Kral Şakir Serisinden “Mor Bir Fil Gördüm Sanki” Adlı Çocuk Kitabının Çocuğa Görelik Açısından İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 6, 64 - 90, 30.12.2020

Ahmet Şanal

Öz

Çocukların hayal dünyalarını, iletişim becerilerini, sözcük dağarcığını, okuma beceri ve alışkanlıklarını geliştirmeleri açısından çocuk edebiyatı ürünleri önemli kaynaklardır. Bunlar içinde özellikle çocuk kitaplarının, çocukların kişilik gelişimine etkisi büyüktür. Çocuklar; doğayı, hayatı, içinde bulundukları çevreyi, insanı ve tüm canlıları sevmeyi önemli ölçüde kitaplardan öğrenir. Ancak çocuk için hangi kitabın; nasıl ve neden seçildiği de oldukça mühimdir. Bunun için çocuk kitaplarının, bütün gelişim alanları açısından incelenerek çocuğun gelişimine uygun olup olmadığının; bilimsel kriterler, muhtelif ilke ve değerler çerçevesinde ne durumda olduğunun sadece eğitim ve edebiyat alanından değil, aynı zamanda halk bilimi, felsefe, güzel sanatlar, ilahiyat, çocuk psikolojisi gibi farklı alanlardan seçilmiş uzmanlarca belirlenmesi ve ulaşılan bulguların dikkate alınması gerekir. Neticede çocuklar için hazırlanan kitapların; çocuğun seviyesine, yaşına, ilgi alanına uygun olup olmadığının araştırılması gerekir. Anne ve babalar başta olmak üzere öğretmenlerin bu konuda dikkat etmesi önemlidir. Bu minvalde bu çalışmanın amacı da her ne kadar doğrudan çocuklara yönelik hazırlandığı iddia edilmese de MEB tarafından tavsiye edilen yayınlar arasında da olmasa da çocukların yaygın olarak okuduğu, anne babaların çocuklarına bütün serisini aldığı Kral Şakir Serisinden “Mor Bir Fil Gördüm Sanki” adlı çocuk kitabının çocuğa görelik açısından uygunluğunu araştırmaktır. Bir nitel araştırma yöntemi olan “Doküman İncelemesi” yöntemi ile yürütülen çalışma sürecinde elde edilen veriler; içerik analizi tekniği ile biçim/tasarım, konu, ileti, karakter, eğitim ilkeleri açısından incelenmiştir. Araştırma sonucu olarak; Biçim/tasarım açısından genel olarak kitabın çocuklar için uygun olduğu ancak bu konuda resimlerin metinleri net olarak yansıtamadığı jest ve mimik açısından karakterlerin yaşadığı olaylara uygun çizimlerin gerçekleştirilemediği bu yüzden resimlerin metinlere göre daha özenle düzenlenip güncellenmesi gerektiği, konuya ilişkin ise kitabın çocuklar açısından hayal dünyalarını geliştirici ve özellikle yaratıcılıklarını güçlendirici önemli özellikler içerdiği ancak bunun yanında bilgisayar oyunu bağımlılığı, toplumsal ritüellere yönelik alaycı tutumun varlığı, eleştiri niteliğinin yanlış aksettirilmesi, bazı şiddet ve hakaret ifadelerinin varlığı kitaptaki konuların çocuğa görelik açısından değerini yitirmesine neden olmaktadır. İleti bakımından ise kitabın, evrensel değerlerle uyumlu, insan sevgisini yardımlaşma, bilimsellik, hayvanlarla empati, insana saygı, zorluklara karşı birlik beraberlik gibi değerleri içerdiğinden çocuğa görelik açısından uygun olduğu görülmektedir. Karakterlerin hayvanlardan seçilmesi ve hepsine de insana ait özelliklerin yüklenmesi ise hem çocukta yaratıcılığın, hayal dünyasının gelişmesinde hem de çocuğa empatinin aşılanmasında, çocuğun hayvanları kendi yakın hissetmesinde etkili olmaktadır. Kitabın çocuğa görelik açısından en zayıf olduğu alan ise dil ve anlatımdır. Birçok anlatım bozukluğu, kafa karıştırıcı yorum ve üslup, imla hataları ve yazım yanlışı yanında çocukta yanlışı özendirme durumuyla karşılaşılması nedeniyle çocuğa görelik açısından kitap sakıncalıdır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk edebiyatı, Kral Şakir, Mor Bir Fil Gördüm Sanki, Çocuğa Görelik, Resimli Hikaye

