“Ben Bir İnkılap Çocuğuyum”

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: Özel Sayı - Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. Yılı Özel Sayısı, 1 - 19, 25.10.2023

Pınar Kızılhan

https://doi.org/10.33206/mjss.1353456

Öz

Atatürk’ün, Müdafaa-i Hukuk yolundan Millî Devlete uzanan açtığı yolda, Misak-ı Milli, Misak-ı İktisat ve Misak-ı Maarif olmak üzere üç ulusal And önemlidir. Atatürk’ün ilke ve devrimleri, düşünsel temellere dayalı bir devlet felsefesi ışığında değerlendirilmelidir. Bu araştırmanın amacı, Atatürk’ün eğitimle ilgili temel görüşlerini incelemektir. Bu amaçla, Atatürk’ün çocukluk, gençlik, askerlikle ilgili gelişimsel süreçte birbiriyle ilişkilendirdiği Misak-ı Millî, Misak-ı İktisat ve Misak-ı Maarife dair olaylar incelenmiştir. Atatürk’ün eğitime bakışını analiz eden Mustafa Rahmi Balaban’ın “Gazi Paşa Hazretleri’nin Maarif Umdesi (İlkesi) ve Asrî Terbiye ve Maarif” (1923) adlı metinden yeni eğitim ilkelerinin nasıl olması gerektiği konusunda yararlanılmıştır. Ayrıca “Atatürk biyografik tahlil denemesi” (Karaosmanoğlu, 2021); “Çankaya” (Atay, 2021)“Atatürk Bir Milletin Yeniden Doğuşu” (Kinross, 2021) eserleri incelenmiştir. Buna ek olarak, Atatürk’ün eğitim görüşlerine yer veren kitap tez, makale, anı, telyazılarla kaynak taraması yapılmıştır. Araştırma, sistematik derlemedir. Verilerin analizinde, Atatürk’ün ve çalışma arkadaşlarının, üç ulusal Anda bağlılıkları, Türkiye Cumhuriyeti’ne, Atatürk İlke ve Devrimlerine giden yolda yaşadıkları, rolleri ve inşa ettikleri sistem alt başlıklarla sunulmuştur. Atatürk’ün Misakı Maarif eğitim görüşü; “yaşama hazırlama” ilkesine göre düzenlenmiş ve birleştirici güç laik kuşakların yetiştirilmesini sağlayacak eğitim programlarını içermektedir. Atatürk’ün eğitim umdesinin (ilkesinin) hedefi, bütün halkı eğitimle üst seviyede eşitlemektir. Ulusu; sanat, spor, zanaat, ekonomi, sanayi, gelir düzeyi, görgü, toplumsal kurallar, ahlak ve yaşam tarzında yüksek kültüre eriştirmektir. Atatürk’ün Türk Ulusuna armağan ettiği büyük inkılâp hareketinde en çok emek harcadığı konu “Türk çocuğunun ve Türk milletinin ulusal eğitim meselesi”dir.

Anahtar Kelimeler

Atatürk’ün Eğitim Görüşleri, Eğitim Andı (Misak-ı Maarif), Eğitimin Sosyal ve Tarihsel Boyutu

“I am a Child of Revolution”

Öz

On the path opened by Atatürk from the path of Müdafaa-i Hukuk (The first organizational structure established in the different cities and towns for the National Struggle) to the National State, three national Oaths are very important, in other words National Pact, National Economy and National Education. Atatürk’s principles and revolutions should be evaluated in the light of a state philosophy based on intellectual foundations. The aim of this research is to examine the basic views of Atatürk related to education. For this purpose, the events related to the understanding of National Pact, National Economy and National Education, which Atatürk associated them to each other in the developmental process related to his childhood, youth, military service and education, have been examined. The text of Mustafa Rahmi Balaban’s “Gazi Pasha’s Education Principles and Modern Training and Education” (1923), which analysed Atatürk’s view of education, was used on how the new educational principles should be. In addition, “Atatürk biographical analysis essay” (Karaosmanoğlu, 2021); “Çankaya” (Atay, 2021) “Atatürk A Nation’s Rebirth” (Kinross, 2021) have been examined. In addition to this, resource search has been made through books, theses, articles, biographies, memoirs, telegrams and documents containing Atatürk’s educational views. Research is therefore a systematic review. In the analysis of data, the commitments of Atatürk and his friends to the three national oaths, their lives, roles and the system they built on the way to the Republic of Turkey, Atatürk’s Principles and Revolutions have been presented in the form subtitles. Atatürk’s National educational opinion has been issued according to the principle of “preparation for life” and it contains the educational targets that will ensure the raising of secular generations as a unifying force. Atatürk’s educational principle aims to equalize the whole people with education at the highest level. The goal is to bring the nation to high culture in art, sports, craft, economy, industry, income level, manners, social rules, morals and lifestyle. In the great revolution movement that Atatürk gifted to the Turkish Nation, the subject he spent the most effort was national education matter of Turkish Nation and Turkish Child.”

