Kamusal-Özel Alan Ayrışmasının İnşa Süreci ve Sosyal Medya

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 1, 720 - 733, 26.01.2021

Osman Alacahan Saniye Vatandaş

https://doi.org/10.33206/mjss.760499

Öz

‘Kamusal alan’ ve ‘özel alan’, Batı Avrupa toplumlarının sosyal ve siyasal koşullarında oluşmuş ve yine bu bağlamda anlam kazanmış birbiriyle ilişikli iki farklı olguyu ifade etmektedir. Bu iki olgunun karşılıklı birbirini inşa edici özelliği, birini anlamak için diğerini dikkate almayı gerekli kılmaktadır. Son yüzyıl dikkate alındığında ‘güvenlik’, ‘ortak yarar’ gibi gerekçeler nedeniyle her geçen gün kamusal alanı daha genişlerken, özel hayat alanı ise sürekli daralmıştır. İnternet teknolojisinin gelişme evresi dikkate alındığında ise bireyle, bireyin yaşam alanıyla ilişikli olan özel alan her gün biraz daha bir gözetim nesnesine dönüşerek daralmaktadır. Üstelik özel hayat alanının gittikçe daha çok gözetim nesnesine dönüşümü, önceleri olduğu gibi tamamen dışsal bir iradenin müdahalesi ile değil, bireylerin bizzat kendi istek ve çabalarıyla gerçekleşmektedir. Bireyler kişisel olan ve mahrem kabul ettikleri tüm özelliklerini neredeyse ayrım gözetmeksizin herkesin ilgi ve bilgisine sunarak alenileştirmekte ve üstelik alışılagelmişe aykırı bir şekilde bundan dolayı da memnun olmaktadırlar. Bu inceleme kamusal/özel alan literatürünün taranmasına dayanmaktadır. Bu bağlamda kamusal ve özel alan kavramlarının inşa süreci incelenmiş, takiben genel olarak iletişim teknolojileri özellikle de sosyal medya üzerinden özel alanın gözetim nesnesine dönüşerek daralması incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kamusal Alan, Özel Alan, Sosyal Medya

