Aydınlatıcı Program Değerlendirme Modeline Genel Bir Bakış

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 3, 808 - 823, 08.07.2024

Ayşenur Kuloğlu Fatma Tutuş

https://doi.org/10.33206/mjss.1352637

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de henüz tam olarak kullanılmayan ve yeterli kaynakları bulunmayan Aydınlatıcı Program Değerlendirme Modelinin (APDM) tanıtılması ve eğitime katkıda bulunması amaçlanmıştır. Araştırmaya 10’u yurt içi, 14’ü yurt dışı olmak üzere 24 çalışma dahil edilmiş ve gerekli dokümanlar incelenmiştir. Türkiye’de ve yurt dışında APDM ile yapılan araştırmalar doküman analizi sonucunda yıllara, bölgelere/ülkelere, yöntemlerine, desenlerine, değerlendirildikleri ders ya da öğretim programına, veri toplama araçlarına, örneklem grubuna, örnekleme yöntemlerine ve kavramsal çerçevesine göre analiz edilmiştir. Araştırma sonucuna göre yurt içinde en çok çalışmanın 2020, yurt dışında ise 2005 yılına ait olduğu görülmüştür. Yurt içinde yapılan çalışmaların çoğu Akdeniz Bölgesi’nde, yurt dışında ise İngiltere’de yapılmıştır. Türkiye’de en çok çalışma karma, yurt dışında ise nitel araştırma yöntemleriyle yapılmıştır. Araştırma desenleri sonuçlarına bakıldığında Türkiye’de en çok çalışmanın eş zamanlı karma desene ait olduğu görülmektedir. Yurt dışında yapılmış çalışmaların 12’sinde desen belirtilmemiştir. Yurt içinde yapılmış çalışmaların beşi İngilizce öğretim programına ait iken, yurt dışında beş çalışma doktora programları ile ilgilidir. Veri toplama araçları incelendiğinde çalışmalardan 11’inin görüşme formlarıyla elde edildiği görülmüştür. Örneklem grubu olarak en çok öğretmenler tercih edilirken örneklemlerin seçiminde genellikle seçkisiz olmayan örnekleme yöntemleri kullanılmıştır. Çalışmaların kavramsal çerçevesi değerlendirildiğinde Türkiye’de altı, yurt dışında yedi çalışmada öğretim ortamı ve öğretim sisteminin aynı anda kullanıldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Eğitim Bilimleri, Program Değerlendirme, Program Değerlendirme Modeli, Aydınlatıcı Program Değerlendirme Modeli, Doküman Analizi

Etik Beyan

“Aydınlatıcı Program Değerlendirme Modeline Genel Bir Bakış” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. Gerekli olan etik kurul izinleri Fırat Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Etik Kurulu’nun 24.11.2022 tarih ve 2022/24 sayılı toplantısında alınmıştır.

An Overview of the Illuminative Program Evaluation Model

Öz

This study aimed to introduce the "Illuminative Program Evaluation Model"(IPEM), which is not yet fully used in Turkey and does not have sufficient resources, to contribute to education. The research includes twenty-four studies, ten out of them are domestic and fourteen are international and the necessary documents were analyzed. The studies conducted with IPEM in Turkey and abroad were analyzed according to years, regions/countries, methods, designs, courses or curricula, data collection tools, sample groups, sampling methods, and conceptual framework resulting from document analysis. According to the results, most studies done in Turkey and abroad belong to 2020 and 2005, respectively. Most of the studies conducted in Turkey were conducted in the Mediterranean Region and abroad in the UK. Most studies in Turkey were conducted with mixed research methods, while most studies abroad were conducted with qualitative research methods. While analyzing research designs we found out that most studies in Turkey belong to simultaneous mixed design, and in twelve of the studies conducted abroad, the design was not specified. Five studies conducted in Turkey are related to English language teaching programs, five studies abroad are about doctoral programs. When analyzing data collection tools we found out that 11 of them were obtained through interview forms. While teachers were mostly preferred as the sample group, non-random sampling methods were generally used in the selection of samples. When the conceptual framework of the studies was evaluated, it was seen that six studies in Turkey and seven studies abroad used the teaching environment and teaching system at the same time.

