Oluşumsal Yapısalcılığın İlkeleri ve Zola’nın Emek Adlı Romanı Üzerinde Çözümleme

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 665 - 683, 24.04.2020

Serhat Tertemiz İrfan Atalay

https://doi.org/10.33206/mjss.558274

Öz

Toplumsal çatışmaların veya toplum yaşamının
düzenli işlemesine engel olan durumları içeren romanlar, toplumcu gerçekçilik
anlayışını benimseyen Marksçı öğreti ve bu öğretiden çıkmış eleştiri yöntemleri
için oldukça uygun birer inceleme alanıdır. Toplumbilimsel eleştiri
yöntemlerinden birini oluşturan Lucien Goldmann’ın oluşumsal yapısalcılık yöntemi de anamalcı dizgenin neden olduğu
sorunları ve mutsuzlukları ve bunlara karşı önerilen çözüm yollarını anlatan
romanların çözümlenmesi veya eleştirisinde verimli sonuçlar ortaya koyar.

Romanın içyapılarının yanı sıra oluşum
sürecini etkileyen ve tetikleyen metin dışı yapıları da araştırmayı öneren
yöntem, toplumun aydın temsilcisi konumundaki yazarın, sorunlar karşısında
oluşturduğu dünya görüşünün sorgulamasını yapar. Yöntemin uygulanması
aşamasında farklı yapıların derinlemesine araştırılması tutarlı açıklamaları
doğurur.

Ütopik sosyalizmin savunulmasının yapıldığı
Zola’nın Emek adlı yapıtı, işçi
emeğinin özgürleşmesine bağlı olarak yaşamdaki tüm duygu ve hazların anlam
kazanacağı ve insanlığın bu sayede mutluluğa ereceği tezi üzerine kuruludur.
Sanayiye koşut olarak gelişen burjuva sınıfının XIX. yüzyılda yaptığı emek
sömürüsünün insanları köleleştirdiğine yer veren yapıt, emek köleliğinden
kurtulmak için yeni bir dizge önerir. Yapıt, işçi sınıfının her geçen gün biraz
daha yoksullaşmasına neden olan ağır koşulların mantıklı ve akılcı çözümlerle
üstesinden gelinebileceğini gösterirken, Zola’nın ütopik sosyalist Fourrier,
Saint-Simon ve daha birçok toplumcu sosyalist düşünür ve yazarlardan
esinlenerek oluşturduğu düşüncelerini doğalcı yöntemlerle sunar.

Anahtar Kelimeler

Oluşumsal yapısalcılık, dünya görüşü, olası bilinç, sorunsal kahraman

The Principles of Constructivist Structuralism and Analysis of the Novel by Zola Emek

Öz

Novels, narrating events of social conflicts or the events preventing regular functioning of public life are a very suitable field of study for Marxist doctrine which adopts the understanding of social realism and the methods of criticism that have passed from this doctrine. Lucien Goldmann’s method of constructive structuralism which is one of the methods of sociological criticism gives fruitful results in analyzing or criticizing novels that describe the problems and misfortunes caused by the dominant system and the proposed solutions against them. The method, which suggests exploring the non-textual structures that influence and initiate the formation of process as well as the internal structures of the novel dispute worldview of the writer, who is the intellectual representative of society, in front of the problems. Detailed study of various structures using the method leads to consistent explanations. Zola’s work, where Utopian socialism is defended is based on the thesis that all emotions and pleasures in life will make sense, and humanity will achieve happiness through the liberation of labor. Bourgeoisie developed in parallel to industries. The work, which is inferior to the exploitation of labor offers a new system of getting rid of labor slavery. While the work shows the harsh conditions making working class become poorer every day can be overcome with logical and rational decisions, Zola presents his ideas inspired by the utopian socialist Fourier, Saint-Simon and many other socialist thinker and writers, naturalistic methods.

