Belirtili Ad Tamlamalarının Sahiplik (İyelik) Anlamı/ Possessıon (Possessıve) Meanıng In Determinative Noun Phrases

Yıl 2012, Cilt: 9 Sayı: 20, 461 - 470, 10.12.2013

Ahmet Benzer

Öz

Abstract

Determinative noun phrase consists of a combination of two different nouns which they connect to each other by suffix. Determinative noun phrases is defined and worked in term of suffix and meaning property by linguist. Especially in term of the meaning in these studies who was an attempt to capture more than one meaning. In this study is investigated ownership (possesison) meaning which adopted by all the authors. Determinative noun phrases transfer many meanings as place, time, part-whole, and kinship. The best known of these meanings is possession (possessive) meaning. This study is a descriptive study. In this study is investigated possessive meaning, uncertainty in possessive meaning, types of possessive. In the result of this study is determined that there are 22 different possessive meanings in Turkish. The ambiguity between ownership and owned in possessive meaning occurs to result from a uncompleteness as the meaning. Owned and having concepts is belonging ownership (possesison) meaning forming and creating which  have been distinguished from each other as human beings do or not, ownership / belonging, congenital / post, concrete / abstract, kinship / kinship non-human, / have been. This distinction is made ​​for the English physical, temporary, permanent, non-transferable, abstract, lifeless and inanimate transferable transferable developed in different divisions.

Key Words: Determinative noun phrases, possessive, possession, grammar.

Birbirine aldıkları ekle bağlanan iki adın bir araya gelmesiyle oluşan birlikteliğe belirtili ad tamlaması denir. Belirtili ad tamlaması birçok dilci tarafından hem ekler hem de anlam üzerinden tanımlanmış ve işlenmiştir. Bu çalışmalar içerisinde özellikle anlam bakımından tamlamayı inceleyenlerin birden fazla anlamı yakalama çabası görülmüştür. Bu araştırmada bütün yazarlar tarafından kabul edilen belirtili ad tamlamasının sahiplik (iyelik) bildirme özelliği incelenmiştir. Belirtili ad tamlamaları ile yer, zaman, parça-bütün, akrabalık gibi birçok anlam aktarılır. Bu anlamlardan en çok bilineni sahiplik (iyelik) anlamıdır. Araştırma betimleyici bir nitelik taşıyıp araştırmada sahiplik (iyelik) anlamı, sahiplik (iyelik) anlamındaki belirsizlik, sahiplik (iyelik) türleri ve çeşitleri incelenmiştir. Araştırma sonucunda Türkçede 22 farklı türde sahiplik (iyelik) anlamının olduğu tespit edilmiştir. İyelik anlamında sahip olan ve sahip olunan arasındaki belirsizliğin anlam bakımından bir tamamlanmamışlıktan ortaya çıktığı tespit edilmiştir. İyelik anlamını oluşturan/ var eden sahip olan ve sahip olunan kavramları bu araştırmayla sahiplik/aitlik, doğuştan/sonradan, somut/soyut, akrabalık/akrabalık dışı, insana ait/insana ait değil şeklinde birbirinden ayırt edilmiştir. Bu ayrım İngilizce için yapılan fiziki, geçici, kalıcı, devredilemeyen, soyut, cansız devredilebilen ve cansız devredilemez ayrımlarından farklı olarak geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Belirtili ad tamlaması, iyelik, sahiplik, dil bilgisi.

