Planlı Davranış Teorisi Kapsamında A/B Kişilik Tipine Göre Siber Güvenlik Farkındalığı: Üniversite Öğrencileri Üzerine Araştırma

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 3, 1066 - 1074, 08.07.2024

Tuğçe Şimşek

https://doi.org/10.33206/mjss.1300491

Öz

Bireyler arasındaki farklı kişilik tipleri, siber güvenlik farkındalığının etkin bir şekilde geliştirilmesi açısından önemli bir role sahiptir; çünkü bu tipler, kullanıcıların güvenlik konularına yönelik tutumları ve tepkileri üzerinde belirgin bir etki yapabilir. Siber güvenlik de dijitalleşmenin artması ve dijital çağa doğan nüfusun artması ile üzerinde durulması gereken bir gerçek olarak karşımıza çıkmaktadır. Hem özel hayatta hem de çalışma hayatında siber güvenlik farkındalığına sahip olmak kişilerin de kendilerini ve hatta kişisel bilgilerini güvende tutmalarını sağlamaktadır. Son dönemlerde örgütler tüm çalışanlarının siber güvenlik konusunda yeterince bilgiye sahip olmalarını istemektedir. Planlı Davranış Teorisi ışığında siber güvenlik farkındalığının iş hayatında yerini almaya başlayacak olan üniversite öğrencilerindeki durumunu analiz etmek literatüre katkı sağlayacaktır. Bunun yanı sıra çalışmanın sorunsalı A ya da B kişilik tipine sahip olan üniversite öğrencilerinin siber güvenlik farkındalığı konusunda bir farklılık gösterip göstermediğidir. Çalışmanın örneklemi bir devlet üniversitesinde okumakta olan üniversite öğrencilerinde kartopu örneklem yöntemi ile oluşturulmuştur. Verilerin analizinde SPSS Statistics 25 kullanılmıştır. Tanımlayıcı analiz ve iki bağımsız örneklem arasındaki farkın öneminin sınanması için Mann-Whitney Testi kullanılmıştır. 172 katılımcı üzerinden yapılan analiz neticesinde; A ve B kişilik tipine göre siber güvenlik farkındalığı istatistiksel olarak anlamlı bir farklılığa sahiptir. Buna ek olarak cinsiyete göre siber güvenlik farkındalığı da anlamlı bir farklılık göstermiştir. A tipi kişiliğe sahip katılımcıların siber güvenlik farkındalığı ortalaması 2,52 olarak tespit edilmiştir. B tipi kişilikteki katılımcıların ise siber güvenlik farkındalığı ortalaması 2,12 olarak bulunmuştur. Çalışmanın sonuçlarına göre katılımcılar arasında A kişilik tipine sahip ve kadın katılımcıların siber güvenlik farkındalığı daha yüksektir.

Anahtar Kelimeler

Planlı Davranış Teorisi, A/B Tipi Kişilik, Siber Güvenlik, Siber Güvenlik Farkındalığı

Etik Beyan

“A/B Kişilik Tipine Göre Siber Güvenlik Farkındalığı” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. Gerekli olan etik kurul izinleri Gümüşhane Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’nun 28/07/2022 tarih ve 2022/5 sayılı toplantısında alınmıştır.

Cyber Security Awareness According to A/B Personality Type within the Scope of Theory of Planned Behavior: A Study on University Students

Öz

Different personality types among individuals play an important role in the effective development of cybersecurity awareness, as they can have a significant impact on users' attitudes and reactions to security issues. Cybersecurity is also a reality that needs to be addressed with the increase in digitalization and the growing population born into the digital age. Having cyber security awareness in both private and working life enables people to keep themselves and even their personal information safe. Recently, organizations want all their employees to have enough knowledge about cyber security. In the light of the Theory of Planned Behavior, analyzing the situation of cyber security awareness in university students who will start to take their place in business life will contribute to the literature. In addition, the problematic issue of the study is whether university students with personality type A or B show a difference in cyber security awareness. The sample of the study was formed by snowball sampling method among university students studying at a state university. SPSS Statistics 25 was used to analyze the data. Descriptive analysis and Mann-Whitney Test were used to test the significance of the difference between two independent samples. As a result of the analysis on 172 participants; cyber security awareness has a statistically significant difference according to personality types A and B. In addition, cyber security awareness also showed a significant difference according to gender. The average cyber security awareness of the participants with type A personality was found to be 2.52. The average cyber security awareness of the participants with type B personality was found to be 2.12. According to the results of the study, the cyber security awareness of the participants with personality type A and female participants is higher.

Anahtar Kelimeler

Theory of Planned Behavior, Type A/B Personality, Cyber Security, Cyber Security Awareness

