Kültürlerarası Duyarlılık ve Etnosentrizm Alanındaki Tezlerin Bibliyometrik Analizi

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 1, 295 - 309, 09.01.2024

Berna Şad Mazlum , Seda Şahin

https://doi.org/10.33206/mjss.1268744

Öz

Bu araştırmada, küreselleşme ve teknolojik gelişmeler ile birlikte oldukça önem kazanan iki konu “kültürlerarası duyarlılık” ve onu etkileyen “etnosentrizm” hakkında yazılan lisansüstü tezlerin incelenmesi amaçlanmaktadır. Bibliyometrik analiz herhangi bir alan veya bilimsel bilginin kapsam ve yeterliliğinin değerlendirilmesi ve alandaki güncel araştırma konularının belirlenerek gelecekteki araştırmalara yön vermesi açısından önemlidir. Bu kapsamda kültürlerarası duyarlılık ve etnosentrizm alanında Türkiye’de yapılmış olan lisansüstü tezler; tür (yüksek lisans/doktora), yıl, yazım dili, yayımlandıkları enstitü ve anabilim dalı, üniversite, araştırma deseni, veri toplama yöntemi, örneklem grubu ve konu başlığı açısından ilişkili konu şeklindeki parametreler çerçevesinde değerlendirilmiştir. Yüksek Öğretim Kurulu Yayın Dokümantasyon Daire Başkanlığı tarafından onaylanan ve arşivlenen lisansüstü tezlerin genel bir profilini çıkarmak amacıyla araştırma yöntemi olarak bibliyometrik analiz tekniği kullanılmıştır. Lisansüstü tezler “kültürlerarası duyarlılık”, “etnikmerkezcilik”, “etnosentrik”, “etnosentrizm” anahtar kelimeleri ile taranmış ve 137 adet teze ulaşılmıştır. Araştırma evreninin tamamı araştırmaya dahil edilmiştir. Araştırma sonucunda kültürlerarası duyarlılığın en fazla empati ve etnosentrizm açısından araştırıldığı, etnosentrizmin ise sıklıkla satın alma niyetiyle ilişkisinin incelendiği tespit edilmiştir. Ayrıca kültürlerarası duyarlılığın en çok eğitimciler ile öğrencilerde ve etnosentrizm ise en çok tüketiciler de araştırıldığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kültürlerarası duyarlılık, etnosentrizm, lisansüstü tezler.

Etik Beyan

“Kültürlerarası Duyarlılık ve Etnosentrizm Alanındaki Tezlerin Bibliyometrik Analizi” başlıklı araştırmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu araştırma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. Ayrıca bu araştırmada kamuya açık ikincil veriler kullanılmıştır. Dolayısıyla araştırma derleme türünde olduğu için etik kurul kararı zorunluluğu bulunmamaktadır.

Bibliometric Analysis of Theses in the Field of Intercultural Sensitivity and Ethnocentrism

Öz

The purpose of the study is to examine the postgraduate theses written about "intercultural sensitivity and ethnocentrism affecting it", which has gained importance with globalization and technological developments. Bibliometric analysis is substantial in terms of evaluating the extent and adequacy of any field or scientific knowledge. Besides it specifies contemporary research in the field and leads future investigations. Within this framework postgraduate theses written in Turkey on intercultural sensitivity and ethnocentrism were formed an estimate of in relation to various parameters (type, year, writing language, institute and department, university, research design, data collection method, sample group and subject heading). The bibliometric method of research was used to reveal a general profile of the postgraduate theses approved and archived by the Higher Education Council Publication Documentation Department. Postgraduate theses were viewed with the keywords "intercultural sensitivity", "ethnocentrism", "ethnocentric" and 137 theses were reached. The entire population was comprised in the research. As a result of the analysis, it is inferred that intercultural sensitivity is mostly explored within the scope of empathy and ethnocentrism. In addition to this, it is concluded that ethnocentrism is frequently discussed in relation to purchase intention. Another significant finding of the research is that intercultural sensitivity is investigated in educators and students in the main, and ethnocentrism is examined in consumers by and large.

Anahtar Kelimeler

Intercultural sensitivity, ethnocentrism, postgraduate theses.

