Huzurevinde Bulunan Yaşlıların Yalnızlık Algısının ve Yaşam Kalitesinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 1, 463 - 475, 26.01.2021

Tuğba Korkmaz Durmuş Ümmet

https://doi.org/10.33206/mjss.716404

Cited By: 5

Öz

Bu araştırmanın amacı yaşlı bireylerin yalnızlık algılarının yaşam kaliteleriyle arasındaki ilişkiyi incelemektir. Ayrıca; huzurevindeki bireylerin Yaşlılar için Yaşam Kalitesi Ölçeği ve Yaşlılar için Yalnızlık Ölçeğinden (YİYÖ) aldıkları puanların bazı demografik özelliklere göre (cinsiyet, yaş, eğitim seviyesi, kurumda kaldığı süre, kurumdan memnuniyet düzeyi) farklılaşma durumları incelenmiştir. Araştırmanın örneklemi İstanbul Büyükşehir Belediyesi Darülaceze Müdürlüğü adlı huzurevindeki 69 kadın 127 erkek olmak üzere toplamda 196 yaşlı bireydir. Katılımcıların demografik bilgilerini belirlemek için kişisel bilgi formu, yalnızlık düzeylerini ölçmek için Yaşlılar için Yalnızlık Ölçeği, yaşam kalitesini ölçmek için Yaşlılar için Yaşam Kalitesi Ölçeği uygulanmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular incelendiğinde; yaşlı bireylerin yalnızlık puanları ile yaşam kaliteleri arasında ters yönde anlamlı bir ilişki olduğu ve yalnızlığın yaşam kalitesini yordadığı görülmüştür. Ayrıca yaşlı bireylerin yalnızlık düzeylerinin cinsiyet ve eğitim durumu değişkenlerine göre farklılaştığı ancak yaş, kurumda kalma süresi ve kurumdan memnuniyete göre değişmediği görülmüştür. Yaşlı bireylerin yaşam kalitelerinin cinsiyet, eğitim durumu ve kurumdan memnuniyetlerine göre farklılaştığı ancak yaşlarına ve kurumda kalma süresine göre değişmediği belirlenmiştir. Elde edilen bulgular tartışılmış ve bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yaşam kalitesi, Yalnızlık algısı, Yaşlılık, Huzurevi