Kaynakça

• Akyürek, G. (2011). Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu. Ankara: Seçkin Kitabevi.
• Althusser, L. (2015). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları (Çev: A. Tümertekin). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Araslı, O. (1979). Özel yaşamın gizliliği hakkı ve T.C. Anayasasında düzenlenişi. (Doçentlik Tezi). Ankara.
• Arendt, H. (2006). İnsanlık durumu (Çev: B. S. Şener). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ariès, P. & Duby, G. (2006). Özel hayatın tarihi 2- Feodal Avrupa‟dan Rönesans‟a (Çev: R. Hamken). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Baudrillard, J. (2012). Şeytana satılan ruh – Ya da kötülüğün egemenliği (Çev: O. Adanır). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Bauman, Z. (2006). Küreselleşme – Toplumsal sonuçları (Çev: A. Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bora, A. (1997). Kamusal alan/özel alan: mahrumiyet-özgürleşme ikileminin ötesi. Toplum ve Bilim, 75, 85-93.
• Çelebi, F. (1997). Kişilik haklarından kişinin özel yaşamının ve gizliliklerinin ihlali ve korunması. Kocaeli Üniversitesi (KOU) Hukuk Fakültesi Dergisi.(1), 271-296.
• Çelikoğlu, N. (2007). Türkiye‟de üniversite gençliğinde mahremiyetin dönüşümü (Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Danışman, A. (1991). Ceza hukuku açısından özel hayatın korunması. Konya: Selçuk Üniversitesi Basımevi.
• Dural, M. ve Öğüz, T. (2004). Kişiler hukuku. İstanbul: Filiz Kitapevi.
• Gökçe, Y. (2016). Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Gripsrud, J., Hallvard, M., Molander, A. vd. (2010). The ıdea of the public sphere. Polymouth: Lexington Book.
• Habermas, J. (1974). The Public Sphere: An Encylopedia Article, New German Critique, 3. 49-55.
• Habermas, J. (2005). Kamusallığın yapısal dönüşümü (Çev: T. Bora ve M. Sancar). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Hardt, M. ve Negri, A. (2013). Duyuru (Çev: A. Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Helvacı, S. (2012). Gerçek kişiler. İstanbul: Legal Yayıncılık.
• Kaboğlu, İ. Ö. (2013). Özgürlükler hukuku-1. Ankara: İmge Kitabevi.
• Karadağ, A. (2006). Postmodernite ve kamusal alan: Mutlak hakikat arayışının sonu. İçinde A. Karadağ (Edt.). Kamusal alan ve Türkiye (ss. 192-209). Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Keane, J. (1984). Public life and late capitalism: Toward a socialist theory of democracy. Cambridge: Cambridge University Press.
• Keane, J. (2002). Kamusal alanın yapısal dönüşümleri. İçinde S. İrvan (Der.). Medya kültür siyaset. Ankara: Alp Yayınevi.
• Kejanlıoğlu, D. B. (2004). Medya çalışmalarında kamusal alan kavramı. İçinde M. Özbek (Edt.). Kamusal alan (ss. 688-713). İstanbul: Hil Yayınları.
• Keklik, R. (2012). Özel hayatın gizliliğini ihlal suçları. Ankara: Adalet Yayınevi.
• Kilkelly, U. (2001). Özel hayata ve aile hayatına saygı gösterilmesi hakkı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi‟nin 8. Maddesi‟nin uygulanmasına ilişkin kılavuz. Ankara: İnsan Hakları El Kitapları.
• Lyon, D. (2012). Vesikalı yurttaş-Gözetim aracı olarak kimlik kartları (Çev: B. Baysal). İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
• Lyon, D. (2013). Gözetim çalışmaları (Çev: A. Toprak). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Mahçupyan, E. (1999). Osmanlı‟dan günümüze parçalı kamusal alan ve siyaset. Doğu Batı. 5.
• Malkoç, İ. B. (2018). Siber kamusal alanda metalaşan kimlikler ve otosansür: Twıtter örneği (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi, İstanbul.
• Mutlu, E. (2004). İletişim sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Onat, N. (2010). Kamusal alan ve sınırları (Doktora Tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Öncü, G. A. (2011). Avrupa insan hakları sözleşmesinde özel yaşamın korunması hakkı. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Özbek, M. (2004). Giriş: Kamusal alanın sınırları. İçinde M. Özbek (Edt.). Kamusal Alan (ss. 19-89). İstanbul: Hil Yayınları.
• Philippe, A. ve Duby, G. (2008). Özel hayatın tarihi, cilt: 5. İstanbul: YKY.
• Polater, Y. Z. (2010). Türk Hukukunda ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Özel Hayatın Gizliliği ve Korunması, Ankara: Adalet Yayınevi.
• Rigel, N. (2014). İkinci el yaşam: E-hayat. Yeni Türkiye Özel Sayısı, 10, 890-893.
• Sancar, N. (2002). Eve ne oldu? Evrensel Kültür, 127, 2-12.
• Sennet, R. (1996). Kamusal insanın çöküşü (Çev: S. Durak ve A. Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Serdar, İ. (1999). Radyo ve televizyon yoluyla kişilik haklarının ihlali ve kişiliğin korunması. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Soyaslan, D. (2012). Ceza hukuku özel hükümler. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Şen, E. (1996). Devlet ve kitle iletişim araçları karşısında özel hayatın gizliliği ve korunması. İstanbul: Kazancı Kitap.
• Tandoğan, H. (1963). Şahsiyetin akit dışı ihlallere karşı korunmasının işleyiş tarzı ve basın yoluyla olan ihlallere karşı özel hayatın korunması. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20(1), 1-20.
• Taylor, C. (2006). Modern toplumsal tahayyüller (Çev: H. Koyukan). İstanbul: Metis Yayınları.
• Toktaş, S. A., Binark, M. ve Dikmen, E. Ş. (2012). Türkiye‟de dijital gözetim. İstanbul: Alternatif Bilişim Derneği Yayınları.
• Türk Tarih Kurumu (1983). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Üzeltürk, S. (2004). 1982 anayasası ve insan hakları Avrupa sözleşmesine göre özel hayatın gizliliği hakkı. İstanbul: Beta Yayınları.
• Yıldırım, G. (2004). İnsan hakları Avrupa sözleşmesi ve adli yargı. Ankara: TBB Yayınları.
• Yüksel, S. (2012). Özel yaşamın bir parçası olarak telekomünikasyon yoluyla yapılan iletişimin gizliliğine önleyici denetimle müdahale. İstanbul: Beta yayınları.
• Yükselbaba, Ü. (2008). Habermas‟da kamusal alan/özel alan ayrımı (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Zafer, H. (2010). Özel hayatın ve hayatın gizli alanının ceza hukukuyla korunması (TCK m. 132-134). İstanbul: Beta Yayınları, İstanbul.