Çevre Eğitimi ve Alternatif Yöntemler – Literatür Taraması / Environmental Education and Its Alternative Methods – A Literature Review

Yıl 2014, Cilt: 11 Sayı: 25, 393 - 408, 26.03.2014

Emrah Özbuğutu , Serdar Karahan Çetin Tan

Öz

Bu araştırmada, çevre eğitimin farklı tanımları, çevre eğitiminin önemi ve günümüzde daha iyi bir çevre eğitimi için kullanılan alternatif yöntem ve yaklaşımlar incelenmiştir. Çevre'nin önemi çevre kirliliği veya çevreye karşı tutumla alakalı çok fazla çalışma olmasına rağmen çevre eğitiminde kullanılan yöntemler ve bu yöntemlerin daha iyi nasıl kullanılabileceği ile alakalı az sayıda çalışma bulunmaktadır. Çevre eğitimi ve çevre dersi ile ilgili konular ilköğretimden üniversitelerin özellikle de Biyoloji bölümü, biyoloji öğretmenliği bölümü, fen ve teknoloji öğretmenliği bölümü, coğrafya bölümü, coğrafya öğretmenliği bölümlerinde farklı şekillerde ve farklı isimlerde işlenmektedir. Çevre dersinin hitap ettiği kesimin fazla olmasından dolayı çevre eğitimi büyük bir önem taşımaktadır. Ancak çevrenin temelinde insan olduğundan dolayı çevre eğitimi dersi sadece bu bölümlerle sınırlı tutulmamalı mümkün olduğu kadar diğer bölümlerde de seçmeli veya zorunlu ders haline getirilmeli ayrıca seminerler şeklinde halkada hitap edilmesi de sağlanmalıdır. Yapılan bu çalışmada çevre eğitimi dersinde kullanılan yöntemler ile ilgili literatür taraması yapılarak onlardan derleme yapılmıştır. Günümüzdeki mevcut eğitim sistemi incelendiği zaman çoğunlukla öğretmen merkezli öğretim yöntemlerinin kullanıldığı görülmektedir. Yapılandırmacı eğitim felsefesi doğrultusunda yeniden yapılandırılan eğitim sistemi çerçevesinde öğrenci merkezli öğretim yöntemlerinin de önemi artmıştır. Yapılan çalışma sonucunda öğretmen merkezli öğretim yöntemlerinden farklı olarak öğrenciyi merkeze alan yöntemlerinde kullanılabilirliği gösterilmiştir. Bu çalışma Çevre eğitimi dersi için alternatif yöntemler sunması açısından önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler: Çevre Eğitimi, Çevre Eğitimin Önemi, Alternatif Yöntemler

Abstract

This study deals with various definitions of environmental education and alternative methods and approaches associated with it. Although there are numerous studies concerning with environmental attitudes and environmental pollution, there is a need for studies focusing on the methods and how these methods could be used in environmental education. Starting with elementary education through college, environmental education occupies a central place in such various academic disciplines as biology education, science education and geography education departments. Since environmental education concerns with the problems almost all of us face in daily life, its teaching should not be limited to just these departments but should be expanded to all academic disciplines. Also through conferences and elective courses, educators studying environmental education should reach out to more people to help them raise awareness on environmental issues and problems. This study is a survey of methods and approaches to environmental education found in the literature.  After analyzing the results, it could be concluded that most of the teaching methods currently in use are teacher-centered in nature. However, with the adoption of constructivist approach to education, student-centered techniques take place of teacher-centered techniques and methods. Therefore, this study aims to shed light on the new methods and techniques with the introduction of constructivist techniques to environmental education.

Key Words: Environmental Education, İmportance of Environmental Education, Alternative  Teaching Methods

