Sosyal Medya Kullanımının Tüketicilerin Gerçeklik Algısına Etkisi

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 1, 317 - 330, 15.01.2025

Gizem Beydoğan

https://doi.org/10.33206/mjss.1507499

Öz

Sosyal medya, bireylerin ilgi ve ihtiyaçlarını esas alarak varlığını sürdüren sanal bir ortamdır. Bireyler, sanal ortamlarda, gerçekçi ortamlara göre daha farklı davranış değişiklikleri gösterirler. Etkileşime girdikleri gruplarda, grup kararları ile yüz yüze geldikçe davranışlarını değiştirme eğilimine girerler. Çünkü, grup içi etkileşimlerde bireyler, kendilerini baskılanmış hissederler. Grup dinamiğinin yapısı gereği bireyler katıldıkları grupların ilke ve kararlarına uyum göstermek durumunda kalırlar. Bu durum, bireyin özgür iradesi ile düşüncelerini dile getirme ve gerçeğin ortaya çıkmasını sınırlayan bir durumdur. Birey doğası gereği özgür iradesinin gerektirdiği şekilde davranmak, gerçeklere uygun kararlar almak ve etkileşimden doyum sağlamak ister. Ancak bireyler grup dinamiğinin gerektirdiği kurallara uyumak ve etkileşimi sürdürmek adına, bazı kararlarından birtakım tavizler vermek zorunda kalırlar. Bu durum ister istemez bireylerin düşünce ve davranışlarına yansır. Bu çalışma sosyal medyayı kullanan tüketicilerin sanal grup etkileşimlerinde karar alma süreçlerinde yaşadığı düşünce ve eğilimlerini belirleyerek mevcut davranışlarını ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Veriler sosyal medya kullanan bireyler arasından gönüllüğe dayalı 15 sosyal medya kullanıcısından elde edilmiştir. Araştırmada yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak elde edilen verilerin içerik analiz yapılmıştır. Analiz sürecinde kodlama, kategorilere ayırma ve temalara ulaşılmıştır. Elde edilen veriler literatür eşliğinde tartışılarak, bireylerin sanal ortamlarda gerçeklerden kopmadan grup içi etkileşimi sürdürebilmeleri için yapmaları gereken bazı öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal medya, grup dinamiği, tüketici, inovasyon, gerçeklik

Etik Beyan

“Sosyal Medya Kullanımının Tüketicilerin Gerçeklik Algısına Etkisi” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. Gerekli olan etik kurul izinleri Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etik Kurulu’nun 22.11.2022 tarih ve 2022/09/12 sayılı toplantısında alınmıştır.

The Effect of Social Media Use on Consumers' Perception of Reality

Öz

Social media is a virtual environment that exists based on the interests and needs of individuals. Individuals show different behavioral changes in virtual environments than in realistic environments. In the groups they interact with, they tend to change their behavior as they come face to face with group decisions. This is because individuals feel oppressed in group interactions. Due to the structure of group dynamics, individuals have to adapt to the principles and decisions of the groups they participate in. This is a situation that limits the individual's ability to express his/her thoughts with his/her free will and to reveal the truth. By nature, the individual wants to behave as required by his/her free will, to make decisions in accordance with the facts and to gain satisfaction from the interaction. However, individuals have to compromise some of their decisions in order to comply with the rules required by the group dynamics and to maintain the interaction. This situation inevitably reflects on individuals' thoughts and behaviors. This study aims to determine the thoughts and tendencies of consumers using social media in decision-making processes in virtual group interactions and to reveal their current behaviors. Descriptive analysis method, one of the qualitative research methods, was used in the study. Content analysis of the data obtained from 15 social media users based on volunteerism among individuals using social media with a semi-structured interview form was conducted. In the analysis process, coding, categorization and themes were reached. The data obtained were discussed in the light of the literature and some suggestions were made for individuals to maintain in-group interaction in virtual environments without breaking away from reality.

