Okul Yöneticilerinin Okulların Dijital Dönüşümüne İlişkin Farkındalıklarının İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 1, 70 - 87, 15.01.2025

Damla Batu , Murat Taşdan

https://doi.org/10.33206/mjss.1540880

Öz

Bu araştırmanın temel amacı okul yöneticilerinin dijital dönüşüme ilişkin farkındalıklarını ortaya koymaktır. Araştırma nicel yöntemlerden tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini Kars il merkezi ve ilçelerinde bulunan tüm okul kademelerinde görevli 127’si kadın, 151’i erkek, toplam 278 okul yöneticisi oluşturmaktadır. Araştırmada “Dijital Dönüşüm Farkındalık Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmada okul yöneticilerinin cinsiyet değişkenine göre dijital dönüşüm farkındalıklarında “dijital eğilim” ve “dijital merak” boyutlarında okul yöneticilerinin görüşlerinin farklılaştığı, okul yöneticilerinin “dijital fayda” boyutunda okullarındaki öğrenci sayısına göre görüşlerinin farklılaştığı, okul yöneticilerinin hizmet içi eğitim alıp-almama durumlarına göre görüşlerinin “dijital merak” boyutunda farklılaştığı görülmüştür. Okul yöneticilerinin dijital dönüşüme ilişkin farkındalık düzeylerinin diğer boyutlarda ve genel toplamda farklılık göstermediği tespit edilmemiştir. Okul yöneticilerinin “dijital eğilim”, dijital zorluk, dijital merak boyutlarında ve genel toplamda farkındalıklarının yüksek düzeyde olduğu, dijital fayda ve dijital kaygı boyutlarında ise farkındalıklarının orta düzeyde olduğu görülmüştür. Okul yöneticilerinde dijital merak uyandırmak için sık sık hizmet içi eğitimlerin verilmesi, yenilikçi fikirlerin paylaşılabileceği bir ortam oluşturulması, teknoloji kullanımında liderlik yapabilecek vizyon geliştirilmesi ve stratejik bir yaklaşımla dijital dönüşümün yönlendirilmesi gerektiği; okul yöneticilerinin dijital dönüşüm farkındalıklarını nitel yöntemlerle incelemek, farklı katılımcı gruplarıyla çalışmalar yapmak, mevcut araştırmaları derleyerek meta analiz gerçekleştirmek ve yapay zekâ, veri madenciliği gibi konular üzerine yeni araştırmalar yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dijital dönüşüm, Dijital fayda, Dijital eğilim, Dijital merak, Dijital kaygı

Etik Beyan

“Okul Yöneticilerinin Okulların Dijital Dönüşümüne İlişkin Farkındalıklarının İncelenmesi” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. Gerekli olan etik kurul izinleri Kafkas Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma ve Yayın Kurulu’nun 06/10/2023 tarih ve 50 sayılı toplantısında alınmıştır.

Destekleyen Kurum

kafkas üniversitesi

Examining School Administrators' Awareness of Digital Transformation in Schools

Öz

The primary aim of this study is to reveal school administrators' awareness of digital transformation. The research was conducted using a survey model, one of the quantitative research methods. The sample consists of 278 school administrators (127 women and 151 men) working at various school levels in Kars province and its districts. The "Digital Transformation Awareness Scale" was employed in the study. The findings indicate that school administrators' perceptions of digital transformation awareness differ in the dimensions of "digital tendency" and "digital curiosity" based on gender, and in the "digital benefit" dimension based on the number of students in their schools. Additionally, a difference was observed in the "digital curiosity" dimension depending on whether administrators had received in-service training. However, no significant differences were found in other dimensions or overall awareness levels. School administrators were found to have a high level of awareness in the "digital tendency," "digital challenge," and "digital curiosity" dimensions, and a moderate level of awareness in the "digital benefit" and "digital anxiety" dimensions. It is recommended to frequently provide in-service training to stimulate digital curiosity, create an environment for sharing innovative ideas, develop a vision for leadership in technology use, and guide digital transformation with a strategic approach. Further qualitative studies, research with different participant groups, meta-analyses of existing studies, and new investigations on topics like artificial intelligence and data mining are also suggested.