Kaynakça

• Akgün, E. (2001). Huzurevlerinde yaşayan yaşlı bireylerin algıladıkları yalnızlık duyguları ve yaşam kaliteleri üzerine etkileri (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı, İstanbul.
• Akgül, H. ve Yeşilyaprak, B. (2005). Yaşlılar için yalnızlık ölçeği”nin Türk kültürüne uyarlaması: geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 1,34-45.
• Altınyollar, H., Biçer, S. ve Afşar O. (2001). Yaşlılık ve yaşlılık sorunları. VII. Ulusal Halk Sağlığı Günleri Bildirileri, Osman Gazi Üniversitesi, Eskişehir 11-13 Eylül.
• Ay, F., Akkaya, D. ve Başıbüyük, G. Ö. (2019). Yaşam kalitesinin yalnızlık üzerindeki etkisi: Antalya 60+ tazelenme üniversitesi örneği. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 43(2), 193-210.
• Bakar, N. (2012). Yaşlı bireylerde depresyon, yaşam kalitesi ve etkileyen faktörler (Yüksek Lisans Tezi). Erzincan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzincan.
• Barker, W. H. (1998). Prevention of disability in older persons. Maxcy-rosenau-last public health & preventive medicine, 14th ed., R. B. Wallace (Ed), NewYork, Appleton & Lange.
• Bayık, A., Erefe, F., Özgür, G., Özsoy, S. A., Uysal, A., Dülgerler, S., Ergül, S. Ve Özer, M. (2001). Huzurevinde yaşayan yaşlılarda depresyonun incelenmesi. I. Ulusal Yaşlılık Kongresi, Ankara.
• Bilgili, N., Kitiş, Y. ve Ayaz, S. (2012). Yaşlılarda yalnızlık, uyku kalitesi ve etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Turkish Journal Of Geriatrics 15(1), 81-88.
• Bilir, N. (1997). Bulaşıcı olmayan hastalıkların kontrolü ve yaşlılık sorunları. Halk sağlığı temel bilgiler, M. Bertan, Ç. Güler (Ed), İstanbul: Güneş Kitabevi.
• Blazer, D. G. (2002). Self-efficacy and depression in late life: a primary prevention proposal. Aging Mental Health 6, 315–324.
• Ceyhan, S. (20015). Kayseri Nuh Naci Yazgan Sağlık Ocağı bölgesinde yaşayan 65 yaş ve üstü bireylerin yalnızlık düzeylerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Hemşirelik Anabilim Dalı, Kayseri.
• Chou, K. L. ve Chi, I. (2005). Prevalence and correlates of depression in Chinese oldest-old. International Journal of Geriatric Psychiatry, 20, 41–50
• Çam, C., Atay, E. ve Işıklı, B. (2018). Yaşlılarda yalnızlık ve yaşam kalitesi. Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Halk Sağlığı Dergisi 3(2), 50-67.
• Dağlı, (2019). Kırsal alanda yaşayan yaşlılarda yaşam kalitesi (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Danış, M. Z. (2019) Yaşlılık, yoksulluk ve yalnızlık. Hacettepe Üniversitesi Geriatrik Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını.
• http://www.gebam.hacettepe.edu.tr/sosyal_boyut/yaslilik_yoksuluk_yanlizlik.pdf, (Adresinden 22.01.2020 tarihinde indirilmiştir).
• Dereli, F., Koca, B., Demircan, S. ve Tor, N. (2010). Bir huzurevinde kalan yaşlı bireylerin yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Yeni Tıp Dergisi 27, 93-97.
• Emiroğlu, V. (1995). Yaşlılık ve yaşlının sosyal uyumu. Ankara: Şafak Matbaacılık.
• Erbatu, B. (2017). Huzurevi ve evde yaşayan yaşlıların yalnızlık düzeylerinin karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi). Kırklareli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kırklareli.
• Ercan-Şahin, N. ve Emiroğlu, O. N. (2013). Huzurevinde yaşayan yaşlıların yaşam kalitesi ve yaşam kalitesini etkileyen faktörler. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 1(1), 57–66.
• Erol, S., Sezer, A., Şişman, F. N., Öztürk, S. (2016). Yaşlılarda yalnızlık algısı ve yaşam doyumu. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(3), 60-69.
