Turks, who settled down in Anatolia, have brought these features with themselves and kept alive in the tales. The Tastaray reflection in Altay tales has showed itself in the tales of Keloğlan, too. The heroes have carried traces of a primitive social culture, in accordance with the area which they have taken place over time. The influence of this narrative has continued its existence in the structure of Turkish tales and traditions. The Keloğlan tales draw attention to the fact that Anatolian people convey what they can not say and say to the self-governing, as well as instruments of the period cult, reflecting their fear and hopes. In the study, the Russian formalist Vladimir Propp is trying to place Keloğlan tales on the functions he regards as the unchanging foundation stones of the fairy

Anahtar Kelimeler

Keloğlan, Turkish tales, Shamanism, Middle Asia, Propp

Keloğlan Kimliğinde Türk Masallari Anlatısı: Propp Yönteminde Türk Masalları

Öz

Dünya edebiyat tarihinde masallar olağan üstü olaylar, kahramanlar üzerine kurulup kurgulanmaktadır. Türk masalları da anlatılarında bu mitsel özellikleri taşımaktadır. Mitsel anlatılar özellikle ilkel toplulukların içinden çıkıp nesiller boyu etkisini sürdürmektedir. Türk masal anlatıları da kendi ilkel kültürel yapısında etkili olan Şamanizm anlatılarından aktarılan öğelerle beslenmektedir. Türk kültürel yapısında İslamiyet öncesi Şamanizm inancının öğeleri etkindir ve İslamiyet’in kabulünden sonra Şaman gelenekleri kültürün içinde hızla zayıflamaya başlamış ancak tamamen yok olmamıştır. Anadolu’ya yerleşen Türkler gelirken bu özellikleri de beraberlerinde getirmiş ve masallarda yaşatmışlardır. Altay masallarında yer alan Tastaray yansıması Keloğlan masallarında da kendini göstermektedir. Kahramanlar zaman içinde yer aldığı bölgeye uygun olarak şekillense de ilkel toplumsal kültüründen de izler taşımaktadır. Bu anlatı etkisi Türk Anadolu masal ve geleneksel yapısında da izlerini sürdürmektedir. Keloğlan masalları, Anadolu insanın kendini yönetenlere söylemek isteyip de söyleyemediklerini aktardıkları, bunun yanı sıra dönem kültürünü, korku ve umutlarını da yansıttıkları araçlar olarak dikkat çekmektedir. Çalışmada, Rus biçimci Vladimir Propp'un masalın değişmez temel taşları olarak değerlendirdiği işlevlerine Keloğlan masalları yerleştirilmeye çalışılmaktadır

