Biyolojide Öğrenilmesi Zor Olan Konular ve Etkili Öğrenme Yolları: Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Görüşleri

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 1, 164 - 183, 15.01.2025

Serpil Kalaycı

https://doi.org/10.33206/mjss.1477826

Öz

Bu araştırma ile fen bilgisi öğretmen adaylarının biyolojide zorlandıkları konular tespit edilerek biyolojinin etkili öğrenilmesi için neler yapılabileceği belirlenmeye çalışılmıştır. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan durum çalışması yöntemi kullanılmıştır. Fen bilgisi öğretmen adaylarının biyoloji hakkındaki görüşlerinin detaylı bir şekilde ortaya konulması maksadıyla bu yöntem seçilmiştir. Araştırmanın katılımcıları bir devlet üniversitesinde öğrenim gören 1., 2., 3. ve 4. sınıf fen bilgisi öğretmen adayları oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak 5 adet açık uçlu sorudan oluşan bir görüşme formu kullanılmıştır. İlk sorudan elde edilen kelime ilişkilendirme testi sonuçlarına göre en çok yinelenen kavramlar “canlı”, “hücre”, “bitki”, “DNA”, “hayvan” ve “sistemler” şeklindedir. Öğretmen adaylarının en zorlandıkları konular “genetik/kalıtım”, “canlıların sınıflandırılması”, “bitki biyolojisi”, “sistemler”, “hücrede bölünme”, “fotosentez”, “protein sentezi” şeklinde sıralanmaktadır. Biyolojiyi zor anlamalarının nedenleri ise “dersten kaynaklı zorluklar”, “öğrenciden kaynaklı zorluklar”, “öğretmenden kaynaklı zorluklar” ve “okuldan kaynaklı zorluklar” temaları altında kategorilendirilmiştir. Biyolojinin etkili öğrenilebilmesi için nelerin yapılması gerektiği ise “öğretmene yönelik öneriler”, “öğrenciye yönelik öneriler” ve “okula yönelik öneriler” şeklinde üçe ayrılmıştır. Ayrıca bazı öğretmen adaylarında biyolojinin tanımı açısından eksik bilgilere rastlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Biyoloji, Biyoloji Eğitimi, Etkili Öğrenme

Etik Beyan

“Biyolojide Öğrenilmesi Zor Olan Konular ve Etkili Öğrenme Yolları: Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Görüşleri” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. Gerekli olan etik kurul izinleri A Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’nun 05.06.2020 tarih ve 06 sayılı toplantısında alınmıştır.

Subjects that are difficult to learn in biology and effective learning methods: Opinions of science teacher candidates

Öz

In this research, an attempt was made to determine what can be done to learn biology effectively by identifying the issues that science teacher candidates have difficulty with in biology lessons. The case study method, one of the qualitative research methods, was used in this research. This method was chosen to reveal the views of science teacher candidates about biology in detail. The participants in the study are 1st, 2nd, 3rd, and 4th grade science teacher candidates studying at a state university. An interview form consisting of 5 open-ended questions was used as a data collection tool. According to the word association test results obtained from the first question, the most recurring concepts are "living," "cell," "plant," "DNA," "animal," and "systems." The subjects that teacher candidates find most difficult are listed as "genetics/heredity," "classification of living things," "plant biology," "systems," "cell division," "photosynthesis," and "protein synthesis." The reasons why they had difficulty understanding biology were categorized under the themes of "difficulties due to the course," "difficulties due to the student," "difficulties due to the teacher," and "difficulties due to the school." What needs to be done to learn biology effectively is divided into three categories: "suggestions for the teacher," "suggestions for the student," and "suggestions for the school." In addition, some teacher candidates were found to have incomplete information regarding the definition of biology.

Anahtar Kelimeler

Biology, Biology Education, Effective Learning

Etik Beyan

“Biyolojide Öğrenilmesi Zor Olan Konular ve Etkili Öğrenme Yolları: Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Görüşleri” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. Gerekli olan etik kurul izinleri A Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’nun 05.06.2020 tarih ve 06 sayılı toplantısında alınmıştır.