• Erturan, İ., Aktepe, E., Kocaman, O., Sönmez, Y., Başak, Y. P., Ceyhan, A. M., Akkaya, B.V. (2014). Akneli ergenlerin yaşam kalitesi, yalnızlık ve yaşam doyumu düzeylerinin değerlendirilmesi. Türkderm-Deri Hastalıkları ve Frengi Arşivi Dergisi, 48(4), 172-176.
• Frahm, K, Gammonley, D, Zhang, N. J., Paek, S. C., (2010). Family support in nursing homes serving residents with a mental health history. J Fam Soc Work, 13, 435–45.
• Fjaer, E. G, Vabo, M., (2013). Shaping social situations: A hidden aspect of care work in nursing homes. J Aging Stud, 27,419–42.
• Göktaş, K. ve Özkan, İ. (2006) Yaşlılarda depresyon. Psychiatry in Turkey, 8(1), 30-37.
• Guallar-Castillon, P., Sendino, A. R., Banegas, J. R., Lopez-Garcia, E. ve Rodriguez-Artalejo, F. (2005). Differences in quality of life between women and men in the older population of Spain. Social Science ve Medicine, 60,1229–1240.
• Gülseren, Ş., Koçyiğit, H., Erol, A., Bay, H., Kültür, S., Memiş, A. Vural, N. (2000). Huzurevinde yaşamakta olan bir grup yaşlıda bilişsel işlevler, ruhsal bozukluklar, depresif belirti düzeyi ve yaşam kalitesi. Türk Geriatri Dergisi, 3(4), 133-140.
• Güngen, C., Ertan, T., Eker, E. ve Yaşar, R. (2002). Standardize Mini Mental Test’in Türk toplumunda hafif demans tanısında geçerlik ve güvenilirliği. Türk Psikiyatri Dergisi 13, 273-81.
• Gwozdz, W. ve Sousa-Poza, A. (2010). Ageing, health and life satisfaction of the oldest old: an analysis for Germany. Social Indicators Research 97(3), 397–417.
• Hazer, O. ve Aydıner-Boylu, A. (2010). The examination of the factors affecting the feeling of loneliness of the elderly. Procedia Social and Behavioral Sciences, 9:2083-2089.
• Hicks J. R. (2000). What is your life like now? Loneliness and elderly individuals residing in nursing homes. Journal of Gerontological Nursing, 26(8), 15–19.
• Işıkhan, V. (2000). Yaşlıların yaşam kalitesi. Antropoloji ve yaşlılık, (Ed. Gönül Erkan ve Vedat Isıkhan), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu, Yayın No: 6, Ankara.
• İlhan, N., Arpacı, S. Havaoğlu, D., Kalyoncuoğlu, H. ve Sarı, P. (2016). Huzurevinde yaşayan yaşlıların yaşam kalitesi ve yaşam kalitesini etkileyen faktörler. Clinical Experimental Health Sciences 6(2), 56-65.
• Jou, Y. H., Yang, W. S. ve Chuang, Y. L. (1998). Stressor in late life, social support, and the mental and physical health of the elderly. Journal of Social Sciences and Philosophy, 10(2),227–265.
• Kahraman, S., Zincir, H., Kaya, Z. ve Esen, E. (2011). Bir huzurevinde yaşlı kadın ve erkeğin ayrı yaşamasının onların yalnızlık ve yaşam doyumuna etkisi. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 4(2), 1-16.
• Karasar, N. (2017). Bilimsel araştırma yöntemi kavramlar ilkeler teknikler. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kılınç, S. A. (2019). Burdur’da 65 yaş ve üzeri nüfusun yaşam kalitesi ve yalnızlık durumu ile ilişkili etmenler (Yüksek Lisans Tezi) Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Koçoğlu, D. ve Akın, B. (2009). Sosyoekonomik eşitsizliklerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam kalitesi ile ilişkisi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 2(4), 145-154.
• Kurt, G. (2008). Türkiye’de yaşlılık olgusuna sosyolojik bir bakış (Sivas il örneği) (Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas. Leeson, G. W. (2014). Future prospects for longevity. Post Reproductive Health 20(1), 11–15.
• Lichtenberg, F. R. (2011). The quality of medical care, behavioral risk factors, and longevity growth. International Journal of Health Care Finance and Economics 11(1), 1–34.
• Liu, L. J., Guo, Q. (2007). Loneliness and health-related quality of life for the empty nest elderly in the rural area of a mountainous county in China. Qual Life Resesarch, 16:1275-80.