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Education Oath (Misak-ı Maarif), Dimensions of Social and History of Education

Kaynakça

• Âfet (1937). Atatürk’ü Dinlerken: Vatan ve Hürriyet. Belleten. Türk Tarih Kurumu. 1 (2), 289-298.
• Akalın, Ş. H. (1992). Ebü’l Hayr-ı Rûmî’nin Saltuk-Nâme’si. Türk Dili Araştırmalığı Yıllığı Belleten, 40, 37-59
• Aksel, M. (2019). İstanbul’un Ortası. (Yay. haz. B.Ayvazoğlu). İstanbul: Kapı Yayınları.
• Aksoy, M. (1998). Atatürk ve Tam Bağımsızlık. Ankara: Cumhuriyet.
• Akyüz, Y. (1987). Atatürk'ün Türk Eğitim Tarihindeki Yeri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 4 (10), 71-90.
• Akyüz, Y. (2021). Türk Eğitim Tarihi M.Ö. 1000-M.S. 2021 34. Baskı. Ankara: Pegem Akademi.
• Altınkaynak, H. (2018). Mustafa’dan Kemal’e. Büyük Matematikçi. 7. Baskı. İstanbul: Doğan ve Egmont Yayıncılık.
• Âşık Hilmi (1992). Cumhuriyet Destanı’ndan. Doğumunun 110. Yıldönümü Dolayısıyla Âşıklardan Yüce Atatürk’e Deyişler -Güldeste- İçinde (s. 97). (Der. İ. Ünver Nasrattınoğlu). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını- 59, Ankara.
• Atatürk, Nutuk. (2020). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri (2006). Haz. Nimet Arsan, Nimet Unan, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, I-III.
• Atay, F. R. (2009). Zeytindağı. İstanbul: Pozitif Yayınevi.
• Atay, F.R. (2021a). Çankaya. İstanbul: Pozitif Yayınevi.
• Atay, F.R. (2021b). Babanız Atatürk. İstanbul: Pozitif Yayıncılık
• Ateş, T. (2008). Benim Atatürk Kitabım. İstanbul: Kelime Yayınları.
• Aydemir, Ş.S. (1993). Tek Adam Mustafa Kemal (1881-1919). 2. Baskı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Aydoğan, T. (2021a). Atatürk’ün İzindekiler. İstanbul: Bilgi.
• Aydoğan, T. (2021b). Bağımsızlık Yolu. İstanbul: Bilgi.
• Aysal, N. (2007). Mustafa Kemal Paşa'nın Ankara’da İlk Günleri “Ziraat Mektebi”. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 39, 359-396.
• Batır, B. (2007). İkinci Meşrutiyetten Tevhid-i Tedrisata Türkiye’de İlköğretim (1908-1924) (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İstanbul.
• Baycan, N. (1991). Orgeneral Cevat Çobanlı. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 7, (20), 365-389.
• Budak, A. (2017). Batılılaşma Sürecinde Çok Yönlü Bir Osmanlı Aydını. Münif Paşa. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Coşkun, A. (2008). Samsun’dan Önce Bilinmeyen 6 Ay: İşgal, Hüzün, Hazırlık. Ankara: Cumhuriyet Kitapları.
• Cunbur, M. (1992). Atatürk Döneminde Kadın Eğitimi. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 8 (23), 259-272.
• Çambel, H. C. (2011). Makaleler, Hâtıralar. 3. Baskı. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları. XVI. Dizi- Sayı 5
• Doster, B. (2007). Atatürk ve Türk Devriminin Asya ve Afrika’da Etkileri. Uluslararası Asya ve Afrika Çalışmaları ICANAS 38, 621-631.
• Dursunoğlu, C. (1963). Erzurum Kongresi Sırasında Atatürk’ün Düşünceleri, Belleten, 27, (108), 633-639.
• Ercilasun, A. B. (2003). Muallim Cevdet ve Oğuzname. Milli Folklor, 15, (60), 35-46.
