Irkçı İdeolojinin Söylemsel ve Eylemsel Düzeyde Üretimine Bir Ayna: When They See Us Dizisi Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 4, 1528 - 1541, 26.10.2022

Şükrü Balcı , Melek Tuğba Kocaman

https://doi.org/10.33206/mjss.1065746

Öz

Yeni iletişim teknolojileri ve dijitalleşmeyle birlikte gittikçe yaygınlaşan dijital yayın platformları, günümüzde sinema ve televizyonun işlevlerini paylaşır hale gelmiştir. Bu platformlar, içeriğinde bulunan film, dizi ve belgesellerle ideolojik üretim ve yeniden üretimde önemli bir rol oynamaktadır. Dijital platformlardaki içerikler kimi zaman iktidar ya da toplumdaki egemen söylem ve inanışlara paralel ideolojiler pompalasa da kimi zaman da egemen söyleme alternatif bir söylem oluşturmaktadır. Bu çalışmada, en yaygın dijital platformlardan birisi olan ABD menşeli Netflix’de yayınlanan mini dizi When They See Us, eleştirel söylem analizi yöntemiyle incelenmiştir. Çalışmanın amacı, medyada yeniden üretilen ırkçı söyleme karşıt/eleştirel bir söylemin, yine medya aracılığıyla üretildiğini oraya koymaktır. ABD’de 80’li yılların sonunda gerçekleşen bir tecavüz olayındaki ırkçı yaklaşımı ele alan dizi, sistemdeki ırkçılığa bir ayna tutmaktadır. Dizi, ötekileştirmenin devlet kurumları ve medya aracılığıyla nasıl yapıldığını, hangi söylemsel pratiklerle toplumda ırkçılığın yerleştirildiğini izleyiciye sunmaya çalışmaktadır. When They See Us yayınlandıktan sonra ABD’de bu olayın sorumluları tarafından gelen istifalar da dizinin önemini göstermektedir. Siyahi bir yapımcı ve yönetmen olan Ava DuVerney tarafından hazırlanan dizi, ırkçı tutum ve politikaların halen devam ettiği günümüzde, eleştirel bir bakış açısıyla sistemdeki önyargılı ve ırkçı adalet sistemine ve medyaya bir ayna tutmuştur.

Anahtar Kelimeler

Irkçılık, Medya, Netflix, Dizi Film, Eleştirel Söylem Çözümlemesi

A Mirror to the Discursive and Actual Production of Racist Ideology: An Analysis on the Series When They See Us

Öz

With the new communication technologies, digital broadcasting platforms which have become increasingly widespread, have enabled sharing functions of cinema and television. These platforms have become an important tool in ideological reproduction with the films, series and documentaries broadcasted in their content. Although these tools sometimes pump ideologies parallel to the dominant discourse and beliefs in the power or society, sometimes they create an alternative discourse to the dominant discourse. In this study, the mini-series When They See Us broadcasted on Netflix, was analyzed with the method of critical discourse analysis. It has been seen that the series, which deals with a rape incident taken place in the USA at the end of the 80s, reveal the racism in the system and presents to the audience how marginalization is done through state institutions and the media, and with which discursive structures racism is placed in society. After the broadcast of When They See Us, the resignations from those responsible for this event in the USA also show the importance of the series. Created by Ava DuVerney, a black producer and director, the series mirrored the prejudiced and racist justice system in the system and media with a critical point of view, in today’s world where racist attitudes and policies still continue.