Anahtar Kelimeler

Genetic structuralism, Worldview, Possible consciousness, Problematical hero

Kaynakça

• Atalay, İ. (2007). Jean-Paul Sartre’ın Özgürlük Yolları adlı yapıtına oluşumsal yapısalcı bir yaklaşım. (Yayımlanmamış) Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü., Erzurum.
• Atalay, İ. (2016). Yapıt Çözümlemesinde Toplumeleştiri, Yazın Toplumbilimi Yöntemleri ve Lucien Goldmann'ın Oluşumsal Yapısalcılığı. Humanitas, 387-412.
• Baysan, G. T. (2010). Réflexions sur Travail de Zola: I. L'Abîme et les abîmes. Revue d’études et recherches sur les littératures du monde, s. 39-51.
• Baysan, G. T. (2012). Reflexions sur Travail de Zola II. La Crecherie - vers la naissance de l'espoir. Revue d’études et recherches sur les littératures du monde, s. 41-48.
• Bouguinat, N., & Pellistrandi, B. (2005). Le 19e siècle en Europe. Paris: Armand Colin.
• Dolléans, É. (2003, Juillet 9). Histoire du mouvement ouvrier Tome I : 1830-1871. (J.-C. Bonnier, Dü.) Chicoutimi, Québec, Canada.
• Dotoli, G. (2013, Avril 14). Salon Littéraire. Juillet 18, 2018 tarihinde Linternaute: http://salon-litteraire.linternaute.com/fr/biographie-auteur/content/1830361-emile-zola-biographie adresinden alındı.
• Dönmezer, S. (1994). Toplumbilim (11 b.). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Duby, G. (1999). Histoire de la Frace des origines à nos jours. Montréal: Larousse.
• Engels, F. (1974). Ütopik Sosyalizm ve Bilimsel Sosyalizm. (Ö. Ünalan, Çev.) Ankara: Sol Yayınları.
• Escarpit, R. (1993). Edebiyat Sosyolojisi. (A. Yazıcı, Çev.) İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Girard, R. (2013). Romantik Yalan ve Romansal Hakikat. (A. İldem, Çev.) İstanbul: Metis Eleştiri.
• Goldmann, L. (1950, Juillet-Septembre). Matérialisme Dialectique Et Histoire de la Littérature. Revue de Métaphysique et de Morale, s. 283-301.
• Goldmann, L. (1962, Janvier-Juin). Problèmes d'une Sociologie du Roman. Cahiers Internationaux de Sociologie, s. 61-72.
• Goldmann, L. (1964, Mai). Le Structuralisme Génétique En Histoire De La Littérature. MLN, s. 225-239.
• Goldmann, L. (1964). Pour Une Sociologie du Roman. Paris: Gallimard.
• Goldmann, L. (1976). Diyalektik Araştırmalar. (A. Timuçin, & M. Sert, Çev.) İstanbul: Kavram Yayınları.
• Goldmann, L. (1976). Le Dieu Caché. Paris: Gallimard.
• Goldmann, L. (1977). İnsan Bilimleri ve Felsefe. (A. Timuçin, & F. Aynuksa, Çev.) İstanbul: Kavram Yayınları.
• Hançerlioğlu, O. (1977). Düşünce Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Herschberg Pierrot, A. (2003). Stylistique de la Prose. Paris: Belin.
• Kocka, J., & Mitchell, A. (2015). 19. Yüzyıl Avrupa'sında Burjuva Toplumu. (U. Kocabaşoğlu, Çev.) İstanbul: İletişim.
• Krapivin, V. (1988). Diyalektik Materyalizm Nedir? İstanbul: Bilsan A.Ş. Bilim ve Sanat.
• Lhomme, J. (1970). La crise agricole à la fin du XIXe siècle en France. Essai d'interprétation économique et sociale. Revue économique, XXI, s. 521-553.
• Lukács, G. (1987). Avrupa Gerçekçiliği. (M. H. Doğan, Çev.) İstanbul: Payel.
• Mannheim, K. (2002). İdeoloji ve Ütopya. (M. Akyayuz, Çev.) Ankara: Epos Yayınları.
• Maurois, A. (1947). Histoire de la France. Paris: Editions Dominique Wapler.
• Mitterand, H. (1974). Enquête sur une visite de Zola à Unieux pour la préparation de « Travail ». J. Naumont içinde, Les Cahier Naturalistes (s. 182-204). Paris: Éditions Fasquelle.
• Munier, B. (2001). De la Sociologie du Roman au Roman Sociologique. L'Année sociologique, s. 185-203.
• Noiriel, G. (1986). Les ouvriers dans la a société française XIX-XXe siècle. Paris: Éditions du Seuil.
• Özdemir, E. (1999). Yazınsal Türler. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Özdemir, E. (2000). Eleştirel Okuma. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Ponteil, F. (1968). Les Classes Bourgeoises et l'avènement de la Démocratie. Paris: Éditions Albin Michel.
• Raimond, M. (2008). Le Roman. Paris: Armand Colin.
• Rubel, M. (1958). De l'utopie a l'idéologie. Revue d'histoire économique et sociale, s. 491-496.
• Sarcey, M.-R. D., Bouchet, T. D., & Picon, A. (2003). Ütopyalar Sözlüğü. (M.-R. D. Sarcey, T. D. Bouchet, A. Picon, Dü, & T. Ilgaz, Çev.) İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Schmitt, M., & Viala, A. (1982). Savoir-Lire. Paris: Didier.
• Smith, A. (1997). Ulusların zenginliğ. (M. B. Ayşe Yunus, Çev.) İstanbul: Alan yayıncılık.
• Spiers, D. E., & Morgan, O. (1993). Les linéaments d'un Évangile: les interviews de Zola à l'époque des Trois Villes. A. Pagès içinde, Les Cahiers naturalistes (s. 35-46). Paris: Grasset-Fasquelle.
• Tertemiz, S. (2018). Une étude sur Travail d‘Émile Zola dans le cadre de la méthode de structuralisme génétique. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Fransız Dili ve Edebiyatı. Tekirdağ: Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tilbe, A. (2000). Une Etude Sociologique Dans la Peste d'Albert Camus. Erzurum: Universite Ataturk Institute des Sciences Sociales.
• Tilbe, A. (2010, Haziran). George Lukacs ve Lucien Goldmann'ın Yaklaşımıyla Fransız Yazınında Kişi Sorunsalı. Batı Edebiyatında Kahraman, 17, 27-36.
• Veron, L., & Fondu, Q. (2015). Lucien Goldmann (1913-1970) : Pour un marxisme humaniste. Intervention dans le cadre du séminaire Lectures de Marx. https://f.hypotheses.org/wp-content/blogs.dir/851/files/2015/11/Lucien-Goldmann-1913-1970-Pour-un-marxisme-humaniste-Lae%CC%81lia-Ve%CC%81ron-Quentin-Fondu.pdf, 12.03.2019.
• Villermé, L. R. (2006, Mars 9). Tableau de l’état physique et moral des ouvriers employés dans les manufactures de coton, de laine et de soie. Chicoutimi, Québec, Canada.
• Yücel, T. (1982). Yapısalcılık. İstanbul: Ada Yayınları.
• Zola, É. (1881). Le roman expérimental (5e édition). Bibliothèque nationale de France.
• Zola, É. (2010). Emek (Cilt II). İzmir: İlya Yayınları.
• Zola, É. (2010). Emek (Cilt I). İzmir: İlya yayınları.