Halikarnas Balıkçısı'nın Turgut Reis Adlı Eserinin Tarihî Roman Kavramı Çerçevesinde Değerlendirilmesi/ The Evaluation Of “Turgut Reis” Novel Of Halikarnas Balikçisi In The Concept Of Historical Novel

Yıl 2014, Cilt: 11 Sayı: 26, 11 - 26, 22.07.2014

Evren Karataş

Öz

Bilindiği gibi Halikarnas Balıkçısı, Yahya Kemal Beyatlı ve Yakup Kadri Karaosmanoğlu tarafından dar anlamda Antik Yunan kaynaklarına yönelmeyi, geniş anlamda ise Akdeniz havzası kültüründen beslenmeyi öneren “Nev-Yunanîlik” adlı edebî görüşü geliştirmiş, Anadoluculuk düşüncesinden ve Türk Tarih Tezi'nden de yararlanarak Mavi Anadoluculuk adı altında bir medeniyet ve tarih teorisi ortaya koymuştur. “Cevat Şakir Kabaağaçlı” isminden feragat ederek edebiyat dünyasına Halikarnas Balıkçısı müstearıyla giren yazarın edebî kişiliğinin en belirgin özelliği, tabiatı özellikle de denizi; eserlerinde karakterleri, kurguyu ve uzamı birbirine eklemleyen, vazgeçilmez bir bağdaştırıcı öğe olarak kullanmasıdır. Halikarnas Balıkçısı'nın 1962 yılında yayımladığı Turgut Reis adlı romanında, II. Bayezid, Yavuz Sultan Selim ve Kanunî Sultan Süleyman dönemlerinde Akdeniz havzasının Türkleştirilmesi konusunda Barbaros Hayreddin Paşa ile birlikte önemli deniz savaşlarına katılan ve Malta'da İspanyollarla giriştiği bir çatışma sırasında kaza sonucunda ölen Turgut Reis'in mücadeleleri ana olayı oluşturur. Bu makalede Halikarnas Balıkçısı'nın iki vazgeçilmez tutkusu olan tarih ve denizin tarihî roman kimliğindeki Turgut Reis adlı eserde nasıl bir bileşkeye dönüştürüldüğü değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu çerçevede çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Buna göre öncelikle Cevat Şakir Kabaağaçlı'nın tarihçi kimliği üzerinde durulmuş, ikinci olarak tarih-edebiyat ilişkisi belirlenmeye çalışılarak bu iki disiplinin teğet noktası olan ve halen üzerinde tartışmalar yürütülen tarihî romanların nitelikleri saptanmıştır. Son olarak ise örneklem olarak seçilen Halikarnas Balıkçısı'nın Turgut Reis adlı eseri yazarın tarih anlayışı ve tarihî romanın nitelikleri açısından değerlendirilmeye gayret edilmiştir.

Anahtar Sözcükler: Halikarnas Balıkçısı, Cevat Şakir Kabaağaçlı, Turgut Reis, Tarihî Roman.

 

Abstract

As it is known, Halikarnas Balıkçısı developed the literary idea called as “Neo-Greek”  which suggests fronting Ancient Greek sources in the narrow sense and feding from Mediterranean Culture in the broad sense by Yahya Kemal Beyatlı and Yakup Kadri Karaosmanoğlu, and he also revealed a civilization and history thesis of  “Blue Anatolia”  by refering to Anatolia phylosophy and Turkish History Thesis. The most prominent feature of the writer, who used the name of  “Halikarnas Balıkçısı” by waiving his real name “Cevat Şakir Kabaağaçlı”, used the nature especially the sea as an indispensable element in his works while connecting the characters, the fiction and the environment. In the novel of Turgut Reis published by “Halikarnas Balıkçısı” in 1962, the battles of Turgut Reis, who attended some important sea wars with the Barbaros Hayreddin Pasha in order to Turkification of  Mediterranean Region in the period of  II. Bayezid, Yavuz Sultan Selim and Kanunî Sultan Süleyman and was dead as a result of an accident occured during the battle against Spaniard in Malta. In this article, it is evaluated that how Halikarnas Balıkçısı's the two indispensable passions of history and sea turned into resultants  in his historical novel of Turgut Reis. In this context, the study is composed of three different sections. So firstly, the historical identity of Cevat Şakir Kabaağaçlı is emphasized and secondly the characteristics of historical novels, which is being still discussed and  is the tangent point of  the  disciplines of history and literature, are identified by determining the relation between them. Finally, “Turgut Reis” novel of Halikarnas Balıkçısı, which is chosen as a sample, is evaluated in the aspects of the writer's understanding of history and the historical novel characteristics.

