Critical Thinking Attitudes and Undergraduate Education Experiences of Theology Faculty Students
Yıl 2025,
Cilt: 14 Sayı: 1, 1 - 21, 15.01.2025
Sümeyra Arıcan
Öz
Critical thinking is a fundamental skill that involves analyzing information, thinking logically and systematically, and evaluating knowledge. This competency, especially acquired and developed through educational processes, is crucial for teacher candidates to impart effective teaching to their students. Institutions like theology faculties, which train teacher candidates, are responsible for nurturing their students’ critical thinking capabilities. This study, examining the level of critical thinking skills among theology faculty students and the influencing factors, centers on the influence of undergraduate education processes and external resources on critical thinking abilities. The research, in which the survey model, one of the quantitative research methods, was used, was conducted with 669 students of the Faculty of Theology across Turkey. The research findings indicate that undergraduate education significantly contributes to developing critical thinking skills; in particular, senior students and those with academic career aspirations exhibit higher critical thinking proficiency. It has been identified that excessive social media usage adversely affects critical thinking skills, while the practice of book reading positively contributes to their enhancement. These findings highlight the necessity of reconfiguring undergraduate educational processes to better support the cultivation of students’ critical thinking skills, embracing pedagogical strategies that offer diverse perspectives, and fostering reading habits to enhance these pivotal competencies.
Etik Beyan
“İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Tutumları ve Lisans Eğitimi Deneyimleri” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. Gerekli olan etik kurul izinleri Yalova Üniversitesi Etik Kurullar Koordinatörlüğü’nün 15.11.2023 tarih ve 2023/142 sayılı toplantısında alınmıştır.
Teşekkür
Makalenin veri toplama sürecinde değerli katkılar sunan ve araştırmayı öğrencilerine ulaştıran kıymetli meslektaşlarıma teşekkürlerimi sunuyorum.
Kaynakça
-
Alkın-Şahin, S., Tunca, N., & Ulubey, Ö. (2014). Öğretmen adaylarının eğitim inançları ile eleştirel düşünme
eğilimleri arasındaki ilişki. İlköğretim Online, 13(4), 1473-1492. https://doi.org/10.17051/io.2014.56482.
-
Ankara İlahiyat (2023). Vizyon ve misyon. http://www.divinity.ankara.edu.tr/vizyon-ve-misyon/ adresinden
29 Aralık 2023 tarihinde erişilmiştir.
-
Aslan, S., & Aybek, B. (2017). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ile benimsedikleri eğitim
felsefelerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences,
16(2), 373-385. https://doi.org/10.21547/jss.281737.
-
Âşık Ev, H. (2014). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmen adayları ve eleştirel düşünme (Celal Bayar
Üniversitesi ilahiyat fakültesi birinci sınıf öğrencileri örneği). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(32),
425-456. Erişim adresi: https://isamveri.org/pdfdrg/D03416/2014_32/2014_32_EVASIKH.pdf.
-
Bilecik, S. (2019). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin dinde yenilikçiliğe bakış açıları ve eleştirel düşünme eğilimi
ilişkisi (NEÜ ilahiyat fakültesi örneği). Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 19(2), 293-322.
https://doi.org/10.33420/marife.633837.
-
Can, A. (2016). Bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
-
Can, Ş., & Kaymakçı, G. (2015). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Education Sciences, 10(2),
66-83. https://doi.org/10.12739/NWSA.2015.10.2.1C0633.
-
Coşkun, M. (2013). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri (İlahiyat-
eğitim DKAB karşılaştırması). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 143-162. Erişim adresi:
https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/2832/38488.
-
Creswell, J. W. (2017). Eğitim araştırmaları: Nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve
değerlendirilmesi. İstanbul: Edam Yayınları.
-
Çetinkaya, Z. (2011). Türkçe öğretmen adaylarının eleştirel düşünmeye ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Ahi
Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 93-108. Erişim adresi:
https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefad/issue/59494/855122.
-
Çinemre, S. (2019). İlahiyat fakültesi son sınıf öğrencilerinin ilahiyat fakültesi programına ilişkin algılarının
metafor analizi yoluyla incelenmesi. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 52, 265-286.
https://doi.org/10.29288/ilted.591076.