Kaynakça

• Referans1 Celkan, G. (2015). Çocuk Edebiyatı’nın dil eğitimi ve öğretimi açısından önemi. Dil Bilimi, Dil Bilgisi Ve Dil Eğitimi Bildirileri. 1(1). 303-319. https://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/CELKAN-G%c3%bcl-%c3%87OCUK-EDEB%c4%b0YATI%e2%80%99NIN-D%c4%b0L-E%c4%9e%c4%b0T%c4%b0M%c4%b0-VE-%c3%96%c4%9eRET%c4%b0M%c4%b0-A%c3%87ISINDAN-%c3%96N.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Referans2 Çınar, İ (2009). Çocuk kitaplarında bulunması gereken bazı özellikler. Eğitişim Dergisi. 22 (1).
• Referans3 D&R, (2019) Mor Bir Fil Gördüm Sanki!-Kral Şakir 7, https://www.dr.com.tr/Kitap/Mor-Bir-Fil-Gordum-Sanki!-Kral-Sakir-7/Varol-Yasaroglu/Cocuk-ve-Genclik/Okul-Cagi-6- 10-Yas/Cocuk-Oyku-Hikaye/urunno=0001845919001 sayfasından erişilmiştir.
• Referans4 Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Referans5 Karatay, H. (2011). Çocuk edebiyatı metinlerinde bulunması gereken özellikler. M. Özbek (Ed.), Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyatı el kitabı içinde (s. 77-125). Ankara: Grafiker.
• Referans6 Kızıltuğ, K. (Ed.). (2019). Kral Şakir - Resimli Hikaye Kitabı- Mor Bir Fil Gördüm Sanki! İstanbul: Eksik Parça
• Referans7 MEB. (2019). Millî eğitim bakanlığı ders kitapları ve eğitim araçları yönetmeliği. http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_01/12113913_yonetmelikderskitaplari.pdf adresinden erişilmiştir.
• Referans8 Meriç, C. (1983). Çocuk edebiyatı-2. Türk Edebiyatı Dergisi.112(1), 10-16.
• Referans9 Sarı, N. (2006). Çocuk kitapları illüstrasyonları üzerine bir araştırma ve bir örnekleme. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Referans10 Sever, S. (1995). Çocuk kitaplarında bulunması gereken yapısal ve eğitsel özellikler. Abece Dergisi. 107(1), 14-15.
• Referans11 Sever, S. (2013). Çocuk edebiyatı ve okuma kültürü. İzmir: Tudem Yayıncılık
• Referans12 Sever, S. (2003). Çocuk ve edebiyat. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Referans13 Şimşek, T. (Ed.). (2011). Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyatı el kitabı. Ankara: Grafiker.
• Referans14 Temizyürek, F. (2003). Türkçe öğretiminde çocuk edebiyatının önemi. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi,13(1), 161-167.
• Referans15 Varışoğlu, B.; Tuzcuoğlu Aksin, Ş. H. (2019). Andrew Clements'in Bunun Adı Findel adlı çocuk edebiyatı eserinin çocuğa görelik açısından incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 1(16), 639-656.
• Referans16 Yalçın, A. & Aytaş, G. (2005). Çocuk edebiyatı. Ankara: Akçağ.
• Referans17 Yeniçeri, K. & Kuşdemir, Y. (2019). Bestami Yazgan’ın hikâyelerindeki iletilerin çocuğa görelik ilkesi açısından incelenmesi. The journal of Social Science Dergisi, 5(3), 390-413.