Anahtar Kelimeler

Racism, Media, Netflix, Soap Opera, Critical Discourse Analysis

Kaynakça

• ABD’de olay yaratan dizi 'When They See Us'ın yayınlanmasının ardından istifalar peş peşe, (9 Haziran 2019), Erişim adresi: https://www.cnnturk.com/dunya/abdde-olay-yaratan-dizi-when-they-see-usin- yayinlanmasinin-ardindan-istifalar-pes-pese?page=10
• Akıncı, S. ve Başer, E. (2020). Reklamdan Kaçınma Bağlamında Geleneksel ve Modern Film İzleme Ortamlarının Genç İzleyiciler Üzerinden Karşılaştırılması: Netflix ve Sinema Salonları Örneği . Erciyes İletişim Dergisi , 7(1) , 473- 486, DOI: 10.17680/erciyesiletisim.622176
• Althusser, L. (1994). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. (Çev.Y. Alp ve M. Özışık). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Armes, R. (2011). Üçüncü Dünya Sineması ve Batı. (Çev.Z. Atam). İstanbul: Doruk Yayımcılık.
• Aziz, A. (2008). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri. Ankara : Nobel Yayın Dağıtım
• Central Park Five: The true story behind When They See Us, (2019, 12 June), Erişim adresi: https://www.bbc.com/news/newsbeat-48609693
• Corrigan, T. (2008). Film Eleştirisi El Kitabı. (Çev. A. Gürata). Ankara : Dipnot Yayınları.
• Çayır, K. (2012). Gruplararası İlişkiler Bağlamında Ayrımcılık. Içinde K. Çayır ve M. Ayan Ceyhan (Edt). Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar. (ss. 5-19). İstanbul : Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çelenk, S. (2010). Ayrımcılık ve Medya. İçinde B. Çaplı ve H. Tuncel (Edt). Televizyon Haberciliğinde Etik. Ankara: Fersa. 211‐228.
• Çoban Keneş, H. (2011). Irkçı-Ayrımcı Söylemlerin Kurucu Öğeleri Olarak İnkâr Stratejileri. Kültür ve İletişim Dergisi, 14(2), 71-98.
• Çoban, S. (2009). Medya, Milliyetçilik ve Öteki. İçinde B. Çoban (Edt). Medya Milliyetçilik Şiddet. İstanbul : Su Yayınları.
• Devran, Y. (2010). Haber Söylem İdeoloji. İstanbul : Başlık Yayın Grubu.
• Diken, B. ve Lausten, C. B. (2010). Filmlerle Sosyoloji. (Çev. S.Ertekin). İstanbul: Metis Yayınları
• Doğanay, Ü. (2018). Ayrımcılık, Söylem ve Medya. İçinde Ü. Doğanay (Edt). Ayrımcılığın Yüzleri. Ankara: İHOP
• Erdoğan, İ ve Alemdar, K (2010). Öteki Kuram. Ankara: Erk Yayınları.
• Fairclough, N. (1995). Critical Discourse Analysis: The Critical Study of Language. London and New York: Longman.
• Fairclough, N. (1996). Language and Power. New York: Longman
• Fairclough, N. (2003a). Söylemin Diyalektiği. (Çev.B. Çoban). İçinde B. Çoban ve Z. Özarslan (Edt) Söylem ve İdeoloji.(ss.173-184). İstanbul : Su Yayınları.
• Fairclough, N. (2003b). Dil ve İdeoloji (Çev.B. Çoban). İçinde B. Çoban ve Z. Özarslan (Edt) Söylem ve İdeoloji.(ss. 155-173). İstanbul : Su Yayınları.
• Fairclough, N.ve Graham, P (2003). Eleştirel Söylem Çözümlemecisi Olarak Marx : Eleştirel Yöntemin Yaratılışı ve Küresel Sermayenin Eleştirisi İle Bağıntısı. (Çev. Z.Özarslan ve B.Çoban). İçinde B. Çoban ve Z. Özarslan (Edt). Söylem ve İdeoloji. İstanbul : Su Yayınları.
• Fannon, F. (2016). Siyah Deri Beyaz Maskeler. (Çev.C.Koytak). İstanbul : Encore Yayınları.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji (Çev.C.Güzel). İstanbul : Kırmızı Yayınları.
• Göregenli, M. (2012). Temel Kavramlar : Önyargı, Kalıpyargı ve Ayrımcılık. İçinde Çayır ve M. Ayan Ceyhan (Edt). Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar. İstanbul : Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Horkheimer, M. ve Adorno, T. W. (2014). Aydınlanmanın Diyalektiği. (Çev. N. Ülner ve E.Ö. Karadoğan). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• İnceoğlu, Y. (2013). Tartışmalı Bir Kavram Nefret Söylemi. İçinde M. Çınar (Edt).Medya ve Nefret Söylemi. Ankara : Hrant Dink Vakfı Yayınları.