-
Çolak, İ., Türkkaş Anasız, B., Yorulmaz, Y. İ., & Duman, A. (2019). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme
eğilimlerine cinsiyet, sınıf düzeyi, anne ve baba eğitim durumu değişkenlerinin etkisinin incelenmesi: Bir
meta analiz çalışması. e-International Journal of Educational Research, 10(1), 67-86.
https://doi.org/10.19160/ijer.541861.
-
Demirtaş, Z., Takunyacı, M., & Yeşil, R. (2023). Din öğretimi öğretmen adaylarının bilişsel esneklik düzeyleri ile
eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Hitit İlahiyat Dergisi, 22(2), 723-744.
https://doi.org/10.14395/hid.1334350.
-
Doğanay, A., Taş, M. A., & Erden, Ş. (2007). Üniversite öğrencilerinin bir güncel tartışmalı konu bağlamında
eleştirel düşünme becerilerinin değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 52(52), 511-546.
Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10345/126719.
-
Duran, M. E. (2020). Eleştirel düşünce ve dindarlık [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
-
Duran, M. E. (2021). Eleştirel düşünme ve dindarlık: üniversite öğrencileri üzerine nicel bir araştırma. Sakarya
Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (SAUIFD), 23(43), 53-79. https://doi.org/10.17335/sakaifd.905315.
-
Durnacı, Ü., & Ültay, N. (2020). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel ve yaratıcı düşünme eğilimleri. Turkish
Journal of Primary Education, 5(2), 75-97. Erişim adresi:
https://dergipark.org.tr/tr/pub/tujped/issue/58028/745003.
-
Ennis, R. H. (2011). The nature of critical thinking: an outline of critical thinking dispositions and abilities.
https://education.illinois.edu/docs/default-source/faculty-documents/robert-
ennis/thenatureofcriticalthinking_51711_000.pdf.
-
Erdoğan, İ. (2012). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilim düzeyleri
üzerine bir inceleme [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
-
Erdoğan, İ. (2015). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilim düzeylerinin
incelenmesi. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 15(1), 321-342. Erişim adresi:
http://marife.org/tr/pub/issue/37835/437034.
-
Erkuş, A. (2016). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-I. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
-
Eskişehir İlahiyat (2023). Vizyon ve misyon. https://ilahiyat.ogu.edu.tr/Sayfa/Index/148/vizyon-ve-misyon
adresinden 29 Aralık 2023 tarihinde erişilmiştir.
-
Facione, P. (1990). Critical thinking: A statement of expert consensus for purposes of educational
assessment and instruction. Institute of Education Sciences. https://philarchive.org/archive/faccta.
-
Gülay, E., Aydın, N., & Çelik, Ş. (2023). Öğretmen adaylarının eleştirel medya okuryazarlığı becerisinin
geliştirilmesine yönelik bir karma yöntem çalışması. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Dergisi, 3(1), 67-86. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/refad/issue/78846/1305971.
-
Gürbüz, S., ve Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (Felsefe-yöntem-analiz). Ankara:
Seçkin Yayıncılık.
-
Güven, M., & Kürüm, D. (2008). Öğretmen adaylarının öğrenme stilleri ile eleştirel düşünme eğilimleri
arasındaki ilişki. İlköğretim Online, 7(1), 53-70. Erişim adresi:
https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/8602/107132.
-
İder, S., & İpek, F. (2023). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin 21. yüzyıl becerileri üzerine bir inceleme. Fırat
Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 28(2), 183-203. https://doi.org/10.58568/firatilahiyat.1343560.
-
İpek, Y., Arıcan, S., & Doğan, R. (2024). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin öğretim süreçlerinin kariyer eğilimi ve
stresi açısından incelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(1), 368-395.
https://doi.org/10.33206/mjss.1404852.
-
İslamoğlu, H., ve Alnıaçık, Ü. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. İstanbul: Beta Yayıncılık
-
İstanbul İlahiyat (2023).Vizyon ve misyon. https://ilahiyat.istanbul.edu.tr/tr/content/misyon-vizyon-
stratejik-amaclar-ve-degerler/misyon-ve-vizyon adresinden 29 Aralık 2023 tarihinde erişilmiştir.