Kaynakça

• Aksakal, M., Karataş, A. & Şimşek, C. L. (2015). Mayoz bölünme konusunun öğretiminde modellerle zenginleştirilmiş laboratuvar ortamının akademik başarıya etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(37), 61-76.
• Akça, Z. (2023). Disiplinlerarası fen eğitimine yönelik bir karma yöntem araştırması (Doktora tezi), Sakarya Üniversitesi, Sakarya. Erişim adresi https://hdl.handle.net/20.500.12619/101449
• Aktaş, M. (2013). 5E öğrenme modeli ve işbirlikli öğrenme yönteminin biyoloji dersi başarısına etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 37-58.
• Altunoğlu, B. & Atav, E.(2005). Daha etkili bir biyoloji öğretimi için öğretmen beklentileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 19-28.
• Atik, A. D., Kayabaşı, Y., Yağcı, E. & Ünlü Erkoç, F. (2015). Ortaöğretim öğrencilerinin biyoloji bilimine ve dersine yönelik tutum ölçeği: geçerlik ve güvenirlik analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(36), 1-18.
• Bahar, M., Özel, M., Prokop, P. & Uşak, M. (2008). Science student teachers’ ideas of the heart. Journal of Baltic Science Education, 7(2), 78-85.
• Bora, N. D., Çakıroğlu, J. & Tekkaya, C. (2006). Sinir sistemi konusunun kavram çarkı ile öğretimi. Eğitim ve Bilim, 31(141).
• Brewer, R. (1988). The Science of Ecology. W.B. Saunder Company, ISBN:0-03-009944-7, 922
• Campbell, N. A. & Reece, J. B. (2006). Biyoloji (6). (E. Gunduz, A. Demirsoy & I. Turkan, Cev.). Ankara: Palme Yayincilik.
• Çepel, N. (1982). Ekoloji Terimleri Sözlüğü. İstanbul Üni. Yayın Nu: 3048, Or. Fak. Yay. Nu: 324, Taş Matbaası.
• Çetin, Y. (2023). ARCS Öğretim Tasarımı modelinin ortaöğretim öğrencilerinin biyoloji dersi başarısı, motivasyonu, öğrenme çevikliği ve eleştirel düşünme engelleri üzerine etkisi (Doktora tezi), Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın. Erişim adresi http://hdl.handle.net/11607/4976
• Çetin, Y., Başbay, M. (2015). Öğretmen ve öğrenci gözüyle on ikinci sınıf biyoloji dersi öğretim programı. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(38), 115-130.
• Çilenti, K. & Özçelik D. A. (1991). Biyoloji Öğretimi. Eskişehir:Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi, Yayın No: 182.
• Durdukoca, S. F. & Önel, A. (2020). Determining the attitudes and metaphoric perception of prospective science teachers toward biology courses. Asian Journal of Education and Training, 6(2), 136-143.
• Ermurat, D. G. (2013). Öğrenme stilleri ve beyin temelli öğrenme yaklaşımının öğrencilerin biyoloji dersindeki başarı ve tutumları üzerine etkisi (Doktora tezi), Atatürk Üniversitesi, Erzurum. Erişim adresi https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/57010
• Eser, D., Geçit, H. H. & Emeklier, H. Y. (2000). Tarımsal Ekoloji Terim ve Tanımlar Sözlüğü. Ank. Ün. Zir. Fak. Yay.
• Etobro, A. B. & Fabinu, O. E. (2017). Students’ perceptions of difficult concepts in Biology in senior secondary schools in Lagos State. Global Journal of Educational Research, 16(2), 139-147.
• Fauzi, A. & Mitalistiani, M. (2018). High school biology topics that perceived difficult by undergraduate students. Didaktika Bıologi: Jurnal Penelitian Pendidikan Biologi, 2(2), 73-84.
• Fauzi, A. & Fariantika, A. (2018). Courses perceived difficult by undergraduate students majoring in biology. Biosfer: Jurnal Pendidikan Biologi, 11(2), 78-89.
• Görpeli, T. (2003). Biyoloji öğretiminde bilgisayar destekli öğretim ile geleneksel öğretim yöntemlerinin öğrenci başarısına etkisi (Yükseklisans tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara. Erişim adresi: https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/373274
• Güneş, M. H. & Güneş, T. (2005). İlköğretim öğrencilerinin biyoloji konularını anlama zorlukları ve nedenleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 169-175.