Anahtar Kelimeler

Digital transformation, Digital benefit, Digital tendency, Digital curiosity, Digital anxiety

Etik Beyan

“Okul Yöneticilerinin Okulların Dijital Dönüşümüne İlişkin Farkındalıklarının İncelenmesi” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. Gerekli olan etik kurul izinleri Kafkas Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma ve Yayın Kurulu’nun 06/10/2023 tarih ve 50 sayılı toplantısında alınmıştır.

Kaynakça

• Ala-Mutka, K. (2011). Mapping digital competence: Towards a conceptual understanding. Sevilla: Institute for Prospective Technological Studies. Sevilla: Institute for Prospective Technological Studies, 7-60.
• Avcı, Ö. (2019). Duygusal zeka ve iletişim. Beta Yayınevi.
• Aydın, K. (2022). Eğitim örgütlerinde dijital liderlik ve örgütsel bilgelik ılişkisi (Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Aytaç, T. (2000). Okul Merkezli Yönetim. Nobel Yayın Dağıtım.
• Azorin, C. (2020). COVID-19 süpernovasının ötesinde. Başka bir eğitim mi geliyor? Profesyonel Sermaye ve Toplum Dergisi, 5(3/4), 381-390.
• Baybara, M. (2018). Devlet ve özel ilköğretim okulu yöneticilerinin teknoloji liderliği rollerine ilişkin yeterlikleri (İstanbul ili, Bahçelievler ilçesi örneği). (Yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Beycioğlu , K., ve Aslan, B. (2012). Öğretmen ve yöneticilerin öğretmen liderliğine ilişkin görüşleri: Bir karma yöntem çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 2(2), 191-223. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/108175
• Bülbül, T., ve Çuhadar, C. (2012). Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği öz- yeterlik algıları ile bilgi ve iletişim teknolojilerine yönelik kabulleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 474-499. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/181392
• Büyüköztürk, İ. (2015). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz , Karadeniz , Ş., ve Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem A Yayınları.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education. Routledge.
• Deniz, K. Z. (2007). Psikolojik veri toplama aracı uyarlama. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi,, 40, 1-16. Doı:10.1501/Egifak_0000000158
• Doğan, K., ve Arslantekin, S. (2016). Büyük veri: önemi, yapisi ve günümüzdeki durum. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 56(1), 15-36. Doı: 10.1501/Dtcfder_0000001461
• Edwards, D. (2016). New concepts of play and the problem of technology, digital media and popular-culture integration with play- based learning in early childhood education. Technology, Pedagogy and Education, 25(4), 513-532. https://doi.org/10.1080/1475939X.2015.1108929
• Erl, T., Khattak, W., ve Buhler , P. (2016). Big data fundamentals: concepts, drivers & techniques. Prentice Hall Press.
• Gartner, I. (2020). Gartner Inc. (2020). Digitalization.(Erişim:01.05.2020),. www.gartner.com: https://www.gartner.com/en/informationtechnology/glossary/digitaliz ation
• Görgülü, D., ve Küçükali, R. (2023). Türkiye’deki denetim uygulamalarına ilişkin okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşlerinin incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(38), 514-538. https://doi.org/10.35675/befdergi.1273899
• Hanelt, A., Bohnsack, R., Marz, D., & Antunes Marante, C. (2021). A systematic review of the literature on digital transformation: Insights and implications for strategy and organizational change. Journal Of Management Studies, 58(5), 1159-1197. https://doi.org/10.1111/joms.12639
• Heydarli, F. (2023). Okul yöneticilerinin dijital vatandaşlık düzeyleri ve teknoloji liderliği öz-yeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi.
• Hinkin, T. R. (1995). A review of scale development practices in the study of organizations. Journal Of Management, 21(5), 967-988. https://doi.org/10.1177/014920639502100509
• IMD. (2017). The 2017 IMD World Digital Competitiveness Ranking.
• İnel, C. (2021). Okul yöneticilerinin teknoloji kullanım yeterliğine ilişkin algıları. (Tezsiz Yüksek lisans). Pamukkale Üniversitesi. https://hdl.handle.net/11499/38550
• Kampylis, P., Punie, Y., & Devine, J. (2015). Promoting effective digital- age learning-A European framework for digitally-competent educational organisations (No. JRC98209). Joint Research Centre (Seville site)