-
Karagöz, Yalçın. (2016). İstatistiksel analizler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
-
Karalı, Y. (2012). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri (İnönü üniversitesi örneği)
[Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
-
Karaman, M. K. (2016). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri ve eleştirel düşünme eğilimleri
üzerine bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 4(1), 326-350.
https://doi.org/10.19145/guifd.90435.
-
Karasakaloğlu, N., Saracaloğlu, S., & Özelçi, S. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının okuma stratejileri,
eleştirel düşünme tutumları ve üst bilişsel yeterlilikleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi,
13(1), 207-221. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefad/issue/59493/855102.
-
Kayri, M. (2009). Araştırmalarda gruplar arası farkın belirlenmesine yönelik çoklu karşılaştırma (Post-hoc)
teknikleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 19, 51-64. Erişim adresi:
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/72000#page=57.
-
Keskin, Y. (2011). DKAB bölümleri öğrencilerinin bilgisayar ve internet kullanma durumları ve yeterlikleri.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 30(30), 211-233. https://doi.org/10.17120/omuifd.96811.
-
Kırmızı, F. S., Fenli, A., & Kasap, D. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ile okuma
alışkanlıklarına yönelik tutumları arasındaki ilişki. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi,
3(1), 354-367. https://doi.org/10.7884/teke.267.
-
Koçer, N. E. (2021). Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin ve kitap okuma
alışkanlıklarına ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Kütahya
Dumlupınar Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
-
Korkmaz, Ö. (2009). Öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilim ve düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir
Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 1-13. Erişim adresi:
https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefad/issue/59520/855964.
-
Kurt, A. A., & Kürüm, D. (2010). Medya okuryazarlığı ve eleştirel düşünme arasındaki ilişki: Kavramsal bir bakış.
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, 20-34. https://doi.org/10.20875/sb.92802.
-
Kuvaç, M., & Koc, I. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri: İstanbul Üniversitesi
örneği. Turkish Journal of Education, 3(2), 46-59. https://doi.org/10.19128/turje.181081.
-
MEB. (2020). Dijital Okuryazarlık Öğretmen Klavuzu. MEB. Geliş tarihi 01.09.2024 gönderen
https://cdn.eba.gov.tr/kitap/digital/#p=1.
-
OMU (2023). Vizyon ve misyon. https://ilahiyat.omu.edu.tr/tr/fakultemiz/misyon-vizyon adresinden 29
Aralık 2023 tarihinde erişilmiştir.
-
Özenç, A. (2017). Son sınıf öğrencilerine göre beklentileri karşılama ve mesleki hayata hazırlamada ilahiyat
fakültelerinde eğitim (Dicle üniversitesi örneği). International Journal of Kurdish Studies, 3(1), 1-30.
https://doi.org/10.21600/ijoks.288954.
-
Sağlam, A. Ç., & Büyükuysal, E. (2013). Eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeyleri ve
buna yönelik engellere ilişkin görüşleri. Journal of Human Sciences, 10(1), 258-278. Erişim adresi:
https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/view/2459.
-
Sakarya İlahiyat (2023). Vizyon ve misyon. https://if.sakarya.edu.tr/tr/icerik/3069/6689/misyon-ve-vizyon
adresinden 29 Aralık 2023 tarihinde erişilmiştir.
-
Şahin, Ç., Çakmak, N., & Hacımustafaoğlu, M. (2015). Akademisyenlerin eleştirel düşünme becerilerinin ve
eleştirel düşünme becerileri hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,
16(2), 51-66. https://doi.org/10.17679/iuefd.16211687.
-
Şen, Ü. (2009). Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme tutumlarının çeşitli değişkenler açısından
değerlendirilmesi. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 1(2), 69-89. Erişim adresi:
https://www.dieweltdertuerken.org/makale-detay/turkce-ogretmeni-adaylarinin-elestirel-dusunme-
tutumlarinin-cesitli-degiskenler-acisindan-degerlendirilmesi-23.