• Hevadanlı, M. & Akbayın, H. (2006). Biyoloji öğretiminde işbirlikli öğrenme yönteminin başarı, hatırda tutma ve derse yönelik tutum üzerindeki etkileri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (6), 21-31.
• Kalaycı, S. & Bakır, E. (2018). 6. sınıf öğrencilerinin hücre konusundaki kavramları anlama düzeylerine alıştırma ve tekrar yazılımında hazırlanan materyalin etkisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 67-81.
• Karagöz, Y. (2021). SPSS-AMOS-META Uygulamalı Nicel-Nitel-Karma Bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği. Ankara: Nobel.
• Matyar, F. (2020). Biyolojiye giriş. (Ed.: Pof. Dr. S. S. Avgın-Dr. Öğr. Üyesi Nazihan Ursavaş) Biyoloji 1 (s.11-25). Lisans Yayıncılık.
• MEB, (2018). Ortaöğretim Biyoloji Dersi Öğretim Programı. Ankara.
• Mete, P. (2018). 9. sınıf fizik-kimya-biyoloji öğretmenlerinin fen eğitimi ders sürecinde karşılaştıkları sorunlara yönelik bir durum çalışması. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 12(2), 673-697. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.506514
• Miles, M. & Huberman, A. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
• Omurtak, E. (2019). Biyoloji dersinde artırılmış gerçeklik uygulamalarının etkililiğinin incelenmesi ve uygulamalara ilişkin öğrenci görüşleri (Yükseklisans tezi), Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi.
• Özarslan, M. (2021). Öğrencilerin Biyoloji Korkuları ve Biyolojiye Yönelik Tutumları. Asya Öğretim Dergisi, 9(1), 80-97. https://doi.org/10.47215/aji.844015
• Özatlı, N. S. (2006). Öğrencilerin biyoloji derslerinde zor olarak algıladıkları konuların tespiti ve boşaltım sistemi konusundaki bilişsel yapılarının yeni teknikler ile ortaya konması. (Doktora tezi), Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir. Erişim adresi http://hdl.handle.net/20.500.12462/287
• Özsevgeç, C. & Kocadağ, Y. (2013). Senaryo tabanlı öğrenme yaklaşımının öğrencilerin kalıtım konusundaki yanılgılarının giderilmesi üzerindeki etkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28- 3), 83-96.
• Sivri, Ş. N. & Arı, A. G. (2020). Genel biyoloji dersine yönelik artırılmış gerçeklik teknolojisi ile mobil uygulama tasarımı ve öğrenci görüşlerinin incelenmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 10(1), 257-279.
• Şahin, B. Ç. (2008). Pazarlama iletişim medyası olarak web ortamında içerik analizi yapmanın güçlükleri ve olası çözüm önerileri. Yönetim Dergisi, 19(61), 52-71.
• Tan, Ş., Kayabaşı, Y. & Erdoğan, A., (2002). Öğretimi Planlama ve Değerlendirme. Ankara: Anı yayıncılık.
• Timur, B., Timur, S., Özdemir, M. & Şen, C. (2016). İlköğretim fen bilimleri dersi öğretim programındaki ünitelerin öğretiminde karşılaşılan güçlükler ve çözüm önerileri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(2), 389- 402.
• Tuncel, M. & Fidan, M. (2018). Ortaokul fen bilimleri dersinde öğrenmede zorlanılan konular ve çözüm önerileri. 6. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi, Ankara, Pegem Akademi.
• Wai, H. O. & Khine, S. S. (2020). An investigation into the difficulties of students in learning Biology. J. Myanmar Acadademic Arts Sci, 18(9), 183-197.
• Yapıcı, İ. (2015). Lise öğrencilerinin biyoloji kavramına ilişkin metaforik algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(55), 139-147.
• Yakışan, M., Yel, M. & Mutlu, M. (2013). Biyoloji öğretiminde bilgisayar animasyonlarının kullanılmasına yönelik öğrenci görüşleri. Turkish Journal of Education, 2(3), 30-39. https://doi.org/10.19128/turje.181062
• Yeşilyurt, S. & Gül, Ş. (2008). Ortaöğretimde daha etkili bir biyoloji öğretimi için öğretmen ve öğrenci beklentileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 145-162.
• Yılmaz M., Çimen, O., Karakaya, F., & Üçüncü, G. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının insan anatomisi ve fizyolojisi dersine yönelik sınav kaygılarına neden olan durumlar ve kaygı durumunu azaltan etkenler. Anadolu Öğretmen Dergisi, 2(1), 1-18.