Anahtar Kelimeler

Educational Sciences, Curriculum Evaluation, Curriculum Evaluation Model, Illuminative Program Evaluation Model, Document Analysis

Kaynakça

• Adıgüzel, O. C. ve Özüdoğru, F. (2014). İlkokul 2. sınıf İngilizce öğretim programına yönelik Aydınlatıcı Değerlendirme Modeline dayalı program değerlendirme ölçeği çalışması. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 124-136.
• Altın, M. ve Altın, F. (2021). Evaluation of values education in the preschool curriculum during the pandemic through illuminative evaluation model. Journal of Educational Reflections, 5(2), 24-32.
• Bahar, Y. (2020). KKTC'de uygulanan 6. sınıf sosyal bilgiler öğretim programının Parlett ve Hamilton'un Aydınlatıcı Değerlendirme Modeline göre değerlendirilmesi (Yyüksek Lisans Tezi). Doğu Akdeniz Üniversitesi, Öğretim ve Araştırma Enstitüsü, Gazimağusa, Kuzey Kıbrıs.
• Balım, D. (2020). Beşinci sınıf İngilizce ağırlıklı öğretim programının Aydınlatıcı Değerlendirme Modeliyle Değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Berkant, H. G., Efendioğlu, A. ve Sürmeli, Z. (2014). Değerler eğitimine yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Turkish Studies, 9(5), 427-440.
• Brooker, M. R. (2009). Youth mentoring and adult-yo¬uth relationships: The importance of context (Master’s Thesis). Murdoch University, Murdoch.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, K. E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (25. Baskı). Pegem Akademi.
• Cahapay, M. B. (2020). The responsiveness of bachelor of elementary education curriculum: An illuminative evaluation. International Journal of Evaluation and Research in Education, 9(3), 743-750.
• Carter, J. (2018). An illuminative evaluation of the phonics screening check: Listening to the voices of children and their teacher (PhD Thesis). University of the West of England.
• Chirwa, G. W. (2013). An illuminative evaluation of the standard 7 and 8 expressive arts curriculum in Malawi (PhD Thesis). University of the Witwatersrand Johannesburg, South Africa.
• Cooper, P. (2019). An Illuminative Evaluation into how a post-16 setting accesses and uses the voices of learners with EHCPs to inform their annual review (PhD Thesis). University of Bristol, UK.
• Crick, P. J. (2010). Exploring student nurses' first assessment experience: An illuminative evaluation (Unpublished PhD Thesis). University of Sheffield, UK.
• Çalışkan, İ. (2014). Identifying the needs of pre-service classroom teachers about science teaching methodology courses in terms of Parlett’s Illuminative Program Evaluation Model. International Journal of Education in Mathematics, Science and Technology, 2(2), 138-148.
• Çelik, N. ve Kasap, S. (2019). Türkiye’de uygulanan İngilizce öğretmen yetiştirme programları üzerine karşılaştırmalı bir değerlendirme. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi 16(1), 1010-1031. http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2019.151
• Çelikel, F. (2022). Ortaokul matematik dersi öğretim programının matematiksel yetkinlik bağlamında Aydınlatıcı Program Değerlendirme Modeli ile değerlendirilmesi (Doktora Tezi). Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Damgacı, F. K., Yeliz, K. ve Günay, R. (2015). David Fetterman’ın Değerlendirme Modeli: Yetkilendirme değerlendirmesi. Bartın Universitesi Eğitim Fakultesi Dergisi, 4(2), 696-710.
• Değirmenci, A. ve Doğru, M. (2017). Türkiye'de sosyobilimsel konularla ilgili yapılan çalışmaların incelenmesi: bir betimsel analiz çalışması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (44), 123-138.