-
Şenyiğit, Ç. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin ve kitap okuma
alışkanlıklarına ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül
Üniversitesi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
-
Taşkıran, A. (2013). İlahiyat fakültesi müfredatında felsefe ve din bilimleri bölümü derslerinin yeri ve
fonksiyonlarına dair bir araştırma (İlahiyat fakültesi öğrencileri örneği). Kahramanmaraş Sütçü İmam
Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 22, 238-266.
-
Taştan, A., Kuşat, A., & Çelik, C. (2001). Üniversite düzeyinde din öğretimi alan öğrencilerde eğitim sürecinde
oluşan tutum ve davranış değişiklikleri -Erciyes üniversitesi ilahiyat fakültesi örneği-. Erciyes Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(11), 169-192.
-
Taştı, Ö. Y., & Yıldırım, A. (2022). Critical thinking skills and dispositions of Turkish pre-service teachers: a
systematic review of research. Journal of Theoretical Educational Science, 15(3), 561-604.
https://doi.org/10.30831/akukeg.1062721.
-
Turan, E. Z., & Becit İşçitürk, G. (2018). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin nomofobi düzeylerinin çeşitli faktörler
açısından incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 1931-1950.
https://doi.org/10.26466/opus.461523.
-
Turan, Ş., & Nazıroğlu, B. (2021). Dinî uzlaşma kültürü bağlamında ilahiyat eğitimi. Darulfunun İlahiyat, 32(1),
219-256. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/darulfunun/issue/62836/845950.
-
Türkmen, N. (2014). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ve yaratıcılık düzeylerinin
karşılaştırılması [Yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu
Ulusal Tez Merkezi.
-
Uçar, R. (2017). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin profili, akademik eğilimleri ve aldıkları eğitime ilişkin
memnuniyet algıları (İnönü üniversitesi örneği). İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8, 105-178. Erişim adresi:
https://dergipark.org.tr/tr/pub/ifd/issue/32024/546280.
-
Ulu, H., & Baş, Ö. (2020). Öğretmen adaylarının sosyal ağ sitelerini kullanım amaçları, eleştirel düşünme
eğilimleri ve medya okuryazarlıkları arasındaki ilişkiler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,
35(3), 556-574. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/56261/775763.
-
Yaran, C. S. (2022). Kur’an’dan örneklerle eleştirel ve yenilikçi düşünme (1. bs). Rağbet Yayınları.
-
Yavuz, S. (2020). Sosyal medya kullanım amaçları üzerine bir araştırma: İlahiyat fakültesi öğrencileri örneği.
Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(17), 99-132. Erişim adresi:
https://dergipark.org.tr/tr/pub/bozifder/issue/55678/710573.
-
Yeğin, H. İ. (2017). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin bireysel yenilikçilik düzeyleri. Bolu Abant İzzet Baysal
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(4), 239-262. https://doi.org/10.11616/basbed.vi.459398.
-
Yılmaz Özelçi, S. (2012). Eleştirel düşünme tutumunu etkileyen faktörler: Sınıf öğretmeni adayları üzerine bir
çalışma [Doktora tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal
Tez Merkezi.
-
YÖK (2023). YÖK meslek atlası. https://yokatlas.yok.gov.tr/meslek-lisans.php?b=20041 adresinden 29 Aralık
2023 tarihinde erişilmiştir.
-
Yüksel, A., Kayacan, Ş. N., Çakmak, A., & Kizilgeçit, M. (2021). eleştirel düşünme eğiliminin dindarlık üzerine
etkisi: İlahiyat fakültesi öğrencileri örneği. Turkish Academic Research Review [TARR], 6(3), 1086-1132.
https://doi.org/10.30622/tarr.970684.
İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Tutumları ve Lisans Eğitimi Deneyimleri
Yıl 2025,
Cilt: 14 Sayı: 1, 1 - 21, 15.01.2025
Sümeyra Arıcan
Öz
Eleştirel düşünme, bireylerin bilgileri analiz etme, mantıklı ve sistemli bir biçimde düşünme ve bilgileri değerlendirme yetkinliklerini kapsayan temel bir beceridir. Eleştirel düşünme becerileri, özellikle eğitim süreçlerinde kazanılan ve geliştirilen temel yetkinlikler arasında yer alır. Öğretmen adaylarının bu becerilere sahip olması, öğrencilerine etkili öğretim sağlamalarında kritik bir role sahiptir. Bu bağlamda, İlahiyat Fakültesi gibi öğretmen adayı yetiştiren kurumlar, öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerini geliştirme konusunda önemli bir sorumluluğa sahiptir. İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin düzeyi ve bu becerileri etkileyen faktörler üzerine yapılan bu araştırma, lisans eğitim sürecinin ve fakülte dışı kaynakların eleştirel düşünme becerileri üzerindeki etkisine odaklanmaktadır. Nicel araştırma yöntemlerinden tarama modelininin kullanıldığı araştırma, Türkiye genelinde 669 İlahiyat Fakültesi öğrencisiyle gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, lisans eğitiminin eleştirel düşünme becerilerinin gelişiminde önemli bir rol oynadığı; özellikle son sınıf öğrencilerinin ve akademik kariyere yönelik hedefleri olan bireylerin daha yüksek eleştirel düşünme becerilerine sahip olduğu tespit edilmiştir. Fazla sosyal medya kullanımının eleştirel düşünme becerileri üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olduğu; buna karşılık, kitap okuma alışkanlığının ise bu becerilerin gelişimini olumlu yönde etkilediği belirlenmiştir. Bu bulgular, lisans eğitim süreçlerinin, öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerini destekleyecek şekilde yeniden yapılandırılması gerektiğini vurgulamakta, öğrencilere farklı perspektifler sunacak ve okuma alışkanlıklarını teşvik edecek pedagojik stratejilerin benimsenmesi gerekliliğini ortaya koymaktadır.
Etik Beyan
“İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Tutumları ve Lisans Eğitimi Deneyimleri” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. Gerekli olan etik kurul izinleri Yalova Üniversitesi Etik Kurullar Koordinatörlüğü’nün 15.11.2023 tarih ve 2023/142 sayılı toplantısında alınmıştır.
Teşekkür
Makalenin veri toplama sürecinde değerli katkılar sunan ve araştırmayı öğrencilerine ulaştıran kıymetli meslektaşlarıma teşekkürlerimi sunuyorum.
Kaynakça
-
Alkın-Şahin, S., Tunca, N., & Ulubey, Ö. (2014). Öğretmen adaylarının eğitim inançları ile eleştirel düşünme
eğilimleri arasındaki ilişki. İlköğretim Online, 13(4), 1473-1492. https://doi.org/10.17051/io.2014.56482.
-
Ankara İlahiyat (2023). Vizyon ve misyon. http://www.divinity.ankara.edu.tr/vizyon-ve-misyon/ adresinden
29 Aralık 2023 tarihinde erişilmiştir.
-
Aslan, S., & Aybek, B. (2017). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ile benimsedikleri eğitim
felsefelerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences,
16(2), 373-385. https://doi.org/10.21547/jss.281737.
-
Âşık Ev, H. (2014). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmen adayları ve eleştirel düşünme (Celal Bayar
Üniversitesi ilahiyat fakültesi birinci sınıf öğrencileri örneği). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(32),
425-456. Erişim adresi: https://isamveri.org/pdfdrg/D03416/2014_32/2014_32_EVASIKH.pdf.
-
Bilecik, S. (2019). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin dinde yenilikçiliğe bakış açıları ve eleştirel düşünme eğilimi
ilişkisi (NEÜ ilahiyat fakültesi örneği). Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 19(2), 293-322.
https://doi.org/10.33420/marife.633837.
-
Can, A. (2016). Bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
-
Can, Ş., & Kaymakçı, G. (2015). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Education Sciences, 10(2),
66-83. https://doi.org/10.12739/NWSA.2015.10.2.1C0633.
-
Coşkun, M. (2013). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri (İlahiyat-
eğitim DKAB karşılaştırması). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 143-162. Erişim adresi:
https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/2832/38488.
-
Creswell, J. W. (2017). Eğitim araştırmaları: Nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve
değerlendirilmesi. İstanbul: Edam Yayınları.
