Özümseme Kapasitesi Ölçeğinin Geliştirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 4, 2186 - 2204, 13.10.2020

Sibel Demirer Şenay Sezgin Nartgün

https://doi.org/10.33206/mjss.676981

Öz

Özümseme kapasitesi eğitim örgütlerinde yeni bilgilerin değerini tanımaya, anlamaya ve örgütsel amaçlara uygulamaya yönelik önemli bir özelliktir. Bu araştırmanın amacı, okul yöneticilerinin özümseme kapasitesi düzeylerini belirlemeye yönelik özümseme kapasitesi ölçeği geliştirilmesidir. Ölçeğin geçerliği için açımlayıcı faktör analizi (AFA) ve doğrulayıcı faktör analizinden (DFA), güvenirliği için Cronbach’s Alpha katsayısından yararlanılmıştır. Ölçeğin açımlayıcı faktör analizi, doğrulayıcı faktör analizi ve nihai uygulaması için veriler üç farklı çalışma grubundan sağlanmıştır. Analizler sonucunda 19 maddeden ve edinim, benimseme, dönüştürme ve faydalanma şeklinde dört boyuttan oluşan Özümseme Kapasitesi Ölçeği geliştirilmiştir. Okul yöneticilerinin özümseme kapasitesi düzeylerine ilişkin elde edilen verilerle araştırmanın betimsel analizi yapılmış ve okul yöneticilerinin görüşlerinin benimseme, dönüştürme ve faydalanma boyutları için 'kesinlikle katılıyorum' düzeyinde olduğu görülmüştür. Okul yöneticilerinin edinim boyutuna ilişkin görüşlerinin ve özümseme kapasitesi düzeylerinin “katılıyorum” düzeyinde olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Özümseme Kapasitesi, Ölçek Geliştirme, Okul Yöneticileri