• Ellis, L. (2007). Academics’ perceptions of the professional and clinical doctorate: Findings of a nationale survey. Journal of Clinical Nursing, 16, 2272-2279.
• Erdoğan, M., Marcinkowski, T. ve Ok, A. (2009). Content analysis of selected features of K-8 environmental education research studies in Turkey. 1997-2007. Environmental Education Research, 15(5), 525-548.
• Fer, S. (2011). Öğretim tasarımı (2. Baskı). Anı Yayıncılık.
• Fitzpatrick, J. L., Sanders, J. R. ve Worthen, B. R. (2004). Program evaluation. Alternative approaches and practical guidelines (3rd Edition). Allyn and Bacon.
• Frankel, R. M., ve Devers, K. J. (2000). Study design in qualitative research. Education for health: Change in learning and practice, 13(2), 251-266.
• Fu, Y. (2016, November). A study on curriculum evaluation methods in higher education. 3rd International Conference on Management, Education Technology and Sports Science (METSS 2016). Atlantis Press (pp. 576-9). https://doi.org/10.2991/metss-16.2016.117
• Garwood, J. (2015). Identification of specific learning disability in New Jersey: an illuminative evaluation (Master’s Thesis). Rowan University, New Jersey.
• Gömleksiz, M. N., Kan, A. Ü., ve Bozpolat, E. (2013). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığına ilişkin görüşleri. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 1(18), 71-87.
• Gunio, M. J. (2021). Determining the influences of a hidden curriculum on students’ character development using the Illuminative Evaluation Model. Journal of Curriculum Studies Research, 3(2), 194-206. https://doi.org/10.46303/jcsr.2021.11
• Gültekin, M. (2020). İngilizce Küresel Ölçütü (İKÖ) kriterleri bağlamında uygulanan İngilizce hazırlık programının Aydınlatıcı Değerlendirme Modeline göre değerlendirilmesi (Doktora Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Günday, R. (2007). Yabancı dil öğretiminde başarısızlığa neden olan etmenler üzerine bir araştırma. Milli Eğitim Dergisi, 175, 210-229.
• Harrington, A. D. (2008). Evaluating community participation in health care decision- making: The case of the Airdrie/North Rocky view health needs Project (Master’s Thesis). Wilfrid Laurier University.
• Karadağ, E. (2009). Eğitim bilimleri alanında yapılmış doktora tezlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 75-87.
• Kozikoğlu, İ. ve Senemoğlu, N. (2015). Eğitim programları ve öğretimi alanında yapılan doktora tezlerinin içerik analizi (2009-2014). Eğitim ve Bilim Dergisi, 40(182), 29-41.
• Kurt, A. ve Erdoğan, M. (2015). Program değerlendirme araştırmalarının içerik analizi ve eğilimleri; 2004-2013 yılları arası. Eğitim ve Bilim, 40(178), 199-224.
• Labuschagne, A. (2003). Qualitative research: Airy fairy or fundamental? The Qualitative Re¬port, 8(1).
• Macfarlane, F., Greenhalgh, T., Schofield, T. ve Desombre T. (2004). RCGP quality team development programme: An illuminative evaluation. ResearchGate 13(5), 356-362. https://doi.org/10.1136/qhc.13.5.356
• Marsh, C., ve Willis, G. (2007). Curriculum: Alternative approaches, ongoing issues (4th Ed.). Merrill Prentice Hall.
• Oliva, P. F. (2009). Developing the curriculum. Allyn and Bacon.
• Özcan, M. (2015). Türkiye’de ve dünyada Arapça öğretimi için müfredat geliştirme çalışmaları ve ilköğretim Arapça dersi müfredatı için bazı öneriler. International Journal of Sport Culture and Science, 3(Special Issue 4), 81-94.
• Özdemir, S. M. (2009). Eğitimde program değerlendirme ve Türkiye’de eğitim programlarının değerlendirme çalışmalarının incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 126-149.