Anahtar Kelimeler

Halikarnas Balıkçısı, Cevat Şakir Kabaağaçlı, Turgut Reis, Tarihî Roman.

Kaynakça

• Aktaş, Özgür (2013). “Türk Denizcilik Tarihi İle İlgili Romanlarda Turgut Reis İmajı”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. S.34 (Temmuz 2013/II). s.157-167
• Argunşah, Hülya (2002). “Tarihî Romanın Yükselişi”. Hece Dergisi Türk Romanı Özel Sayısı. S.65-66-67. (Temmuz 2002) s. 440-450. Ankara: Hece Yayınları.
• Argunşah, Hülya (2007). “Tarihî Roman”. Türk Edebiyatı Tarihi 4. Ed. Talat Sait Halman. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. s. 410-418.
• Ayata, Yunus (2008). Cezmi/ Tarihe Müstenit Hikaye (Namık Kemal). İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Belge, Murat (2006). Mavi Anadolu Tezi ve Halikarnas Balıkçısı. Edebiyatta Milliyetçilik. Birikim. S. 210. s.32-45.
• Çelik, Yakup (2010). “İmparatorluk Döneminde Denizciliğimiz: Ova'dan Okyanus'a Turgut Reis”. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi. XXVIII-2010-Güz. s.145-155.
• Deren, Seçil (2002). Modern Türkiye'de Siyasî Düşünce. “Türk Siyasal Düşüncesinde Anadolu İmgesi”. 4. Cilt: Milliyetçilik. Editör: Tanıl Bora. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Eraydın Argunşah, Hülya (1990). Türk Edebiyatında Tarihî Roman (Türk Tarihiyle İlgili). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı Doktora Tezi.
• Gariper, Cafer (2007). “Yankısız Yönelişler: Nev Yunanîler ve Nayiler”. Türk Edebiyatı Tarihi 4. Ed. Talat Sait Halman. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.s.173-178.
• Göğebakan, Turgut (2004). Tarihsel Roman Üzerine. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Halikarnas Balıkçısı (2011). Turgut Reis. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• İnci Tevfik (1953). Denizcilik Tarihimizin Şeref Sayfaları. İstanbul: T.C. Deniz Basımevi.
• (Kalpakçıoğlu), Fethi Naci (2002). Yüz Yılın Yüz Romanı. İstanbul: Adam Yayınları.
• Kerimoğlu, Hasan Taner (2010). “Mavi Anadoluculuk Örneğinde Türkiye'de Hümanist Tarih Anlayışı”, (Basılmamış Bildiri). I.Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu, 16-18 Haziran 2010, Erzurum.
• Kolcu, Ali İhsan (2011). Millî Edebiyat (Şiir). Erzurum: Salkım Söğüt Yayınevi.
• Öndeş, Osman (1973). Ernle Brodford, Turgut Reis, (Son Sefer). İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Öztuna, Yılmaz (1983). Başlangıcından Zamanımıza Kadar Büyük Türkiye Tarihi. 4. Cilt. İstanbul: Ötüken Yayınevi.
• Sulaimanova, Aigul (2009). “Konusunu Türk Tarihinden Alan Tarihî Romanlar (1966-1970)”. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı Doktora Tezi.
• Tekin, Mehmet (2002). Roman Sanatı. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Tozlu, Selahattin (2004). “Anadolu Türk Tarihi ve Anadoluculuk”. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi. S.9. s. 397-410.
• Tural, Sadık (2003). Zamanın Elinden Tutmak. Ankara: Yeni Avrasya Yayınları.
• Tural, Sadık (2006). Tarihten Destana Akan Duyarlılık. Ankara: Yüce Erek Yayınevi.
• Tülbentçi, Ferudun Fazıl (2013). Turgut Reis. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Uzunçarşılı, İbrahim Hakkı (1998). Osmanlı Tarihi II.Cilt: Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Yalçın-Çelik, S.Dilek (2005). Yeni Tarihselcilik Kuramı ve Türk Edebiyatında Postmodern Tarih Romanları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yazıcı, Nermin (1998). “Halikarnas Balıkçısının Eserlerinde Tabiat”. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Yücel, Yaşar (1991). Muhteşem Türk Kanunî ile 46 Yıl. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.