Anahtar Kelimeler

Social medial, group dynamics, consumer, inovation, reality

Etik Beyan

“Sosyal Medya Kullanımının Tüketicilerin Gerçeklik Algısına Etkisi” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. Gerekli olan etik kurul izinleri Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etik Kurulu’nun 22.11.2022 tarih ve 2022/09/12 sayılı toplantısında alınmıştır.

Kaynakça

• Akarsu, B. ( 1984). Felsefe terimleri sözlüğü.TDK yayını.
• Arslan, E. (2022). Nitel araştırmalarda geçerlilik ve güvenilirlik.Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2022 Sayı 51: Özel sayı 1,Denizli, Ö395-Ö407.
• Aslan, V. U. (2017). Toplumsalın yitik öznesi ya da metanın fetiş karakteri. FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), 23, 159-178
• Bail, C. A., Argyle, L. P., Brown, T. W., Bumpus, J. P., Chen, H., Hunzaker, M. F., ... and Volfovsky, A. (2018). Exposure to opposing views on social media can increase political polarization. Proceedings of the National Academy of Sciences, 115(37), 9216-9221
• Baudrillard, J(2014).Simülakrlar ve Simülasyon, Çev. Oğuz Adanır, Ankara, Doğu Batı Yayınları. Burkhardt, J. M. (2017). Combating fake news in the digital age. Library Technology Reports (Vol. 53). Chicago, IL: American Library Association.
• Bülbül, R. (2001).İletişim ve etik. Nobel Yayınları, Ankara.
• Cengiz, M. F. ve Patan, İ. (2021). Haberde gerçeklik: Sosyal medyada gerçeklik algısı üzerine bir analiz. Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2).,
• Cevizci, A. (2003). Felsefe terimleri sözlüğü.İstanbul: Paradı̇gma Yayınları.
• Civelek, M. E. (2009). İnternet çağı dinamikleri. İstanbul: Beta Yayınları.
• Cohen, L., Manion, L., and Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). London, uk: Routledge.
• Çalık, M. ve Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174): 33-38.
• Çömlekçi, M.F. ve Başol, O. (2019). Sosyal medya haberlerine güven ve kullanıcı teyit alışkanlıkları üzerine bir inceleme.Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 56-77.
• Dedeoğlu, G. (2006).Bilişim toplumu ve etik sorunlar. İstanbul: AlfaAkademi.
• Delamater, J., and Collett, J. (2019). Social psychology (9th ed.). Routledge.
• Dijck, J., and Poell, T. (2013). Understanding social media logic. Media and Communication, 1(1), 2-14. http://www.merriam- webster.com/dictionary/authority, (çevrimiçi), Erisim tarihi: 01.02.2017
• Dittes, J. E., and Kelley, H. H. (1956). Effects of different conditions of acceptance upon conformity to group norms. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 53, 100-107.https://doi.org/10.1037/h0047855
• Forsyth, D. R. (2020). Group-level resistance to health mandates during the COVID-19 pandemic: A groupthink approach. Group Dynamics: Theory, Research, and Practice, 24(3), 139–152.
• Gere, C. (2008). Digital culture (2. Baskı), Reatıon books, London.
• Janis, I. L. (1971).Ggroupthink. psychology today. 26, 43-76.
• Jerald, J. (2016). The VR book: Human-Centered design for virtual reality. ABD: ACM Books
• Hançerlioğlu, O. (2015). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Karaduman, M. (2005). Medya, etik ve hukuk. S. Alankuş içinde, Yeni İletişim Teknolojileri ve Medya (s. 141-154). İstanbul: IPS İletişim Vakfı.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Benlik aile ve insan gelişimi kültürel psikoloji. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Kırık, A.M. ve Özkoçak, V. (2020). Yeni dünya düzeni bağlamında sosyal medya ve yeni koronavirüs (covıd-19) pandemisi.Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 45, 133-154.