• Jorgensen, M. and Phillips, L. J. (2002). Discourse Analysis as Theory and Method. London , Thousand Oaks, New Delhi: Sage Publications
• Kırel, S. (2010). Kültürel Çalışmalar ve Sinema. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
• Leslie, E. (2012). Adorno, Benjamin, Brecht ve Sinema. (Çev.E. Yılmaz).İçinde M. Wayne (Edt). Sinemayı Anlamak- Marksist Perspektifler. Ankara: De Kİ Basım Yayım.
• MacBean, J. R. (2006). Sinema ve Devrim. (Çev.E. Yılmaz). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Mızrak, B. (2017). Amerika’da Ayrımcı Politikalar ve Siyahi Mücadeleler Tarihi. İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi. Erişim adresi https://www.insamer.com/tr/uploads/pdf/rapor-amerika-da-ayrimci-politikalar-ve-siyahi- mucadele-tarihi.pdf
• Monaco, J. (2002). Bir Film Nasıl Okunur? Sinema Dili, Tarihi, Kuramı (Çev.E. Yılmaz). İstanbul: Oğlak Yayıncılık.
• Netflix’in abone sayısı yılın 3. çeyreğinde 'Squid Game' ile beklenenden çok arttı, (2021, 20 Ekim) Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/netflixin-abone-sayisi-yilin-3-ceyreginde-squid-game-ile- beklenenden-cok-artti/2397109
• Netflix’in hikayesi, Erişim adresi: https://about.netflix.com/tr
• Netflix, Kovid-19’un etkisiyle yılın ilk çeyreğinde abone sayısını 16 milyon artırdı, (2020, 22 Nisan), Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/netflix-kovid-19un-etkisiyle-yilin-ilk-ceyreginde-abone-sayisini-16-milyon- artirdi/1814029
• Ryan, M., ve Kellner, D. (2010). Politik Kamera: Çağdaş Hollywood sinemasının ideolojisi ve politikası. (Çev. E. Özsayar,) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sarı, Ü. & Sancaklı, P. (2020). Küyerelleşmenin Dijital Platformların İçerik Tanıtımına Etkisi: Netflix Örneği . Erciyes İletişim Dergisi, 7(1), 243-260. DOI: 10.17680/erciyesiletisim.647463
• Somay, B. (2004). “Bülent Somay: İnsan Ötekiyle Doğar ve Devrimde Akıl Durur”. Söyleşi: Hamza Aktan, Birgün Pazar Eki, Erişim adresi: https://www.metiskitap.com/catalog/interview/2917
• Sözen, E. (1999). Söylem : Belirsizlik, Mübadele, Bilgi/Güç ve Refleksivite. İstanbul : Paradigma Yayınları.
• vanDijk, T. (1991). Racism and the Press. Routledge : London and New York
• vanDijk, T. (1995). Aims of Critical Discourse Analysis. Japanese Discourse. 1 (1) 17-28. Erişim adresi: http://discourses.org/OldArticles/Aims%20of%20Critical%20Discourse%20Analysis.pdf
• vanDijk, T. (2003). Söylem ve İdeoloji Çok Alanlı Bir Yaklaşım. (Çev.N.Ateş). İçinde B. Çoban ve Z. Özarslan (Edt). Söylem ve İdeoloji. (ss. 13-113). İstanbul : Su Yayınları.
• vanDijk, T. (2016). Racism in The Press. İçinde N. Bonvillain (Edt). The Routledge Handbook of Linguistic Anthropology. Routledge : London and New York
• vanDijk, T. (2019). İdeoloji Multidisipliner Bir Yaklaşım. (Çev.A. Demir). Ankara : Hece Yayınları
• Wallerstein, I. (1993). Kapitalizmin İdeolojik Gerilimleri :Irkçılık ve Cinsiyetçilik Karşısında Evrenselcilik. (Çev.N.Ökten). Irk Ulus Sınıf Belirsiz Kimlikler. (Edt. E. Balibar ve I. Wallerstein). (ss.39-50). İstanbul :Metis Yayınları.
• Yılmaz, E. (2008). Sinema ve İdeoloji İlişkileri Üzerine. İçinde B. Bakır, Y, Ünsal ve S. Saliji (Edt). Sinema İdeoloji Politika Sinemasal Yazılar 1. (ss. 63-87). Ankara: Orient Yayıncılık.