Anahtar Kelimeler

Çevre Eğitimi, Çevre Eğitimin Önemi, Alternatif Yöntemler

Kaynakça

• Aksoy, B., (2003). Problem çözme yönteminin çevre eğitiminde uygulanması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (2) Sayı:14
• Atasoy,E., Ertürk, H., (2008) İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir alan araştırması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt-Sayı: 10-1
• Bener, Ö., Babaoğlu, M. (2008). Sürdürülebilir Tüketim Davranışı Ve Çevre Bilinci Oluşturmada Bir Araç Olarak Tüketici Eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar E-Dergisi, s.1-10. Ankara.
• Bilgi, M., (2008) Ortaöğretim kurumlarında coğrafya dersi kapsamındaki çevre konularının öğretiminde aktif öğretim yöntemlerinin rolü. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Coğrafya Öğretmenliği Bilim Dalı Doktora Tezi
• Bülbül, Y., (2007) Ortaöğretim çevre ve insan ders inde işbirl ikli öğrenme yöntem inin çevreye yönelik tutumlara ve erişi ye etkisi. Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Anabilim Dalı Coğrafya Eğitimi Bilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi Çanakkale
• Demirkaya, H., Mutlu, M.,ve Uşak,M. 4Mat öğretim sistem modeli'nin çevre eğitimine uygulanması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Yıl:2003 (2) Sayı:14 68
• Demirkaya, H., (2006) Çevre eğitiminin Türkiye'deki coğrafya programları içerisindeki yeri ve çevre eğitimine yönelik yeni yaklaşımlar. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Cilt: 16, Sayı: 1 Sayfa: 207-222, Elazığ
• Doğanay,H., (2012), Fen Bilimlerinde Özel Konular 2 Yer Bilimi. Aktif Yayınevi, İstanbul.
• Erten, S,. (2006), Çevre Eğitimi Ve Çevre Bilinci Nedir, Çevre Eğitimi Nasıl Olmalıdır?. Çevre ve İnsan Dergisi, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın Organı. Sayı 65/66. Ankara
• Güler, T., (2009) Ekoloji temelli bir çevre eğitiminin öğretmenlerin çevre eğitimine karşı görüşlerine etkileri. Eğitim ve Bilim , Cilt 34, Sayı 151
• Güney, E., (2003), Toprak-Bitki Ekocoğrafya Sözlüğü. Çantay Yayınevi, İstanbul.
• Güney, E., (2003), Çevre ve İnsan. Çantay Yayınevi, İstanbul.
• İzbırak, R., (1992), Coğrafya Terimleri Sözlüğü, M.E.B., İSTANBUL.
• Kahyaoğlu, M., (2009), Öğretmen adaylarının fen ve teknoloji dersinde çevresel problemlerin öğretimine yönelik bakış açıları, hazır bulunuşlukları ve öz-yeterliliklerinin belirlenmesi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi E ğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, 28- 40
• Kaya, M, F., Coğrafya eğitiminin sürdürülebilir kalkınma eğitimi açısından önemi. The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science. Volume 5 Issue 2, p. 183-200, April 2012
• Keleş, Ö., (2007) Sürdürülebilir Yaşama Yönelik Çevre Eğitimi Aracı Olarak Ekolojik Ayak İzinin Uygulanması Ve Değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Fen Bilgisi Öğretmenliği Bilim Dalı. Doktora Tezi Ankara
• Kınacı, B., Pehlivan,A. Seyhan, G. (2011).Turizm ve Çevre (Çevre Koruma), Ankara.
• Küçükcankurtaran, E., (2008) Çevre Eğitiminde İnternetin Kullanımı: Çevreye Karşı Olan Sorumluluklarımızın Farkına Varmamızda İnternet Nasıl Etkili Olabilir? inet-tr'08 - XIII. Türkiye'de İnternet Konferansı Bildirileri 22-23 Aralık 2008 Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
• Lutgens, F,K.,Tarbuck, E,J., & Jasa,D.G., (2013), Genel Jeoloji, Temel Kavramlar(Çev. Cahit Helvacı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Ozaner F. S. ve Yalçın, G., (2001), “Milli Parklarda Bilimsel Çevre Eğitimi”, V. Uluslararası Ekoloji ve Çevre Sorunları Sempozyumu, Ankara Alman Kültür Merkezi, ss. 64–76.
• Örgen, Y., Demirer, U., (2008). Disiplinlerarası çevre eğitimi üzerine ulusal ve uluslararası örnekler: bilimsel faaliyet, siyasi karar verme süreci ve eğitim. Eğitim Bilim Toplum, Cilt 6, Sayı 23,
• Özdemir, A., Yapıcı,E., (2010).Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik farkındalık ve ilgi düzeylerinin karşılaştırılması Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 1(1): 48-56,
• Özdemir, O., (2007)Yeni Bir Çevre Eğitimi Perspektifi: “Sürdürülebilir Gelişme Amaçlı Eğitim” Eğitim ve Bilim , Cilt 32, Sayı 145
• Özdemir, O., (2010) Doğa deneyimine dayalı çevre eğitiminin ilköğretim öğrencilerinin çevrelerine yönelik algı ve davranışlarına etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 27, ss. 125-138
• Sarıkaya, S., (2006) Çevre eğitiminde interaktif öğretim yöntemleri. Celal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Eğitimi Biyoloji Yüksek Lisans Tezi
• Şahin ,N., Cerrah, L.,Saka,A., ve Şahin B., (2004) Yüksek öğretimde öğrenci merkezli çevre eğitimi dersine yönelik bir uygulama. GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 24, Sayı 3 113-128
• Tahiroğlu, M., Yıldırım, T., Çetin, T. (2010). Değer eğitimi yöntemlerine uygun geliştirilen çevre eğitimi etkinliğinin, ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin çevreye ilişkin tutumlarına etkisi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı 30, Sayfa 231-248,
• Türküm, S. (1998). Çağdaş Toplumda Çevre Sorunları ve Çevre Bilinci. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
• Yılmaz, D., (2006). İlköğretimde çevre eğitimi için yöntem geliştirme. Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Eğitimi Anabilim Dalı Kimya Eğitimi Programı . Yüksek Lisans Tezi İstanbul
• Yücel,S., Morgil, İ., (1998), Yüksek Öğretimde Çevre Olgusunun Araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 84-91. Ankara.