• Lazer DM, Baum MA, Benkler Y, et al. (2018). The science offake news. Science, 359(6380), 1094–1096.
• İnceoğlu, M. (2011). Tutum algı iletişim. (6. bs.), Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Meydan Larousse(1992). Büyük lügat ve ansiklopedi. İstanbul: Sabah Yayınlar
• Miles, M.B. and Huberman, A.M. (2016). Nitel veri analizi (S. Akbaba Altun ve A. Ersoy, Çev.Ed).Ankara: Pegem Akademi.
• Mılls, C.Wright, (1981).İktidar seçkinleri,(Çev: Ü. Oskay), Bilgi yay. Ankara
• Mills, C. Wright, (1974).İktidar seçkinleri, (Çev: Ü. Oskay), Ankara: Bilgi Yayınları.
• McLuhan, M. (2019). Yaradanımız medya. (Ü. Oskay, Çev.) İstanbul: Nora Kitap.
• Mutlu, E. (2012). İletişim sözlüğü. Ankara: Sofos.
• Öngen, O. (2017). Sosyal medya kullanıcılarının gerçeklik yanılgısı. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 1(1), 1-14.
• Özdemir, S.S., Özdemir, M., Polat, E. ve Aksoy, R. (2014). Sosyal medya kavramı ve sosyal ağ sitelerinde yer alan online reklam uygulamalarının incelenmesi. Electronic Journal of Vocational Colleges-December/Aralık.
• Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bürün ve S.B. Demir, Çev. Ed.).Ankara: Pegem Akademi.
• Potter, W. J. (2005). Media literacy. Sage Publication, London.
• Rosenthal, M., and Yudin, P. (1997). Felsefe sözlüğü (5 b.). (A. Çalışlar, Çev.) İstanbul: Sosyal Yayınevi.
• Sherif, M. and Sherif, CW. (1996). Sosyal psikolojiye giriş II, Çeviren: Atakay M, Yılmaz A, Sosyal Yayınlar, İstanbul.
• Silverman, D. (2013). Doing qualitative research: A practical handbook. (4. Baskı). Sage.
• Sözen, M. ve Tanyeli, U. 1992. Sanat kavram ve terimleri sözlüğü. Remzi Yayınevi:İstanbul.
• Tavşancıl, E., ve Aslan, E. (2001). İçerik analizi ve uygulama örnekleri [Content Analysis and Application Examples]. Istanbul, tr: Epsilon Yayınlar.
• Tokgöz, O. (2000). Temel gazetecilik. İmge Kitabevi.
• Tutar, H. (1988). Simetrik ve asimetrik iletişim bağlamanda örgütsel algılama yönetimi. Ankara: Seçkin Yayıncılık, s.77.
• Ulaş, S. (2020). Kurumsal sürdürülebilirlik ve sosyal medya ilişkisi: türk hava yolları örneği.Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, (4) pp. 37- 49.
• Utma., S., ( 2022). Medyada Gerçeklik Algısının Dönüşümü Medya ve Dezenformasyon.İksad Yayıncılık
• Ünlü,F.(2018).Orta yaş üstü bireylerde sosyal medya bağımlılığı ve sosyal izolasyon. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(1), 161- 172.
• Utma, S. (2018). Dijital çağda medyanın psikolojik gücü: algı yönetimi perspektifinden kuramsal bir değerlendirme. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(3), 2903-2913.
• Valenzuela, S. (2013). Unpacking the use of social media for protest behavior: The roles of information, opinion expression, and activism. American Behavioral Scientist,57(7), 920–942. https://doi.org/10.1177/0002764213479375
• Vosoughi, S., Roy, D., and Aral, S. (2018). The spread of true and false news online. science, 359(6380), 1146-1151.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel arastirma yöntemleri [Qualitative research methods in the social sciences]. Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (10. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yükselbaba, Ü. ( 2017 ).Mılgram deneyi: Otorite ve itaate dair.Journal Of Istanbul Unıversıty Law Faculty-Hukuk Fakultesı Mecmuası, 75(1) , 227- 270.