Kaynakça

• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri SPSS uygulamaları. Sakarya: Sakarya Kitapevi.
• Arbussa A. & Coenders G. (2007). Innovation activities, use of appropriation instruments and absorptive capacity: Evidence from Spanish firms. Research Policy, 36, 1545-1558.
• Björkman, I., Stahl, G. K. & Vaara, E. (2007). Cultural differences and capability transfer in cross-border acquisitions: The mediating roles of capability complementarity, absorptive capacity, and social integration. Journal of International Business Studies, 38(4), 658-672.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32), 470-483.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Camisón, C. & Forés, B. (2010). Knowledge absorptive capacity: New insights for its conceptualization and measurement. Journal of Business Research, 63(7), 707-715.
• Cantner, U. & Pyka, A. (1998). Technological evolution—an analysis within the knowledge-based approach. Structural Change and Economic Dynamics, 9(1), 85-107.
• Cassiman B. & Veugelers R. (2000). External technology sources: Embodied or disembodied technology acquisition. Working paper UPF 444, 1-22.
• Cockburn, I. M. & Henderson, R. M. (1998). Absorptive capacity, coauthoring behavior, and the organization of research in drug discovery. The Journal of Industrial Economics, 46(2), 157-182.
• Cohen, W. & Levinthal, D. (1990). Absorptive capacity: a new perspective on learning and innovation. Administrative Science Quarterly, 35, 128–52.
• Comrey, A. L. & Lee, H. B. (1992). A first course in factor analysis. New Jersey: Hillsdale, Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Coombs, R. & Hull, R. (1998). Knowledge management practices’ and path-dependency in innovation. Research Policy, 27, 237–53.
• Çetin S. ve Fidan Y. (2017). İnsan sermayesi özümseme kapasitesi ve yenilik performansı ilişkisi. BMIJ, 5(4), 1-22.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi.
• Erkorkmaz, Ü., Etikan, I., Demir, O., Özdamar, K. ve Sanisoğlu, S. Y. (2013). Doğrulayıcı faktör analizi ve uyum indeksleri. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 33(1), 210-223.
• Fidan, E. (2017). Öğrenme Yönelimi ve Özümseme Kapasitesinin Yenilikçilik ve Firma Performansı Üzerine Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gebze Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Fiol, M. & Lyles, M. (1985). Organizational learning. Academy of Management Review, 10 (4), 803-813.
• Flatten, T. C., Engelen, A., Zahra, S. A. & Brettel, M. (2011). A measure of absorptive capacity: Scale development and validation. European Management Journal, 29(2), 98-116.
• Flatten, T. C., Greve, G. I. & Brettel, M. (2011). Absorptive capacity and firm performance in SMEs: The mediating influence of strategic alliances. European Management Review, 8(3), 137-152.
• Fosfuri, A. & Tribó, J. A. (2008). Exploring the antecedents of potential absorptive capacity and its impact on innovation performance. Omega, 36(2), 173-187.
• George, G., Zahra, S. A., Wheatley, K. K. & Khan, R. (2001). The effects of alliance portfolio characteristics and absorptive capacity on performance: A study of biotechnology firms. The Journal of High Technology Management Research, 12(2), 205-226.
• Hamel, G. (1991). Competition for competence and interpartner learning within international strategic alliances. Strategic Management Journal, 12(1), 83-103.
• Hamel, G., Doz, Y. L. & Prahalad, C. K. (1989). Collaborate with your competitors and win. Harvard Business Review, 67(1), 133-139.
• Hedlund, G. (1994.) A model of knowledge management and the N-form corporation. Strategic Management Journal,15, 73–90.
• Hooper, D., Coughlan, J. & Mullen, M. R. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53-60.
• Howells, J. (1996). Tacit knowledge, innovation and technology transfer. Technology Analysis & Strategic Management, 8, 91–106.
• Howells, J. (1999). Research and technology outsourcing. Technology Analysis & Strategic Management, 11(1), 17-29.
• Howells, J., James, A. & Malik, K. (2003). The sourcing of technological knowledge: distributed innovation processes and dynamic change. R&D Management, 33(4), 395-409.
• Hu, L. T. & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55.
• Huygens, M., Baden-Fuller, C., Van den Bosch, F.A.J. & Volberda, H.W. (2001). Coevolution of firm capabilities and industry competition: Investigating the music industry 1877-1997. Organization Studies, 22 (6), 971-1011.
• Jansen, J. J., Van Den Bosch, F. A. & Volberda, H. W. (2005). Managing potential and realized absorptive capacity: How do organizational antecedents matter? Academy of Management Journal, 48(6), 999-1015.
• Kale, E., Başar, Ö. ve Aknar, A. (2017). Absorptive capacity: An empirical study on Turkey’s hotel companies. Uluslararası Turizm, Ekonomi ve İşletme Bilimleri Dergisi, 1(1), 48-55.
• Karakoç, F. Y. ve Dönmez, L. (2014). Ölçek geliştirme çalışmalarında temel ilkeler. Tıp Eğitimi Dünyası, 40, 39-49.
• Kinoshita, Y. (2000). R&D and technology spillovers via FDI: Innovation and absorptive capacity. William Davidson Institute, University of Michigan Business School Working Paper Number, 349.
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. Guilford Publications.
• Koç, U. (2008). Örgütsel Öğrenme, Sonuçları ve İMKB’de Bir Araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Kogut, B. & Zander, U. (1992). Knowledge of the firm, combinative capabilities, and the replication of technology. Organization Science, 3(3), 383-397.
• Kotabe, M., Jiang, C. X. & Murray, J. Y. (2011). Managerial ties, knowledge acquisition, realized absorptive capacity and new product market performance of emerging multinational companies: A case of China. Journal of World Business, 46(2), 166-176.
• Lane, P. J. & Lubatkin, M. (1998). Relative absorptive capacity and interorganizational learning. Strategic Management Journal, 461-477.
• Lane, P. J., Koka, B. R. & Pathak, S. (2006). The reification of absorptive capacity: A critical review and rejuvenation of the construct. Academy of Management Review, 31(4), 833–863.
• Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel Psychology, 28(4), 563-575.