• Ergül, M. (2015). Erken Cumhuriyet Dönemi Resminde Köye Yöneliş (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Erhat, A. (2023). Osmanlı Münevverinden Türk Aydınına. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Erkin, B. (2007). Büyükelçi. İstanbul: Goa.
• Eroğlu, H. (1990). Türk İnkılap Tarihi. 1. Baskı Ankara: Savaş Yayınları.
• Genç-Acar, D. (2021). Atatürk ve Sinema. Türk Sinemasında Atatürk Filmleri. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi/Journal of Atatürk Yolu, 69, 285-309
• Giritli, İ. (1991). Atatürk ve Halkçılık. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 7, (20), 181-188.
• Gökalp, Z. (1976). Yeni Hayat/Doğru Yol. (Haz. Müjgan Cunbur) Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Gökman, M. (1964). Faik Reşit Unat (1899-1964) Bibliyografyası. Belleten, 28, (111), 505-524.
• Göksel, B. (1985). “Atatürk’ün Eğitim Konusundaki Görüşleri ve Misak-ı Maarif”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 1(13), 921-958.
• Göksel, B. (1986). Atatürk’ün Gençlik Konusuna Bakışı ve Niçin Atatürk Eğitimi. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 2(5), 467-486.
• Göksel, B. (1998). Çağlar boyunca Türk kadını ve Atatürk. Atatürk. Araştırma Merkezi Dergisi, 14 (41), 406-416.
• Hâkimiyet-i Milliye. (2022, 30 Kasım). Vikipedi içinde. Erişim adresi (25 Mayıs 2023): https://tr.wikipedia.org/wiki/Hâkimiyet-i_Milliye
• İlhan, S. (1990). Atatürkçülük Kültür Unsurlarımızdan Birisidir. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 6, (18), 459-471.
• İnan, A. (2023). İzmir İktisat Kongresi. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• İnan, Â. A. (2020). Medeni Bilgiler El Kitabı (Seçki) Ankara: Eğitim İş Yayınları.
• İnan, Â. A. (2021). Kemal Atatürk’ü Anarken. Atatürk’ten Hatıralar: 2. Atatürk, Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• İpekçi, (1997). İnönü, Atatürk’ü Anlatıyor. Ankara: Cumhuriyet.
• Kal, Nazmi, “Ekonomik Kalkınma Savaşının Temelini Atan Kongre: İzmir İktisat Kongresi,” Ekonomik Forum, 2017, 106-112. (Erişim Tarihi: 15.12.2023 https://haber.tobb.org.tr/ekonomikforum/2017/270/106_112.pdf)
• Kansu, C.A. (1996). Söylevi Okurken. Bütün Eserleri: 4. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Kansu, C.A. (1997). Devrimcinin Takvimi. Ankara: Cumhuriyet.
• Kansu, M. Müfit (2022). Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Kansu, N. A. (2016). Bir Eğitimcinin Kaleminden Öğretmen Tolstoy (Sadeleştiren ve yay. haz. M.A. Kansu). Ankara: Telgrafhane Yayınları.
• Karal Akgün, S. (2018).Cumhuriyet Eğitimine Geçerken Atatürk ve Misak-ı Maarif. Ankara: Başkent Üniversitesi, Ord. Prof. Dr. Enver Ziya Karal Tarih Uygulama ve Araştırma Merkezi (BÜTAM) Yayınları, 2.
• Karaosmanoğlu, Y.K. (2021a). Atatürk. Biyografik Tahlil Denemesi. 20. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Karaosmanoğlu, Y.K. (2021b). Politikada 45 Yıl. Anı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kılıç, A. (2023). Atatürk’ün Sırdaşı kılıç ali’nin anıları. (Der. H. Turgut). 26. Basım. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kili, S. (2000). Türk Devrim Tarihi I. Ankara: Cumhuriyet.
• Kili, S. (2000b). Türk Devrim Tarihi II. Ankara: Cumhuriyet.
