Ergenlerde Karar Verme Ölçeği'nin Ortaöğretim Öğrencileri İçin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması/ The Relıabılıty And Valıdıty Study Of Adolescent Decısıon Makıng Questıonnaıre For The Hıgh School Students

Yıl 2012, Cilt: 9 Sayı: 19, 387 - 403, 26.11.2013

Oğuzhan Çolakkadıoğlu

Öz

Bu araştırmanın amacı Mann, Harmoni ve Power (1989) tarafından geliştirilen, 13-15 yaş arası ön ergenler için Çolakkadıoğlu ve Güçray (2007) tarafından Türkçe'ye uyarlanan Ergenlerde Karar Verme Ölçeği'nin (EKVÖ) ortaöğretim öğrencileri için geçerlik ve güvenirliğini incelemektir. Araştırmanın örneklemini Adana'da öğrenimine devam eden 616 ortaöğretim öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada EKVÖ'nün yapı geçerliği, alt ölçeklerin birbirleriyle korelasyonları, ölçüt bağıntılı geçerliği, Cronbach alfa iç tutarlılık, madde toplam puan korelasyonu ve test tekrar test güvenirlik katsayıları incelenmiştir. Ölçeğin yapı geçerliği için yapılan doğrulayıcı faktör analizi sonucunda EKVÖ'nün orijinal ölçekte (Friedmann ve Mann, 1993) ve Türkçe'ye uyarlanan 13-15 yaş arasındaki popülasyonda (Çolakkadıoğlu ve Güçray, 2007) olduğu gibi beş alt boyutta uyum gösterdiği ve tüm maddelerin ilgili alt ölçeğe yerleştiği görülmüştür. Ayrıca EKVÖ'nün Cronbach alfa katsayısı öz saygı, ihtiyatlı-seçicilik, panik, sorumluluktan kaçma ve umursamazlık alt ölçekleri için sırasıyla .84, .85, .83, .76 ve .77; test-tekrar test tutarlılığı ise yine aynı sıraya göre .85, .79, .85, .67 ve .78 olarak bulunmuştur. EKVÖ ile ilgili yapılan istatiksel analizler, EKVÖ'nün ortaöğretim öğrencilerinin karar vermede öz saygı düzeyini ve karar verme stillerini belirlemede kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler: Ergenlerde karar verme, karar verme, karar verme stilleri, karar verme ölçekleri

Abstract

The purpose of this study is to investigate the reliability and validity of 'Adolescent Decision-Making Questionnaire' that was developed by Mann, Harmoni and Power (1989) and adapted to Turkish by Çolakkadıoğlu and Güçray (2007) to be used with pre-adolescents at  the ages of 13-15. The sample of the study consisted of 616 students attending high school in Adana. The research examined the construct validity of ADMQ, the correlations of the subscales with each other, criterion-related validity, Cronbach Alpha internal consistency, item-total correlations and test-retest reliability for the scale. According to the results of the confirmatory factor analysis for the construct validity measurement, the inventory showed consistency in five subscales and all items corresponded to the related subscale as in the original inventory (Friedmann and Mann, 1993) and Turkish adaptation (Çolakkadıoğlu and Güçray, 2007). Cronbach Alpha coefficient for self-esteem, vigilance, panic, cop out and complacency subscales was respectively found as .84, .85, .83, .76 and .77 and test retest reliability coefficient was found as .85, .79, .85, .67 and .78 for the same subscale order. These statistical analyses indicate ADMQ as a reliable and valid measurement to detect self-esteem and decisions making styles of pre-adolescents.

Key Words: Decision making in adolescents, decision making, decision making style, decision making scales.