-
Çetinkaya, Z. (2011). Türkçe öğretmen adaylarının eleştirel düşünmeye ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Ahi
Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 93-108. Erişim adresi:
https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefad/issue/59494/855122.
-
Çinemre, S. (2019). İlahiyat fakültesi son sınıf öğrencilerinin ilahiyat fakültesi programına ilişkin algılarının
metafor analizi yoluyla incelenmesi. İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 52, 265-286.
https://doi.org/10.29288/ilted.591076.
-
Çolak, İ., Türkkaş Anasız, B., Yorulmaz, Y. İ., & Duman, A. (2019). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme
eğilimlerine cinsiyet, sınıf düzeyi, anne ve baba eğitim durumu değişkenlerinin etkisinin incelenmesi: Bir
meta analiz çalışması. e-International Journal of Educational Research, 10(1), 67-86.
https://doi.org/10.19160/ijer.541861.
-
Demirtaş, Z., Takunyacı, M., & Yeşil, R. (2023). Din öğretimi öğretmen adaylarının bilişsel esneklik düzeyleri ile
eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Hitit İlahiyat Dergisi, 22(2), 723-744.
https://doi.org/10.14395/hid.1334350.
-
Doğanay, A., Taş, M. A., & Erden, Ş. (2007). Üniversite öğrencilerinin bir güncel tartışmalı konu bağlamında
eleştirel düşünme becerilerinin değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 52(52), 511-546.
Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10345/126719.
-
Duran, M. E. (2020). Eleştirel düşünce ve dindarlık [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
-
Duran, M. E. (2021). Eleştirel düşünme ve dindarlık: üniversite öğrencileri üzerine nicel bir araştırma. Sakarya
Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (SAUIFD), 23(43), 53-79. https://doi.org/10.17335/sakaifd.905315.
-
Durnacı, Ü., & Ültay, N. (2020). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel ve yaratıcı düşünme eğilimleri. Turkish
Journal of Primary Education, 5(2), 75-97. Erişim adresi:
https://dergipark.org.tr/tr/pub/tujped/issue/58028/745003.
-
Ennis, R. H. (2011). The nature of critical thinking: an outline of critical thinking dispositions and abilities.
https://education.illinois.edu/docs/default-source/faculty-documents/robert-
ennis/thenatureofcriticalthinking_51711_000.pdf.
-
Erdoğan, İ. (2012). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilim düzeyleri
üzerine bir inceleme [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü].
Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
-
Erdoğan, İ. (2015). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilim düzeylerinin
incelenmesi. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 15(1), 321-342. Erişim adresi:
http://marife.org/tr/pub/issue/37835/437034.
-
Erkuş, A. (2016). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-I. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
-
Eskişehir İlahiyat (2023). Vizyon ve misyon. https://ilahiyat.ogu.edu.tr/Sayfa/Index/148/vizyon-ve-misyon
adresinden 29 Aralık 2023 tarihinde erişilmiştir.
-
Facione, P. (1990). Critical thinking: A statement of expert consensus for purposes of educational
assessment and instruction. Institute of Education Sciences. https://philarchive.org/archive/faccta.
-
Gülay, E., Aydın, N., & Çelik, Ş. (2023). Öğretmen adaylarının eleştirel medya okuryazarlığı becerisinin
geliştirilmesine yönelik bir karma yöntem çalışması. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Dergisi, 3(1), 67-86. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/refad/issue/78846/1305971.
-
Gürbüz, S., ve Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (Felsefe-yöntem-analiz). Ankara:
Seçkin Yayıncılık.
-
Güven, M., & Kürüm, D. (2008). Öğretmen adaylarının öğrenme stilleri ile eleştirel düşünme eğilimleri
arasındaki ilişki. İlköğretim Online, 7(1), 53-70. Erişim adresi:
https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/8602/107132.
-
İder, S., & İpek, F. (2023). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin 21. yüzyıl becerileri üzerine bir inceleme. Fırat
Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 28(2), 183-203. https://doi.org/10.58568/firatilahiyat.1343560.