• Özüdoğru, F. (2016). İlkokul 2. sınıf İngilizce öğretim programının diler için Avrupa ortak başvuru metni doğrultusunda Aydınlatıcı Değerlendirme Modeli ile değerlendirilmesi (Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Özüdoğru, F. ve Adıgüzel, O. C. (2016). Aydınlatıcı Program Değerlendirme Modeli. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(Özel Sayı), 25-34. https://doi.org/10.18037/ausbd.417424
• Palabıyık, T. (2021). Aydınlatıcı Program Değerlendirme Modeline dayalı olarak ikinci sınıf İngilizce Öğretim Programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Mardin Artuklu Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Mardin.
• Parlett, M., ve Hamilton, D. (1972). " Evaluation as illumination: a new approach to the study of innovatory programs". Occasional Paper.
• Parlett, M., ve Hamilton, D. (1977). Evaluation asi illu¬mination: A new approach to the study of inno¬vatory programs. Parlett, M. ve Dearden, G. (Eds.). Introduction to illuminative evaluation: Studies in higher education (p. 9-29). Pa¬cific Soundings Press.
• Reilly, R. C. (2005). Nurses’ Perceptions of Their Prepa¬ration for Beginning Professional Practice: An Evalu¬ative Study (PhD. Thesis). South¬ern Queensland University, Queensland.
• Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Öneren Şendil, Ç. ve Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-250. http://doi.org/10.33400/kuje.843306
• Saracaloğlu, A. ve Dursun, F. (2010). Türkiye’de eğitim programları ve öğretim alanındaki lisansüstü tezlerin incelenmesi. 1.Ulusal Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi Tam Metinler Kitabı, (13-15 Mayıs 2010).
• Songbatumis, A. M. (2017). Challenges in teaching English faced by English teachers at MTsN Taliwang, Indonesia. Journal of Foreign Language Teacing and Learning, 2(2), 54-67.
• Stufflebeam, D. L., ve Shinkfield, A. J. (2007). Evaluation theory, models and applications. Jossey-Bass.
• Teevno, R. A. (2011). Challenges in teaching and learning of English at secondar level class x. International Journal of Human Resource Studies, 1(2), 27-35.
• Tekin, M. (2015). Evaluation of a preparatory school program at a public university in Turkey. The Journal of International Social Research, 8(36), 718-733.
• Topper, A. ve Lancaster, S. (2016). Online graduate educational technology program: An illuminative evaluation. Studies in Educational Evaluation, 51, 108-115.
• Ulutaş, F. ve Ubuz, B. (2008). Matematik eğitiminde araştırmalar ve eğilimler: 2000 ile 2006 yılları arası. İlköğretim Online, 7, 614-626.
• Uşun, S. (2012). Eğitimde program değerlendirme süreçler, yaklaşımlar ve modeller. Anı Yayıncılık.
• Uyar, A. (2022). 10. sınıf matematik dersi öğretim programının aydınlatıcı değerlendirme modeli ile değerlendirilmesi (Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Varış, F. (1996). Eğitimde program gelistirme: teori ve teknikler. Alkim Yayıncılık.
• Wood, B. B. (2001). Stake’s countenance model: evaluation an environmental education professional development course. The Journal of Environmental Education, 32(2), 18-27.
• Yapıcıoğlu Kürüm, D., Kara Atik, D. ve Sever, D. (2016). Türkiye’de program değerlendirme çalışmalarında eğilimler ve sorunlar: Alan uzmanlarının gözüyle. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 6(12), 91-113.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6.Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yoon, S., Park, M. Y. ve Mcmillan, M. (2017). An illuminative evaluation: Student experience of flipped learning using online contents. Journal of Problem-Based Learning, 4(1), 47-54.
• Yüksel, İ. (2010). Türkiye için program değerlendirme standartları oluşturma çalışması (Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Yüksel, İ., ve Sağlam, M. (2012). Curriculum evaluation in education. Pegem.