Fârâbî ve Hocazâde’nin Görüşleri Bağlamında Meâd Meselesi

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 4, 3085 - 3100, 15.10.2019

Muhammet Caner Ilgaroğlu , Luay Hatem Yaqoob

https://doi.org/10.33206/mjss.525971

Cited By: 2

Öz

Gazzâlî’nin filozofları tekfir ettiği üç
meselenin üçüncüsü olan meâd meselesi, İslam düşünce tarihinde Gazzâlî’yle
başlayan tehâfüt geleneğinin ele alıp incelediği, teolojik ve felsefî bağlamı
olan önemli bir meseledir.  Meâd (dönüş,
kıyamet günü insanların yeniden dirilişi) ve ahiret gününe iman hem Yahudiler,
Hristiyanlar ve Müslümanlar arasında hem de kelamcılar, felsefeciler ve din
âlimleri arasında ortak bir meseledir. Gerek bu üç dinde ve gerekse bahsi geçen
düşünme biçimlerinde kıyamet günü ve yeniden diriliş, dinî inancın ana
konularından ve vazgeçilmez esaslarındandır. Böylesine önemli bir meselenin
tartışılma alanı ve biçimi hiç şüphesiz teolojik ve felsefî birçok meseleyi
yakından ilgilendirmektedir. Bu çalışmada meşşâî bir filozof olan Fârâbî ile
XV. yüzyıl Osmanlı âlimlerinden Hocazâde’nin meâd meselesine dair görüşleri
incelenecektir. Böylelikle farklı dönemlerde yaşamış ve farklı bakış açılarına
sahip iki İslam düşünürünün meâd meselesine dair görüşlerinden yola çıkılarak
bu meselenin İslam düşünce tarihindeki yeri, ele alınış biçimi, sürekliliği ve
dönemler arası geçişte farklı anlamlar kazanıp kazanmadığı gibi hususlar
hakkında değerlendirmeler yapılması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İslam Felsefesi, Meâd, Fârâbî, Hocazâde.

Kaynakça

• Aydın, M. S. (2012). “Fârâbî’nin Siyasi Düşüncesinde Sa’âdet Kavramı”. es-Siyasetü’l-Medeniyye veya Mebâdi’ül-Mevcûdât. Trc. Mehmet S. Aydın- Abdülkadir Şener-M. Rami Ayas. İstanbul: Büyüyenay Yayınları,. 13-17.
• Aydınlı, Y. (2008). Fârâbî. İstanbul: İsam Yayınları.
• Deniz, G. (2015). Kelam-Felsefe Tartışmaları. Ankara: Fecr yayınları.
• Fârâbî. (2011). el-Medînetü’l-Fâzılâ. Trc. Ahmet Arslan. Ankara: Divan Kitap.
• Fârâbî, (2012). es-Siyasetü’l-Medeniyye veya Mebâdi’ül-Mevcûdât. Trc. Mehmet S. Aydın- Abdülkadir Şener-M. Rami Ayas. İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
• Gazzâlî. (2011). Tehâfütü’l-Felâsife. Thk. Adil Abdulmunim Ebu Abbas. Kahire: Dar’ut Telaih.
• Hatip, A. (1975). Allah ve’l-İnsan. Beyrut: Dar’ul Marife.
• Hocazâde, M. E. (2018). et-Tehâfüt fi’l-Muhâkeme beyne’l Gazzâlî ve’l Felâsife. Thk. Luay Hatem Yaqoob. Beyrut: Risale el-Alemiyye.
• İbn Manzûr. (1970). “avd”. Lisânü’l-ʿArab. nşr. Yûsuf Hayyât-Nedim Mar‘aşlî. Beyrut: Dâru Lisâni’l-‘Arab.
• İbn Rüşd. (2011). Tehâfütü’t-Tehâfüt. Kahire: Mektebet İbn Sînâ.
• İbn Sînâ. (1963). el-Adhaviyye fi’l-Meâd. Thk. Hasen Asi. İran: Şems Tebrizi Yayınevi.
• Îcî. (1997). el-Mevâkıf fî ʿİlmi’l-Kelâm. Thk. Abdurrahman Umeyra. Beyrut: Dar’ul Ciil.
• İsfahani, R. (2016). Müfredât. Trc. Yusuf Türker. İstanbul: Pınar Yayınları.
• Özervarlı, M. S. (2003). “mebde ve meâd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları.
• Râzî, F. (1951). el-Mebahis el-Meşrıkıyye fi’l İlahiyât ve’t Tebiyât. İran: İntişarat Beydar.
• Toktaş, F. (2004). İslam Düşüncesinde Felsefe Eleştirileri. İstanbul: Klasik Yayınları.
• Tûsî. (1990). Tehafütü’l-Felâsife. Trc. Recep Duran, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Türker, M. (1956). Üç Tehafüt Bakımından Felsefe Ve Din Münasebeti. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Vural, M. (2004). Gazzâlî Felsefesinde Bilgi ve Yöntem. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.