• Leiponen, A. (2006). Organization of knowledge exchange: An empirical study of knowledge intensive business service relationships, Economics of Innovation and New Technology, 15(4/5), 443-464.
• Lenox, M. & King, A. (2004). Prospects for developing absorptive capacity through internal information provision. Strategic Management Journal, 25(4), 331-345.
• Leonard, D. & Sensiper, S. (1998). The role of tacit knowledge in group innovation. California Management Review, 40(3), 112-132.
• Liao, S. H., Fei, W. C. & Chen, C. C. (2006). Knowledge sharing, absorptive capacity, and innovation capability: an empirical study of Taiwan's knowledge-intensive industries. Journal of Information Science, 33(3), 340-359.
• Liao, J., Welsch, H. & Stoica, M. (2003). Organizational absorptive capacity and responsiveness: An empirical investigation of growth–oriented SMEs. Entrepreneurship Theory and Practice, 28(1), 63-86.
• Lichtenthaler, U. (2016). Absorptive capacity and firm performance: an integrative framework of benefits and downsides. Technology Analysis & Strategic Management, 28(6), 664-676.
• Lyles, M. A. & Schwenk, C. R. (1992). Top management, strategy and organizational knowledge structures. Journal of Management Studies, 29(2), 155-174.
• Miles, J.A. (2012). Management and organization theory: A Jossey-Bass Reader. John Wiley & Sons.
• Nonaka, I. (1994). A dynamic theory of organizational knowledge creation. Organization Science, 5(1), 14-37.
• Nonaka, I., Byosiere, P., Borucki, C. C. & Konno, N. (1994). Organizational knowledge creation theory: A first comprehensive test. International Business Review, 3(4), 337-351.
• Nonaka, I. & Peltokorpi, V. (2006). Objectivity and subjectivity in knowledge management: A review of 20 top articles. Knowledge and Process Management, 13(2), 73-82.
• Ouyang, H. (2008). Resources, absorptive cepacity, and technology sourcing, International Journal of Technology Management, 41, 183-202.
• Özdamar, K. (2002). Paket programlar ve istatistiksel veri analizi (Çok değişkenli analizler). 4. Baskı. Eskişehir: Kaan Yayınları.
• Özdamar, K. (2013). Modern bilimsel araştırma yöntemleri. Nisan Kitabevi Yayınları.
• Raykov, T. & Marcoulides, G. A. (2006). On multilevel model reliability estimation from the perspective of structural equation modeling. Structural Equation Modeling, 13(1), 130-141.
• Ruggles, R. (1998). The state of the notion: Knowledge management in practice. California Management Review, 40(3), 80-89.
• Sakarya, F. (2012). Teknopark İçerisindeki, Teknoloji Transferini Artırmaya Dönük İşbirlikleri ve Teknopark Destek Faaliyetlerinin, Firmaların Özümseme Kapasitesi Üzerine Etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Seçkin, B. (2015). Firma Seviyesi Özümseme Kapasitesi ve Uluslararası Teknoloji Transferinin Başarısı; Türkiye Havacılık ve Uzay Sanayi Örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Steensma, H.K. & Corley, K.G. (2001). Organizational context as a moderator of theories on firm boundaries for technology sourcing. Academy of Management Journal, 44, 271–291.
• Steensma, H. K. & Lyles, M. A. (2000). Explaining IJV survival in a transitional economy through social exchange and knowledge‐based perspectives. Strategic Management Journal, 21(8), 831-851.
• Stevens, J. (1996). Applied multivariate statistics for social sciences. (Fourth Edition). NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• Stock, G. N., Greis, N. P. & Fischer, W. A. (2001). Absorptive capacity and new product development. The Journal of High Technology Management Research, 12(1), 77-91.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics. Allyn & Bacon/Pearson Education.
• Tann, J., Platts, A.E. & Stein, J. (2002). The roles of independent research and technology organizations in the United Kingdom’s technology transfer mechanism to SMEs, Technology Analysis and Strategic Management, 14(2), 241-249.
• Tavşancıl, E. (2005). Tutumların ölçülmesi SPSS veri analizi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Todorova, G. & Durisin, B. (2007). Absorptive capacity: Valuing a reconceptualization. Academy of Management Review, 32(3), 774-786.
• Tsai, W. (2001). Knowledge transfer in intraorganizational networks: Effects of network position and absorptive capacity on business unit innovation and performance. Academy of Management Journal, 44(5), 996-1004.
• Tsai, Y. C. (2006). Effect of social capital and absorptive capability on innovation in internet marketing. International Journal of Management, 23(1), 157-166.
• Tsoukas, H. (1994). Refining common sense: Types of knowledge in management studies. Journal of Management Studies, 31(6), 761-780.
• Tsoukas, H. (1996). The firm as a distributed knowledge system: A constructionist approach. Strategic Management Journal, 17 (Winter), 11–25.
• Tsoukas, H. ve Papoulias, D.B. (1996). Creativity in OR/MS: From technique to epistemology'. Interfaces, 26, 73-79.
• Van den Bosch, F., Van Wijk, R. & Volberda, H. W. (2003). Absorptive capacity: Antecedents, models and outcomes. Erasmus Research Institute of Management, 1-54.
• Van den Bosch, F., Volberda, H. & de Boer, M. (1999). Coevolution of firm absorptive capacity and knowledge environment: Organizational forms and combinative capabilities. Organization Science, 10(5), 551–568.
• Vinding, A. L. (2006). Absorptive capacity and innovative performance: A human capital approach. Economics of innovation and New Technology, 15(4-5),507-517.
• Von Krogh, G. (1998). Care in knowledge creation. California Management Review, 40(3), 133-153.
• Winch, G. & Schneider, E. (1993). Managing the knowledge-based organization: The case of architectural practice. Journal of Management Studies, 6, 923–937.
• Yılmaz, A. (2013). İşletmelerde Özümseme Kapasitesi ile İşletme Performansı İlişkisi: ESO’da Bir Araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Zack, M. H. (1999). Developing a knowledge strategy. California Management Review, 41(3), 125-145.
• Zahra, A.S. & George, G. (2002). Absorptive capacity: A review, re-conceptualization, and extension. Academy of Management Review, 27 (2), 185–203.