• Long, P. H. (1960). On the quantity and quality of life. Medieval Times, 88, 613-619.
• Orfila, F., Ferrer, M., Lamarca, R., Tebe, C., Domingo-Salvany, A. and Alonso, J. (2006). Gender differences in health-related quality of life among the elderly: The role of objective functional capacity and chronic condition. Social Science & Medicine, 63, 2367-2380.
• Öz, F. (2010). Sağlık alanında temel kavramlar. Ankara: Mattek Matbaacılık.
• Özerdoğan, Ö., Yüksel, B., Çelik, M., Oymak, S. Bakar, C. (2018). Yaşlılarda yaşam kalitesini etkileyen faktörler. Turk Journal of Public Health, 16(2), 90-105. Pakdil, F. A. (2001). Yaşlılar için mekan ve huzurevi tasarımı. I. Ulusal Yaşlılık Kongresi Bildirileri, Ankara.
• Peplau, L., A. ve Perlman, D. (1982) Perspectives on loneliness, L. A. Peplau and D Perlman (eds) Loneliness: a sourcebook of current theory, research, and therapy, New York: Wiley-Interscience.
• Peters, F., W., J., Nusselder, N., Reibling, C., Wegner-Siegmundt ve J., P. Mackenbach. (2015). Quantifying the contribution of changes in healthcare expenditures and smoking to the reversal of the trend in life expectancy in the Netherlands. BMC Public Health 15(1), 1024.
• Ponizovsky, A., Ritsner, M.(2004). Patterns of loneliness in an immigrant population. Comprehensive Psychiatry, 45(5), 408-414.
• Pinquart, M. ve Sorensen, S. (2001). İnfulences of loneliness ın older adults: a meta analysis. Basic And Applied Social Psychology, 23,245-267.
• Recepoğlu, E. (2013). Analyzing the relationship between prospective teachers ‘life satisfaction and attitudes concerning teaching profession. H.U. Journal Of Education, 1, 311-326.
• Routasalo, P. ve Pitkala, K., H. (2003). Loneliness among older people. Reviews in Clinical Gerontology, 13(4), 303-311.
• Saltan, A., Kalındemirtaş-Küçük, M., Mert-Boğa, S. (2018). Yaşlı bireylerde yaşanılan yer ile yalnızlık durumu arasındaki ilişkinin araştırılması. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 2(4), 191-198.
• Şahin, M. ve Yalçın, M. (2003). Huzur evinde veya kendi evinde yaşayan bireylerde depresyon sıklıklarının karşılaştırılması. Türk Geriatri Dergisi, 6(1),10-13. Tamam, L. ve Öner, S. (2001). Yaşlılık çağı depresyonları. Demans Dergisi, 1,50-60.
• Top, M. Ş., Özden, S. Y. ve Sevim, M. E., 2003. Psikiyatride yaşam kalitesi. Düşünen Adam. 16(1), 8-23.
• Torlak, S. E. ve Yavuzçehre, P. S. (2008). Denizli kent yoksullarının yaşam kalitesi üzerine bir inceleme, Çağdaş Yerel Yönetimler, 17(2), 23-44.
• Tsuruoka, H., Masuda, S., Ukai, K., Sakakura, Y., Harada T. ve Majima, Y. (2001). Hearing impairment and quality of life for the elderly in nursing homes. Auris Nasus Larynx, 28, 45–54.
• Türkoğlu, N. ve Adıbelli, D. (2014). Yaşlılarda yaşam kalitesi ölçeğinin (CASP-19) Türk toplumuna adaptasyonu, Akad Geriatri, 6, 98-105.
• Uçar, M. (2017). Yaşlılarda yaşam kalitesi ile spiritüalite (maneviyat) arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• WHO (1972) Psychogeriatric, report of a WHO scientific group, technical reports series 507, Geneva. Cited in Davise A. M. Epidemiology 185, 14(1):9-21.
• Weiss, R. S. (1973). Loneliness: The experience of emotional and social isolation. The MIT Press.
• Yaymacı, V. F. (2019). Kentsel alanda yaşayan yaşlılarda yaşam kalitesi (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü , Konya.
• Yazgan, Ç., Kora, K., Topçuoğlu, V. ve Kuşçu, K.(2006). Huzurevinde kalan demansı olmayan yaşlılarda yaşam kalitesini etkileyen faktörler. Türk Geriatri Dergisi, 9(3), 143-149.
• Yıldız, A., Erol, S. ve Ergün, A. (2009). Bir huzurevinde kalan yaşlılarda ağrı ve depresyon riski. Turkish Journal of Geriatrics, 12(3),156-164.