• Kocabaşoğlu, U. (1981). Milli Mücadelenin Sözcülerinden: Anadolu’da Yenigün. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 36(1), 179-202.
• Mert, Ö. (1991). Atatürk'ün İlk Öğretmeni Şemsi Efendi. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 20, 331-346.
• Mumcu, A. (1985). Misak- Milli ve Anayasamız. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 1, (3), 813-830.
• Ökçün, G. (1981). Türkiye İktisat Kongresi İzmir 1923, Ankara.
• Önder, M. (1991). Millî Mücadele’nin Gazetesi Hâkimiyet-i Milliye Nasıl Çıkarıldı? Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 7(20), 285-302.
• Önertoy, O. (1993). Cumhuriyet Döneminin İlk Edebi Topluluğu: Yedi Meşaleciler. Türkoloji Dergisi, 11 (1), 37-49.
• Özkaya, Y. (1985). Milli Mücadele’de “Anadolu Ajansı”nın Kuruluşu ve Faaliyetine ait Bazı Belgeler. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 1 (2), 587-608.
• Platon (2022). Devlet. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Sayılı, A. (1988). Atatürk, Bilim ve Üniversite. Belleten, 52, (204), 1089-1104.
• Sertelli, İ. F. (2021). Sümer Kızı. İstanbul: Ötüken.
• Sönmez, C. (2004). Atatürk’ün Yetişmesi ve Öğretmenleri. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Şimşek, H. (2014). Osmanlı Devletinde Özel Okullar ve İlk Türk Özel Okulunun Tarihçesine Dair Yeni Bilgiler. Bilig, 68, 209-230.
• Şimşir, B. N. (1988). Ankara… Ankara Bir Başkentin Doğuşu. İstanbul: Bilgi.
• Tan, N. (2006). Atatürk Dönemi Kültür Kurumlarından Örnekler 1920-1938. (Haz. N. Tan). Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Tevetoğlu, F. (1988). Atatürk’le Okyar’ın Çıkardıkları Gazete: Minber. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 5 (13), 183-194
• Tevetoğlu, F. (1991). Atatürk’ün Güvendiği Bir Kişi: Dr. Râsim Ferid Talay. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 7 (21), 623-638
• Toprak, Z. (2020). Atatürk. Kurucu Felsefenin Evrimi. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları,
• Tuncel, M. (1992). Coğrafya Dolu Bir Hayat: Ord. Prof. Dr. Besim Darkot Hayatı ve Türkiye Coğrafyasına katkıları. Türk Coğrafya Dergisi, 27, 1-14.
• Turan, Ş. (2019). Atatürk’ün Düşünce Yapısını Etkileyen Olaylar, Düşünürler, Kitaplar. Ankara: Tür Tarih Kurumu.
• Uluskan, S. B. (2010). Atatürk’ün Sosyal ve Kültürel Politikaları. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını.
• Ünver, S. (1962). Osman Ergin. Belleten, 26 (101), 163-180.
• Yaşar, V. (2018). Türkiye’nin Modernleşme Sürecinde Ankara Halkevleri ve Faaliyetleri (1932-1951) (Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Yılmaz, K. (2021). Sosyal bilimlerde ve eğitim bilimlerinde sistematik derleme, meta değerlendirme ve bibliyometrik analizler. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 1457-1490.
• Yücel, H. Â. (1998). Geçtiğim Günlerden. Anı. 2 Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• https://www.gercekgundem.com/yazarlar/sahin-aybek/1841/mustafa-rahmi-balaban-cocuklar-ulkenin-anayasasina-okul-siralarindan-itibaren-hazirlanmalidir 23 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir.
• https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/ahmet-rasim-1864-1932/ 23 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir.