BİR KÜLTÜREL LİDERLİK PARADOKSU: PATERNALİZM

Yıl 2011, Cilt: 8 Sayı: 15, 101 - 122, 17.03.2014

Onur Köksal

Öz

Toplumsal kültürün önemli karakteristik özelliklerinden biri olan paternalizm anlayışı özellikle Doğu toplumlarında oldukça yaygın bir yaklaşımdır. Bunun nedeni, Doğu toplum kültürlerinin Batı toplum kültürlerine göre, daha kollektivist ve geniş güç mesafesi özelliklerine sahip olmasıdır. Bu bağlamda, paternalizm anlayışının kollektivist ve geniş güç mesafesi özelliklerine sahip kültürlerde daha fazla uygulama alanı bulduğu söylenebilmektedir. Türkiye'de hakim olan toplumsal kültürün de benzer özellikler taşıdığı gözönüne alınırsa, Türkiye'de paternalist yaklaşımın benimsenebileceğini belirtmek yanlış olmayacaktır. Bir örgütte hakim olan kültür, büyük ölçüde toplumsal kültürden etkilenmektedir. Dolayısıyla, paternalist kültürel özelliğe sahip bir toplumda yer alan örgütler de bu kültürel özellikten etkilenecek ve örgüt içerisinde hakim olan kültür de paternalist özellikler gösterebilecektir. Liderlik davranışlarının da örgüt kültürü ile etkileşim içerisinde olduğu düşünülürse, söz konusu örgüte mensup liderler paternalist davranışlar sergileyebileceklerdir. Bu çalışmada, paternalist liderlikle ilgili temel bilgilere yer verilecek, Batı ve Doğu toplumlarının paternalist yaklaşıma bakış açıları, Türk toplum kültüründe paternalizm ve son olarak paternalizmin işletme yönetim ve fonksiyonlarına etkisi incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Paternalizm, Paternalist Liderlik, Kültür, Doğu Kültürü, Batı Kültürü, Türk Kültürü

Kaynakça

• Kaynakça
• Aycan, Z. ve Kanungo, R., N. (2000). “Toplumsal Kültürün Kurumsal Kültür ve İnsan Kaynakları Uygulamaları Üzerine Etkileri”, (Ed.: Zeynep Aycan), Akademisyenler ve Profesyoneller Bakış Açısıyla Türkiye'de Yönetim, Liderlik ve İnsan Kaynakları Uygulamaları, Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları: 25-53.
• Aycan, Z.; Kanungo, R., N.; Mendonca, M.; Yu, K.; Deler, J.; Stahl G. ve Kurshid, A. (2000). “Impact of Culture on Human Resource Management Practices: A 10-Country Comparison”, Applied Psychology: An International Review, 49(1): 192-221.
• Aycan, Z. (2001). “Paternalizm: Yönetim ve Liderlik Anlayışına İlişkin Üç Görgül Çalışma”, Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1/1: 1-19.
• Aycan, Z. (2002). “Leadership and Teamwork in Developing Countries”, Challenges and Opportunities. Online Readings in Psychology and Culture, 15/8: 1-12.
• Aycan, Z. ve Paşa, S., F. (2003). “Career Choices, Job Selection Criteria and Leadership Preferences in a Transitional Nation: The Case of Turkey”, Journal of Career Development, 30/2: 129-144.
• Aycan, Z. ve Kabasakal, H. (2004). “Social Contract and Perceived Justice of Workplace Practices to Cope with Financial Crisis”, Group and Organization Management, 31/4: 469-502.
• Börekçi, D., Y. (2009). “Paternalist Leadership Style's Evolution in E-Culture”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 38/2: 103-109.
• Budak, G. ve Budak, G. (2010). İşletme Yönetimi, İzmir: Barış Yayınları.
• Cheng, B., S.; Chou L., F.; Wu T., Y.; Huang, M., P. ve Farh J., L. (2004). “Paternalist Leadership and Subordinate Responses: Establishing a Leader Model in Chinese Organizations”, Asian Journal of Social Psychology, 7: 89-117.
• Doğan, S. (2007). Vizyona Dayalı Liderlik, İstanbul: Kare Yayınları.
• Erben, G., S. (2004). “Toplumsal Kültür Aile Kültürü Etkileşimi Bağlamında Paternalizm Boyutuyla İşletme Kültürü: Türkiye Örneği”, 1. Aile İşletmeleri Kongresi Bildirileri, 17-18 Nisan 2004, (Ed.: Koçel, T.), İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları: 345-356.
• Erben, G., S. ve Güneşer, A., B. (2008). “The Relationship Between Paternalist Leadership and Organizational Commitment: Investigating The Role of Climate Regarding Ethics”, Journal of Business Ethics, 82: 955-968.
• Farh, J., L. ve Cheng, B., S. (2000). “A Cultural Analysis of Paternalist Leadership in Chinese Organizations”, (Ed.: J., T., Li; A., S., Tsui ve E., Weldon), Management and Organizations in the Chinese Context, London: Macmillan: 84-127.
• Gelfand, M., J.; Erez, M. ve Aycan, Z. (2010). “Cross-Cultural Organizational Behavior”, Annual Review of Psychology, 58: 479-514.
• Hayek, M.; Novicevic, M., M.; Humphreys, J., H. ve Jones, N. (2010). “Ending the Denial of Slavery in Management History: Paternalist Leadership of Joseph Emory Davis”, Journal of Management History, 16/3: 367-379.
• Koçel, T. (2007). İşletme Yöneticiliği, İstanbul: Arıkan Basım Yayın.
• Lee, H., S. (2001). “Paternalist Human Resource Practices: Their Emergence and Characteristics”, Journal of Economic Issues, 35/4: 841-869.
• Mirap, Selen Oflazer (2008) “Algılanan Aidiyet Durumunun Görev Performansı, Bağlamsal Performans ve Toplam Performans Üzerine Etkilerini Ölçmeye Yönelik Özel Sağlık Kurumlarında Bir Araştırma”, 16. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildirileri, 16-18 Mayıs 2008, İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları: 142-148.
• Niu, C., P.; Wang, A., C. ve Cheng, B., S. (2009). “Effectiveness of a Moral and Benevolent Leader: Probing the Interactions of the Dimensions of Paternalist Leadership”, Asian Journal of Social Psychology, 12: 32-39.
• Öz, E., Ü. ve Kılıç, B. (2010). “Paternalist Liderliğin Çalışanların İş Tutumlarına Etkisi”, 18. Ulusal Yönetim ve Örgüt Kongresi Bildirileri, 20-22 Mayıs 2010, Adana: Çukurova Üniversitesi Basımevi: 681-688.
• Padavic, I. ve Earnest, W., R. (1994). “Paternalism as a Component of Managerial Strategy”, Social Science Journal, 31/4: 389-405.
• Paşa, S., F. (2000). “Türkiye Ortamında Liderlik Özellikleri”, (Ed.: Zeynep Aycan), Akademisyenler ve Profesyoneller Bakış Açısıyla Türkiye'de Yönetim, Liderlik ve İnsan Kaynakları Uygulamaları, Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları: 225-241.
• Paşa, S., F.; Kabasakal, H. ve Bodur, M. (2001). “Society, Organisations and Leadership in Turkey”, Applied Psychology: An International Review, 50 (4): 559-589.
• Pellegrini, E., K. ve Scandura, T., A. (2006). “Leader-Member Exchange, Paternalism and Delegation in the Turkish Business Culture: An Empirical Investigation”, Journal of International Business Studies, 37: 264-279.
• Pellegrini, E., K. ve Scandura, T., A. (2008). “Paternalist Leadership: A Review and Agenda for Future Research”, Journal of Management, 34/3: 566-593.
• Pellegrini, E., K.; Scandura, T., A. ve Jayaraman, V. (2010). “Cross-Cultural Generalizability of Paternalist Leadership: An Expansion of Leader-Member Exchange Theory”, Group & Organization Management, 35/4: 391-420.
• Sargut, A., S. (2010). Kültürler Arası Farklılaşma ve Yönetim, Ankara: İmge Kitabevi.
• Soylu, S. (2010). “Creating a Family or Loyalty-Based Framework: The Effects of Paternalist Leadership on Workplace Bullying”, Journal of Business Ethics, Published Online: 14.09.2010, (Erişim Tarihi: 20.10.2010)
• Uhl-Bien, M.; Tierney, P., S.; Graen, G., B. ve Wakabayashi, M. (1990). “Company Paternalism and The Hidden-Investment Process: Identification of the “Right Type” for Line Managers in Leading Japenese Organizations”, Group Organization Management, 15/4: 414-430.
• Wang, Y., Y. ve Lin, Y., W. (2007). “The Study of the Paternalist Leadership Style: A Case Study of a Kindergarten Principal”, Asia-Pasific Journal of Research in Early Childhood Education, 1/2: 95-112.
• Wasti, S., A.; Tan, H., H.; Brower, H., H. ve Önder, Ç. (2007). “Cross-Cultural Measurement of Supervisor Trustworthiness: An assessment of Measurement Invariance Across Three Cultures”, The Leadership Quarterly, 18: 477-489.
• Westwood, R. (1997). “Harmony and Patriarchy: The Cultural Basis for Paternalist Headship Among the Overseas Chinese”, Organization Studies, 18/3: 445-480.