Kaynakça

• Akay, B. ve Yılmaz O. (2019). Turistlerin seyahat motivasyonlarının hediyelik eşyalara yönelik tutumları ve satın alma niyetleri üzerindeki etkisi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (2), 2163-2186.
• Aksöz, E. O. ve Yücel, E. (2020). Engelli turizmi alanındaki lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1), 388-404.
• Arı, E. S. ve Madran, C. (2011). Satın alma kararlarında tüketici etnosentrizmi ve menşe ülke etkisinin rolü. Öneri Dergisi, 9 (35), 15-33.
• Bekiroğlu, O. ve Balcı, Ş. (2014). Kültürlerarası iletişim duyarlılığının izlerini aramak: “İletişim fakülteleri öğrencileri örneğinde bir araştırma”. Türkiyat Araştırmalar Dergisi, 429-460.
• Bitirim Okmeydan, S. (2019). Kültürlerarası iletişim ve uluslararası halkla ilişkiler. S. Bitirim Okmeydan ve M. Saran (Ed.), Kültürlerarası iletişim: İletişim odaklı güncel yaklaşımlar içinde (s.93-124). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Chen, G. M.. ve Starosta, W.C. (1996). Intercultural communication competence: a synthesis. communication yearbook. Brant R. Burleson. (Ed.) California: Sage Publications: 353-383.
• Chen, G. M. ve Starosta, W. J. (2000). The development and validation of the intercultural sensitivity scale. Human Communication, (3), 1-22.
• Ekundayo, T.C. ve Okoh A.I. (2018). A global bibliometric analysis of plesiomonas-related research (1990-2017). Plos One, 13(11), 1-17.
• Euwema, M. C. ve Emmerik, IJ. H. V. (2007). Intercultural competencies and conglomerated conflict behaviors in intercultural conflicts. International Journal of Intercultural Relations, 31, 427-441.
• Fritz, W., Mollenberg, A. ve Chen, G. M. (2001). Measuring intercultural sensitivity in different cultural context. International Association for Intercultural Communication Studies, July 24-29, Hong Kong.
• Halis, M., Halis, M. ve Adilova, S. A. (2016). Turistik ürün tüketicilerinin satın alma kararlarında etnosentrik tutumlar: Bakü’de bir araştırma. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 13(3), 6-22.
• İnce, M., Gül, H., ve Bozyiğit, S. (2017). Türkiye’de turizm pazarlaması konusunda yazılan lisansüstü tezlerin içerik analizi yöntemiyle incelenmesi: 1990-2016. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(5), 113-130.
• İnce, M. ve Uygurtürk, H. (2019). Marka kimliği, marka kişiliği, marka imajı ve marka konumlandırma alanında yapılan lisansüstü tezlere yönelik bir inceleme. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 224- 240.
• Kiremit, R. F. (2019). Türkiye’de okul öncesi eğitimde dil gelişimi alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 159-174.
• Kozak, N. (2001). Türkiye’de turizm pazarlaması literatürünün gelişim süreci: 1972-1998 yılları arasında hazırlanmış lisansüstü̈ tez çalışmaları üzerine biyo-bibliyografik bir inceleme. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 12 (1), 26-33.
• Küçükaydın, S. (2012). Tüketici etnosentrizmi ve ülke menşei etkisinin tüketicilerin yabancı markalı ürün tercihi ve satın alma niyeti üzerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Mao, Y. ve Hale, C. L. (2015). Relating intercultural communication sensitivity to conflict management styles, technology use, and organizational communication satisfaction in multinational organizations in China. Journal of Intercultural Communication Research, 44(2), 132-150.
• Neuliep, J. W. ve McCroskey, J.C. (1997). The Development of intercultural and interethnic communication apprehension scales. Communication Research Reports, 14(2), 145-156.
• Robles, A. S. ve Gonzalez, M. E. P. (2019). Analysis of teachers’ intercultural sensitivity levels in multicultural contexts. Sustainability, 11(11), 3137.
• Shimp, T.A. ve Sharma, S. (1987). Consumer ethnocentrism: construction and validation of the cetscale. Journal of Marketing Research, 24, 280-289.
• Sumner, W. G. (1906). Folkways: a study of the sociological importance of usages, Manners, Customs, Mores and Morals Boston: Ginn and Co. Erişim Tarihi: 09.12.2022, https://archive.org/details/folkwaysstudyofs00sumnuoft/page/n11/mode/2up.
• Şahin, S. ve Acun, A. (2015). Turist Rehberliği Alanının Bibliyometrik Profili (Ulusal Turizm Kongreleri Bildirileri) Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(34), 213-234.
• Tayfun, A. ve Gürlek, M. (2014). Tüketici etnosantrizminin yerli turistik ürün satın alma niyeti üzerindeki etkisi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2 (2), 34-45.
• Tayfun, A., Ülker, M., Gökçe, Y., Tengilimoğlu, E., Sürücü, Ç. ve Durmaz, M. (2018). Turizm alanında yiyecek ve içecek ile ilgili lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(2), 523- 547.
• Türkmen, S. (2015). Tüketici etnosentrizminin ve destinasyon kişiliğinin yerli turistlerin paket tur satın alma niyetleri üzerindeki etkisinin belirlenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yağbasan, M. (2016). Almanya ve Türkiye özelinde kültürlerarası iletişim. Konya: Literatürk Academia.