-
İpek, Y., Arıcan, S., & Doğan, R. (2024). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin öğretim süreçlerinin kariyer eğilimi ve
stresi açısından incelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(1), 368-395.
https://doi.org/10.33206/mjss.1404852.
-
İslamoğlu, H., ve Alnıaçık, Ü. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. İstanbul: Beta Yayıncılık
-
İstanbul İlahiyat (2023).Vizyon ve misyon. https://ilahiyat.istanbul.edu.tr/tr/content/misyon-vizyon-
stratejik-amaclar-ve-degerler/misyon-ve-vizyon adresinden 29 Aralık 2023 tarihinde erişilmiştir.
-
Karagöz, Yalçın. (2016). İstatistiksel analizler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
-
Karalı, Y. (2012). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri (İnönü üniversitesi örneği)
[Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
-
Karaman, M. K. (2016). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlık düzeyleri ve eleştirel düşünme eğilimleri
üzerine bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 4(1), 326-350.
https://doi.org/10.19145/guifd.90435.
-
Karasakaloğlu, N., Saracaloğlu, S., & Özelçi, S. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının okuma stratejileri,
eleştirel düşünme tutumları ve üst bilişsel yeterlilikleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi,
13(1), 207-221. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefad/issue/59493/855102.
-
Kayri, M. (2009). Araştırmalarda gruplar arası farkın belirlenmesine yönelik çoklu karşılaştırma (Post-hoc)
teknikleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 19, 51-64. Erişim adresi:
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/72000#page=57.
-
Keskin, Y. (2011). DKAB bölümleri öğrencilerinin bilgisayar ve internet kullanma durumları ve yeterlikleri.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 30(30), 211-233. https://doi.org/10.17120/omuifd.96811.
-
Kırmızı, F. S., Fenli, A., & Kasap, D. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ile okuma
alışkanlıklarına yönelik tutumları arasındaki ilişki. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi,
3(1), 354-367. https://doi.org/10.7884/teke.267.
-
Koçer, N. E. (2021). Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin ve kitap okuma
alışkanlıklarına ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Kütahya
Dumlupınar Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
-
Korkmaz, Ö. (2009). Öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilim ve düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir
Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 1-13. Erişim adresi:
https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefad/issue/59520/855964.
-
Kurt, A. A., & Kürüm, D. (2010). Medya okuryazarlığı ve eleştirel düşünme arasındaki ilişki: Kavramsal bir bakış.
Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, 20-34. https://doi.org/10.20875/sb.92802.
-
Kuvaç, M., & Koc, I. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri: İstanbul Üniversitesi
örneği. Turkish Journal of Education, 3(2), 46-59. https://doi.org/10.19128/turje.181081.
-
MEB. (2020). Dijital Okuryazarlık Öğretmen Klavuzu. MEB. Geliş tarihi 01.09.2024 gönderen
https://cdn.eba.gov.tr/kitap/digital/#p=1.
-
OMU (2023). Vizyon ve misyon. https://ilahiyat.omu.edu.tr/tr/fakultemiz/misyon-vizyon adresinden 29
Aralık 2023 tarihinde erişilmiştir.
-
Özenç, A. (2017). Son sınıf öğrencilerine göre beklentileri karşılama ve mesleki hayata hazırlamada ilahiyat
fakültelerinde eğitim (Dicle üniversitesi örneği). International Journal of Kurdish Studies, 3(1), 1-30.
https://doi.org/10.21600/ijoks.288954.
-
Sağlam, A. Ç., & Büyükuysal, E. (2013). Eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeyleri ve
buna yönelik engellere ilişkin görüşleri. Journal of Human Sciences, 10(1), 258-278. Erişim adresi:
https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/view/2459.
-
Sakarya İlahiyat (2023). Vizyon ve misyon. https://if.sakarya.edu.tr/tr/icerik/3069/6689/misyon-ve-vizyon
adresinden 29 Aralık 2023 tarihinde erişilmiştir.
-
Şahin, Ç., Çakmak, N., & Hacımustafaoğlu, M. (2015). Akademisyenlerin eleştirel düşünme becerilerinin ve
eleştirel düşünme becerileri hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,
16(2), 51-66. https://doi.org/10.17679/iuefd.16211687.