Anahtar Kelimeler

Belirtili ad tamlaması, iyelik, sahiplik, dil bilgisi

Kaynakça

• Antrim, N. M. (1996). On the Status of Possessives. Kaliforniya, Southern California Üniversitesi, Doktora Tezi.
• Atabay, N.; Kutluk, İ. ve Özel, S. (1983). Sözcük Türleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Bilgegil, M. K. (1982). Türkçe Dilbilgisi. İstanbul: Dergah Yayınları, 2. Baskı.
• Demiray, K. (1967). Temel Dilbilgisi Lise 1-2-3. İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevi.
• Deny, J. (1941). Türk Dil Bilgisi (2012) (Çev. Ali Ulvi Elöve; Hazırlayan. Ahmet Benzer). İstanbul, Kabalcı Yayınevi.
• Ediskun, H.(1996). Yeni Türk Dilbilgisi. İstanbul, Remzi Kitabevi, 5. Baskı.
• Ergin, M. (1972). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınevi.
• Haspelmath, M. (2008). “Alienable vs. Inalienable Possessive Constructions”, Syntactic Universals and Usage Frequency. s. 1-14.
• Heine, B. (1997). Possession: Cognitive Sources, Forces And Grammaticalization. Cambridge: Cambridge Üniversitesi Yayınları.
• Heine, B.(2001). “Ways of Explaining Possession”, Dimensions of Possession. Amsterdan/ Philadelphia: John Benjamin Yayınları. s. 311-328.
• Herslund, M.ve Baron, I.(2001). “Dimensions of Possession”, Dimensions of Possession. Amsterdan/ Philadelphia: John Benjamin Yayınları, 85-98.
• Julien, M.(2005). “Possessor Licensing, Definiteness and Case in Scandinavian”, The Function of FunctionWords and Functional Categories. Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamin Yayınları. s. 217-249.
• Kaçalin, M. S. (2002). “İyelik Tamlamasında Çokluk Üçüncü Kişi Sorunu”, Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2. Sayı, 142-146.
• Karahan, L. (1998). Türkçede Söz Dizimi – Cümle Tahlilleri-. Ankara: Akçağ Yayınları, 5. baskı.
• Kocaman, A. (1979). “Dilde Bağlam ve Anlam İlişkileri Üzerine”, Türk Dili, 332 (XXXIX), 397-401.
• Koç, N. (1996). Yeni Dilbilgisi. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 3. baskı.
• Korkmaz, Z. (2003). Türkiye Türkçesi Grameri: Şekil Bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Langacker, R. W. (1995). “Possession and Possessive Constructions”, Language and the Cognitive Construal of the World. Berlin, New York: Mouton de Gruyter Yayınları, 51-79.
• Langacker, R. W. (2008). Cognitive Grammar: A Basic Introduction. New York: Oxford Üniversitesi Yayınları.
• Mladenova, O. M. (2007). Definiteness in Bulgarian: Modelling the Processes of Language Change. Berlin, New York: Mouton de Gruyter Yayınları.
• Partee, B. H. (1997). “Genitives A Case Study”, Handbook of Logic and Linguistics. Amsterdam: Elsevier Yayıncılık, 464-470.
• Sarıca, N. (2007). “Çocuk Dilinde İyelik İlişkisi: Fransızca Türkçe Bir Karşılaştırma”, Türk Dili, 664 (XCIII), 339-347.
• Storto, G. (2005). “Possessives in Context”, Possessives and Beyond: Semantics and Syntax. Amherst: Massachusetts Üniversitesi, 59-86.
• Storto, G.(2003). Possessives in Context: Issues in the Semantics of Possessive Constructions. Los Angeles: California Üniversitesi, Doktora Tezi.
• Swift, L. B. (1963). A Reference Grammar of Modern Turkish. Bloomington: Indiana Üniversitesi Yayınları.
• Taylor, J. R. (1996). Possessives in English: An Exploration in Cognitive Grammar. Oxford: Oxford Üniversitesi Yayınları, googlebooks.
• Timurtaş, F. (1981), Eski Türkiye Türkçesi. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Topaloğlu, A. (1989). Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Üstünova, K. (2005). “Ad Tamlaması - İyelik Öbeği Ayrımı”, Türk Dili, 641 (LXXXIX), 418-425.
• Vikner, C. ve Jensen, Per A. (2002). “A Semantic Analysis of the English Genitive. Interaction of Lexical and Formal Semantics”, Studia Linguistica, 56 (2), 191-226.
• Yılmaz, Ş.(1997). “İyelik Ekinin Türkiye Türkçesi ve Özbek Türkçesindeki Şekilleri ve Kullanımları”, Türk Dili, 543 (I), 285-287.