Anahtar Kelimeler

Keloğlan, Türk masalları, Şamanizm, Orta Asya, Propp

Kaynakça

• Aydın, U. Uras, Gürsoy Bilge ve Serkan Dora, (2004). “Hafızadan Ütopyaya: Masallarda İşlev Değişimi”,
• Renkli Atlas, Der. Nurçay Türkoğlu, İstanbul: Babil Yayınları. Boratav, Petrev N. (1988). Halk Hikayeleri ve Halk Hikayeciliği, İstanbul: Adam Yayınları,
• Barthes, Roland (1990).Çağdaş Söylenler, Çev. Tahsin Yücel. Hürriyet İstanbul: Vakfı Yayınları..
• Başgöz, İlhan (2002). “Azadovski ve Masalın Anlatıcısı”, Sibirya’dan Bir Masal Anası, Ankara: T. C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Buluç, Sadettin (1971). “Şamanizm”, İslam Ansiklopedisi, C. 11. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Campbell, Joseph (1995). İlkel Mitoloji: Tanrının Maskeleri, Çev. Kudret Emiroğlu, Ankara: İmge Yayınları.
• Çoruhlu, Yaşar (2000). Türk Mitolojisinin Ana Hatları, İstanbul : Kabalcı Yayınevi.
• Ergün, Pervin (2005). “Altay Destanlarında Ve Anadolu Türk Masallarında Tastarakay-Keloğlan”, Millî Folklor, Yıl 17, Sayı 68, 78-84.
• Eliade, Mircea(1990). Dinin Anlamı ve Sosyal Fonksiyo, Çev. Mehmet Aydın, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Eliade, Mircea(1999). Şamanizm: İlkel Esrime Teknikleri, Çev. İsmet Birkan, Ankara: İmge Kitabev.
• Esin, Emel (1992). Türkistan Seyahatnamesi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Estes, Clarissa P. (2003). Kurtlarla Koşan Kadınlar, Çev. Hakan Atalay, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Fiske, John (2003).İletişim Çalışmalarına Giriş, Çev. Süleyman İrvan, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Fiske, John (2006). Mitler ve Mitleri Yapanlar, Çev. Şebnem Duran, İzmir: İlya İzmir Yayınevi.
• Gezgin, İsmail (2007). Masalların Şifres, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Günay, Ünver ve Harun Güngör (1998).Türk Din Tarihi, İstanbul: Laçin Yayınları.
• Harmancı, Meriç (2010). “Keloğlan’ın Hilebazlığı”, Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 2, İstanbul.
• Harmancı, Meriç (2010). Türk Masallarında Keloğlan Tipi. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler
• Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tez. Hoppal, Mihaly (2001). “Sibirya Şamanizminde DoğaTapınımı, Çev. Gürbüz Erginer. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 41, 1 (2001), 209-225.
• Jahn, M. (2012). Anlatıbilim, Çev. B. Dervişcemaloğlu, İstanbul: Dergah Yayınları.
• Jung, Carl Gustav(2005). Dört Arketip, Çev. Zehra Aksu Yılmazer, İstanbul: Metis Yayınları,
• İlerialkan, Damla ve Recep Yılmaz (2015). Senaryo Nasıl Yazılır? Nasıl Yazıyorlar? İstanbul: Alfa Yayınevi.
• İnan, Abdülkadir (1972). Tarihte ve Bugün Şamanizm, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• İnan, Abdülkadir(1953). “Yakut Şamaniziminde İja Kııl”, Türkiyat Mecmuası C. 10 İstanbul.
• İnanç, Hüsametti (2005). AB’ye Entegrasyon Sürecinde Türkiye’ni Kimlik Problemleri, Ankara: Adres Yayınları.
• Kantarcıoğlu, Selçuk (1995). Eğitimde Masalın Yeri. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Makas, Zeynelabidin (2000). Türk Dünyasından Masallar, İstanbul: Kitapevi Yayınları.
• Ocak, A. Yaşar (2000). Alevî ve Bektaşî İnançlarının İslâm Öncesi Temelleri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Odabaşı (2012)., www. sezerodabasioglukarikaturist. tr. gg/Nasrettin-Hoca. Alıntı tarihi: 07. 12. 2012.
• Önal, Mehmet Naci (2010). “Halk Anlatılarında Kahramanın Kimliğini Gizlemesi”, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 5/1 Winter, 1271-1285.
• Perin, Michel (2003). Şamanizm, Çev. Bülent Arıbaş, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Propp, Vladimir (1985). Masalın Biçim Bilimi, Çev. Mehmet Rifat ve Sema Rifat, İstanbul: Bilim/Felsefe/Sanat Yayınları.
• Radloff, Wilhelm (1994). Sibirya’dan, Çev. Ahmet Temir, C. III, İstanbul: Yeni Türkiye Yayınları.
• Radloff, Wilhelm (1994). Sibirya’dan. Çev. Ahmet Temir. C. II, İstanbul: Yeni Türkiye Yayınları, .
• Rank, Otto (2001). Doğum Travması. Çev. Sabir Yücesoy. İstanbul: Metis Yayınları.
• Rifat, Mehmet (2012). Vladimir Propp ve Masalın Biçimbilimi, Giriş Gözlemleri, www. felsefeekibi. com/site/default. asp. Alıntı tarihi 22. 11. 2012.
• Rosenberg, Donna (2006). Dünya Mitolojisi, 4. Baskı, Çev. Koray Akten, Erdal Cengiz ve Diğerleri, Ankara: İmge Kitabevi.
• Seyidoğlu, Bilge (2002). Mitoloji Üzerine Araştırmalar, İstanbul: Dergah Yayınları..
• Sodzawıczny, Magdalena (2003). Türkiye Masallarında Şamanizm Öğeleri, Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bilkent Üniversitesi, Ankara: Türk Edebiyatı Disiplininde Yüksek Lisans Derecesi.
• Şimşek, Esma (2001). Yukarı Çukurova Masallarında Motif ve Tip Araştırması, C. I., Ankara: T. C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Tezel, Naki (2001). Türk Masalları, C. 2, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Tozlu, Selahattin (2004). Anadolu Türk Tarihi Ve Anadoluculuk, Kazım Karabekir Eğitim Faküıtesi Dergisi, Sayı: 9, 397-410, Erzurum.
• Uraz, Murat (1992). Türk Mitolojisi, İstanbul: Mitologya Yayınları.
• Yılmaz, Recep, (2014). Anlatı Yoluyla Dünyanın Zihinsel Yeniden Kurulumu: “Palto”, “Dönüşüm” ve “Hayvan
• Çiftliği” Romanlarının Alımlama Pratikleri Üzerine Bir İnceleme (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yılmaz, Recep, Ali Çakır ve Filiz Resuloğlu (2017). “Historical Transformation of the Advertising Narration in
• Turkey: From Stereotype to Digital Media”, İçinde, Narrative Advertising Models and Conceptualization in the Digital Age (ss. 133-152.), Recep Yılmaz (ed.). ABD: IGI-Global Yayınevi.