Anahtar Kelimeler

Ergenlerde karar verme, karar verme, karar verme stilleri, karar verme ölçekleri

Kaynakça

• Anderson, J. C., & Gerbing, D. W. (1984). “The effect of sampling error on convergence, improper solutions, and goodness-of-nt indices for maximum likelihood confirmatory factor analysis”. Psychametrika. 49, 155-173.
• Atkinson, R. L., Atkinson, R. C., Smith, E. E., Bem, D. J., & Nolen-Hoeksema, S. (1999). Psikolojiye Giriş. (Çev: Yavuz Alagon). Ankara: Arkadaş Yayınları.
• Bacanlı, F. (2000). “Kararsızlık Ölçeğinin geliştirilmesi”. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2 (14), 7-16.
• Beyth-Marom, R., Fischhoff, B., Jacobs-Quadrel, M., & Furby, L. (1991). “Teaching Decision Making to Adolescents: A Critical Review”. (Ed: J. Baron ve R.V. Brown), Teaching Decision Making to Adolescents. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, 19-60.
• Blustein, D. L., & Philips, S. D. (1990). “Relation between ego identity statuses and decision making styles”. Journal of Counseling Psychology, 37, 160-168.
• Bogenç, A. (2005). “Kendine Saygı Ölçeği”. (Ed: Y. Kuzgun ve F. Bacanlı), Rehberlik ve Psikolojik Danışmada Kullanılan Ölcme Aracları ve Programlar Dizisi: 1, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 143-151.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı. (9. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Byrnes, J. P. (1998). The Nature and Development of Decision-Making: A Self Regulation Model. USA: Earlbaum Manwah NJ.
• Çolakkadıoğlu, O. & Güçray, S. S. (2007). “Ergenlerde Karar Verme Ölçeği'ni Türkçe'ye uyarlama çalışması”. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7 (26), 61-71.
• Çolakkadıoğlu, O., & Güçray, S. S. (2012). “Çatışma kuramına dayalı olarak geliştirilen karar verme beceri eğitimi psiko-eğitim grup yaşantısının ergenlerin karar verme stillerine etkisi”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 12 (2), 655-676.
• Friedmann, I. A., & Mann, L. (1993). “Coping patterns in adolescent decision-making: An Israeli-Australian comparison”. Journal of Adolescence, 16, 187-199.
• Furby, L., & Beyt-Marom, R. (1992). “Risk taking in adolescence: A decision making perspective”. Developmental Review, 12, 1-44.
• Gander, M., & Gardiner, H. (1995). Çocuk ve Ergen Gelişimi. (Çev. Dönmez, A., Çelen, N., & Onur, B.). Ankara: İmge Kitapevi.
• Güçray, S. S. (1995). “Karar Verme Davranışları Ölçeği'nin geçerlik ve güvenirliği”. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (4), 60-68.
• Güçray, S. S. (2001). “Ergenlerde karar verme davranışlarının öz-saygı ve problem çözme becerileri algısı ile ilişkisi”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (8), 106-121.
• Harmoni, R. V. (1989). Risk Taking in Adolescent Health Decision Making. Unpublished Master's Thesis, Flinders University, Australia.
• Janis, I. L., & Mann, L. (1977). Decision Making: A Psychological Analysis of Conflict, Choice and Commitment. New York: Free Press.
• Jöreskog, K., & Sörbom, D. (2001). LISREL 8.51. Mooresvile: Scientific Software.
• Karakaş, E. (1999). İlköğretim 4. ve 5. Sınıf Öğrencilerinin Günlük Yaşamlarındaki Problemlerini Ölçmeye Yönelik Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi.
• Kılıççı, Y. (1992). Okulda Ruh Sağlığı. Ankara: Şafak Matbaası
• Klaczynski, P. A., Byrnes, J. B., & Jacobs, J. E. (2001). “Introduction: Special Issue on decision making”. Journal of Applied Developmental Psychology, 22, 225-236.
• Kuzgun, Y. (1993). “Karar Stratejileri Ölçeği: Geliştirilmesi ve Standardizasyonu”. (Ed: R. Bayraktar ve İ. Dağ), VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayını, s. 161-170.
• Mann, L., Beswick, G., Allouache, P., & Ivey, M. (1989). “Decision workshops for the improvement of decision-making skills and confidence”. Journal of Counseling and Development, 67, 478-481.
• Mann, L., Burnett, P. Radford, M., & Ford, S. (1997). “The Melbourne Decision Making Questionnaire: An instrument for measuring patterns for coping with decisional conflict”. Journal of Behavioral Decision Making 10, 1-19.
• Mann, L., Harmoni, R., & Power, C. (1988). Basic Principles of Decision Making. Australia: Curriculum Development Centre Canberra.
• Mann, L., Harmoni, R., & Power, C. (1989). “Adolescent decision-making: The development of competence”. Journal of Adolescence, 12, 265-278.
• Marsh, H. W., Balla, J. R., & McDonald, R. P. (1988). “Goodness of fit indexes in confirmatory factor analysis: The effect of sample size”. Psychological Bulletin, 103, 391-410.
• Miller, D. C., & Byrnes, J. P. (2001). “Adolescents' decision making in social situations: A self-regulation perspective”. Applied Developmental Psychology, 22, 237-256.
• Naftel, M. I., & Driscoll, M. (1993). “Problem solving and decision making in eighth- grade class”. Clearing House, 66(3), 177-181.
• Nelson, G. D. (1984). Assessment of Health Decision Making Skills of Adolescents. Washington: US Department of Education.
• Radford, M. H. B., Mann, L., Ohta, Y., & Nakane, N. (1993). “Differences between Australian and Japanese students in decisional self-esteem, decisional stress, and coping styles”. Journal of Cross-Culturel Psychology, 24 (3), 284-297.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). “Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures”. Method of Psychological Research, 8 (2), 23–74.
• Scott, S. G., & Bruce, R. A. (1995). “Decision-making style: The development and assessment of a new measure”. Educational and Psychological Measurement, 55(5), 818-831.
• Selçuk, Z. (2000). Gelişim ve Öğrenme. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Sinangil, H. K. (1993). “Yönetici Adaylarında Karar Verme ile Kaygı İlişkileri”. (Ed: R. Bayraktar ve İ. Dağ), VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayını, s. 171-177.
• Sipahi, B., Yurtkoru, E. S., & Çinko, M. (2006). Sosyal Bilimlerde SPSS'le Veri Analizi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Sümer, N. (2000). “Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar”. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
• Taşdelen, A. (2001). “Öğretmen adaylarının bazı psiko-sosyal değişkenlere göre karar verme stilleri”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 40-52.
• Tuinstra, J., Van Sonderen, F. L. P., Groothoff, J. W., Vanden Hevvel, W. J. A. & Post, D. (2000). “Reliability, validity and structure of the Adolescent Decision Making Questionnaire among adolescents in The Netherlands”. Personality and Individual Differences, 28, 273-285.
• Von Winterfeldt, D., & Edwards, W. (1986). Decision Analysis and Behavioral Research. New York: Cambridge University Press.
• Zunker, V. G. (1998). Career Counseling: Applied Concepts of Life Planning (5th ed.). California: Brooks/Cole, Pacific Gro