-
Şen, Ü. (2009). Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme tutumlarının çeşitli değişkenler açısından
değerlendirilmesi. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 1(2), 69-89. Erişim adresi:
https://www.dieweltdertuerken.org/makale-detay/turkce-ogretmeni-adaylarinin-elestirel-dusunme-
tutumlarinin-cesitli-degiskenler-acisindan-degerlendirilmesi-23.
-
Şenyiğit, Ç. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin ve kitap okuma
alışkanlıklarına ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül
Üniversitesi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
-
Taşkıran, A. (2013). İlahiyat fakültesi müfredatında felsefe ve din bilimleri bölümü derslerinin yeri ve
fonksiyonlarına dair bir araştırma (İlahiyat fakültesi öğrencileri örneği). Kahramanmaraş Sütçü İmam
Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 22, 238-266.
-
Taştan, A., Kuşat, A., & Çelik, C. (2001). Üniversite düzeyinde din öğretimi alan öğrencilerde eğitim sürecinde
oluşan tutum ve davranış değişiklikleri -Erciyes üniversitesi ilahiyat fakültesi örneği-. Erciyes Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(11), 169-192.
-
Taştı, Ö. Y., & Yıldırım, A. (2022). Critical thinking skills and dispositions of Turkish pre-service teachers: a
systematic review of research. Journal of Theoretical Educational Science, 15(3), 561-604.
https://doi.org/10.30831/akukeg.1062721.
-
Turan, E. Z., & Becit İşçitürk, G. (2018). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin nomofobi düzeylerinin çeşitli faktörler
açısından incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 1931-1950.
https://doi.org/10.26466/opus.461523.
-
Turan, Ş., & Nazıroğlu, B. (2021). Dinî uzlaşma kültürü bağlamında ilahiyat eğitimi. Darulfunun İlahiyat, 32(1),
219-256. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/darulfunun/issue/62836/845950.
-
Türkmen, N. (2014). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ve yaratıcılık düzeylerinin
karşılaştırılması [Yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu
Ulusal Tez Merkezi.
-
Uçar, R. (2017). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin profili, akademik eğilimleri ve aldıkları eğitime ilişkin
memnuniyet algıları (İnönü üniversitesi örneği). İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8, 105-178. Erişim adresi:
https://dergipark.org.tr/tr/pub/ifd/issue/32024/546280.
-
Ulu, H., & Baş, Ö. (2020). Öğretmen adaylarının sosyal ağ sitelerini kullanım amaçları, eleştirel düşünme
eğilimleri ve medya okuryazarlıkları arasındaki ilişkiler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,
35(3), 556-574. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/56261/775763.
-
Yaran, C. S. (2022). Kur’an’dan örneklerle eleştirel ve yenilikçi düşünme (1. bs). Rağbet Yayınları.
-
Yavuz, S. (2020). Sosyal medya kullanım amaçları üzerine bir araştırma: İlahiyat fakültesi öğrencileri örneği.
Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(17), 99-132. Erişim adresi:
https://dergipark.org.tr/tr/pub/bozifder/issue/55678/710573.
-
Yeğin, H. İ. (2017). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin bireysel yenilikçilik düzeyleri. Bolu Abant İzzet Baysal
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(4), 239-262. https://doi.org/10.11616/basbed.vi.459398.
-
Yılmaz Özelçi, S. (2012). Eleştirel düşünme tutumunu etkileyen faktörler: Sınıf öğretmeni adayları üzerine bir
çalışma [Doktora tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal
Tez Merkezi.
-
YÖK (2023). YÖK meslek atlası. https://yokatlas.yok.gov.tr/meslek-lisans.php?b=20041 adresinden 29 Aralık
2023 tarihinde erişilmiştir.
-
Yüksel, A., Kayacan, Ş. N., Çakmak, A., & Kizilgeçit, M. (2021). eleştirel düşünme eğiliminin dindarlık üzerine
etkisi: İlahiyat fakültesi öğrencileri örneği. Turkish Academic Research Review [TARR], 6(3), 1086-1132.
https://doi.org/10.30622/tarr.970684.