• Karakaş , S., Rukancı, F., ve Anameriç, H. (2009). Belge Yönetimi ve Arşiv Terimleri Sözlüğü. Ankara.
• Koşar, E., Yüksel, S., Özkılıç, R., Avcı, U., Alyas, Y. ve Çiğdem, H. (2003). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme,. Ankara: Pegem A Yayınları.
• Küçükali, R., ve Çoşkun, H. C. (2021). Eğitimde dijitalleşme ve yapay zekânın okul yöneticiliğindeki yeri. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 4(2), 124-135. https://doi.org/10.52848/ijls.852119
• Limani, Y., Hajrizi, E., Stapleton, L., ve Retkoceri, M. (2019). Digital transformation readiness in higher education institutions (HEI): The Case Of Kosovo. Ifac-Papersonline, 52(25), 52-57.
• Lipsmeier, A., Kühn, A., Joppen, R., ve Dumitrescu, R. (2020). Process for the development of a digital strategy. Procedia Cirp(88), 173-178. https://doi.org/10.1016/j.procir.2020.05.031
• Morgado, F. F., Meireles, J. F., Neves, C. M., Amaral, A. C., & Ferreira, M. E. (2017). Scale development: ten main limitations and recommendations to improve future research practices. Psicologia: Reflexão e Crítica, 30(0), 3.
• Official Journal of the European Union. (2018). Council Recommendation of 22 May 2018 on key competences for lifelong learning (Text with EEA relevance.).. https://eur- lex.europa.eu/legalcontent/EN/TXT/? uri=CELEX%3A32018H0604%2801%29&qid=1680944479705 adresinden elde edildi.
• Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). (2017). A system of health accounts 2011: revised edition. Paris: http://www. oecd. org/publications/asystem-of-health-accounts- 2011-9789264270985-en. htm.
• Özdamar, Ö. (2017). Leadership analysis at a “great distance”: Using the operational code construct to analyse Islamist leaders. Global Society, 31(2), 167-198. https://doi.org/10.1080/13600826.2016.1269056
• Öztürk, D. (2021). Lise yöneticilerinin teknolojik liderlik öz yeterliklerinin incelenmesi (Doktora tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Pettersson, F., & Lindqvist, M. H. (2019). Digitalization and school leadership: On the complexity of leading for digitalization in school. The international journal of information and learning technology, 36(3), 218-230. https://doi.org/10.1108/IJILT-11-2018-0126
• Rice, R. E. (1999). Artifacts and Paradoxes in New Media, New Media & Society, 1(1), 24-32. https://doi.org/10.1177/146144489900100100
• Sezer, A., ve Kadıoğlu, H. (2014). Yetişkin sağlık okuryazarlığı ölçeği’nin geliştirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(3), 165-170. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/29663
• Short , N. (2002). The use of information and communication technology in veterinary education. Research in veterinary science, 72(1), 1-6. https://doi.org/10.1053/rvsc.2001.0531
• Sönmez , G. (2018). Dijital dönüşümle eğitimin karşılıklı etkileşimleri. Kalkınmada Anahtar Verimlilik Dergisi, 12, 1-2.
• Sürer, A., G. (2020). Eğitimde dijitalleşme çağı. Kapadokya Eğitim Dergisi, 1, 28–34.
• Taşkıran, A. (2017). Dijital çağda yükseköğretim. Açık öğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 3(1), 96-109. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/402573
• Terzioğlu, E., ve Çakır, R. (2021). Yapay Zekâ Eğitim İlişkisi: Yapay Zekânın Eğitim Felsefesine Yansımaları. Eğitim Felsefesi (S. -359-391) İçinde. Anı Yayıncılık.
• Thompson, N. A., & Weiss, D. A. (2011). A framework for the development of computerized adaptive tests. Practical Assessment, Research & Evaluation, 16(1). https://doi.org/10.7275/wqzt-9427
• Wamba, S. F., Akter, S., Gunasekaran, A., Dubey, R., & Childe, S. (2016). How to improve firm performance using big data analytics capability. Int. J. Production Economic, 113-131. https://doi.org/10.1016/j.ijpe.2016.08.018
• Yahşi, Ö. (2020). Okul yöneticilerinin teknoloji liderliği özyeterliklerinin incelenmesi: izmir örneği. Akademik Platform Eğitim ve Değişim Dergisi, 3(2), 232-250. https://dergipark.org.tr/en/download/article- file/1433754
• Yumuşak, Ş., ve Çoruk, A. (2023). Okul yöneticilerinin teknolojik liderlik öz yeterlik algıları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(4), 2125-2141. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2023..-1334193