Kaynakça

• Ahmed, N.; Li. C.; Khan, A.; Qalati, S.A.; Naz, S. & Rana, F. (2021). Purchase intention toward organic food among young consumersusing theory of planned behavior: role of environmental concernsand environmental awareness. Journal of Environmental Planning and Management, 64(5), 796-822, doi: 10.1080/09640568.2020.1785404.
• Ajzen, I. (1985). From Intentions to Actions: A Theory of Planned Behavior. In: Kuhl, J., Beckmann, J. (eds) Action Control. SSSP Springer Series in Social Psychology. Springer, Berlin, Heidelberg, 11-39.
• Aksoğan, M., Bayer, H., Gülada, M. O., ve Çelik, E. (2018). İletişim Fakültesi Öğrencilerinin Siber Güvenlik Farkındalığı: İnönü Üniversitesi Örneği. Kesit Akademi Dergisi, (13), 271-288. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1519896
• Alzubaidi, A. (2021). Measuring the level of cyber-security awareness for cybercrime in Saudi Arabia, Heliyon, 7(e06016), 1-13, doi: 10.1016/j.heliyon.2021.e06016.
• Başarır, Ö. (2020). Marka farkındalığı ile satın alma niyeti arasındaki ilişki bağlamında televizyon dizilerinde ürün yerleştirme. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 383-403, doi: 10.21733/ibad.740021
• Bilgin Yurdaöz, A. ve Cemaloğlu, N. (2021). Okul Yöneticilerin Gösterdiği A Tipi ve B Tipi Kişilik Özellikleri ile Öğretmenlerin Motivasyonları Arasındaki İlişki. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(14): 161-190. doi: 10.34086/rteusbe.1015798
• Burger, J. M. (2015). Personality (9. b.). Stamford, USA: Cengage Learning.
• Chang, L.Y.C. & Coppel, N. (2020). Building cyber security awareness in a developing country: Lessons from Myanmar, Computers & Security, 97(101959), 1-10, doi: 10.1016/j.cose.2020.101959.
• Gündüzalp, C. (2021). Üniversite çalışanlarının dijital veri ve kişisel siber güvenlik farkındalıkları (bilgi işlem daire başkanlıkları örneği). Journal of Computer and Education Research, 9(18), 598-625, doi: 10.18009/jcer.907022
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2013). Multivariate Data Analysis: Pearson Education Limited.
• Huraj, L., Lengyelfalusy, T., Hurajová, A. & Lajčin, D. (2023). Measuring Cyber Security Awareness: A Comparison between Computer Science and Media Science Students. TEM Journal, 12(2), 623-633, doi: 10.18421/TEM122-05, May 2023
• İlter, İ. (2020). Akademik başarı, lisansüstü eğitim farkındalığı ve lisansüstü eğitim niyeti arasındaki ilişkiler, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 53(1), 117-156, doi: 10.30964/auebfd.582502.
• Kılıç, S. (2016). Cronbach'ın alfa güvenirlik katsayısı. Journal of Mood Disorders, 6(1), 47-48 doi: 10.5455/jmood.20160307122823.
• Kittel, F., Kornitzer, M., & Dramaix, M. (1986). Evaluation of type A personality. Postgraduate Medical Journal(62), 781-783. Erişim adresi: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2418837/pdf/postmedj00102-0064.pdf
• Koçak, O.; Eti, S. Ve Gürsoy, G. (2017/2). A Ve B Kişilik Tipine Sahip Kamu Ve Özel Sektör Çalışanlarının Kişilik Tiplerinin İncelenmesi: Yalova Örneği, HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 6,(15), 380-397. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/337656.
• Limna, P., Kraiwanit, T., & Siripipattanakul, S. (2022). The Relationship between Cyber Security Awareness, Knowledge, and Behavioural Choice Protection among Mobile Banking Users in Thailand. International Journal of Computing Sciences Research, doi: 10.25147/ijcsr.2017.001.1.123.
• Mathieson, K. (1991). Predicting User Intentions: Comparing the Technology Acceptance Model with the Theory of Planned Behavior. Information Systems Research 2(3):173-191. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/23010882
• Mohammad, T., Hussin, N.A.M. & Husin, M. H. (2022). Online safety awareness and human factors: An application of the theory of human ecology. Technology in Society, 68 (101823), 1-8, doi: 10.1016/j.techsoc.2021.101823.
• Rosenman, R. H., & Friedman, M. (1961). Association of specific behavior pattern in women with blood and cardiovascular findings. Circulation, 24(5), 1173-1184. Erişim adresi: https://www.ahajournals.org/doi/pdf/10.1161/01.CIR.24.5.1173
• Song, D. & Zhang, Y. (2022) Opinion Formation on a Time Varying Dynamic Network with Different Personality Types: Stubborn, Follower, and Extreme. 5th Interna-tional Conference on Big Data Technologies (ICBDT 2022), Qingdao, 23-25 September 2022, 190-195, doi: 10.1145/3565291.3565322.
• Sönmez, K. (2022). Hemşirelerin Kişilik Özellikleri ile İşbirliği Niyetinin Planlı Davranış Teorisi Kapsamında İncelenmesi: Sağlık Kurumları Örneği, Biruni Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Tabachnick, B. G., &ve Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (6th ed.). Boston, MA: Pearson
• TDK. (2022, 08). Türk Dil Kurumu Sözlükleri: https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı.
• Trim, P.R.J. ve Lee, Y. (2019). The role of B2B marketers in increasing cyber security awareness and influencing behavioural change. Industrial Marketing Management, 83, 224-238, doi: 10.1016/j.indmarman.2019.04.003.
• Tuğal, İ., Almaz, C. ve Sevi, M., (2021). Üniversitelerdeki Siber Güvenlik Sorunları ve Farkındalık Eğitimleri. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 14(3), 229-238, doi: 10.17671/gazibtd.754458
• Üçok, T. (2006). Liderlik ve Yönetici Davranış Geliştirme, Gazi Kitabevi, s.18.
• Üzüm, B. ve Şenol, L. (2019). A-B kişilik tiplerinin presenteizme etkisi: Havacılık sektöründe bir araştırma. OPUS– Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 979-1000. doi: 10.26466/opus.552967.
• Yıldız, G., & Özsoy, E. Çalışanların Kişilik Özelliğine Göre İş Doyumu Farklılaşır Mı? Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1), 268-278. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/117359
• Zwilling, M., Klien, G., Lesjak, D., Wiechetek, Ł., Cetin, F., & Basim, H. N. (2022). Cyber security awareness, knowledge and behavior: a comparative study. Journal of Computer Information Systems, 62, doi: 10.1080/08874417.2020.1712269