Dil Öğretiminde Disiplinler Arası Yaklaşımlar

Yıl 2017, Cilt: 14 Sayı: 39, 145 - 159, 23.10.2017

Bilginer Onan

Öz

Pozitivist anlayışın bir sonucu olarak 1940’lardan
sonra bilimsel çalışmalarda disiplinler arası yaklaşım benimsenmeye başlamıştır.
Bu yaklaşım kısa zamanda diğer sosyal bilim alanlarında olduğu gibi eğitim
bilimleri alanında da etkisini göstermiş; özellikle alan eğitiminde 1990’lardan
itibaren interdisipliner yöntem esas alınarak önemli çalışmalar yapılmıştır. Bu
bağlamda, dil eğitimi alanında da disiplinler arası metodolojiyi temel alan
çalışmalar artmaya başlamıştır. Günümüzde ise, dil eğitimi alanında yapılan
araştırmalarda farklı disiplinlerin verilerinden yararlanmanın artık bir
zorunluluk hâlini aldığı düşünülmektedir.  

Yukarıda kısaca bahsedilen gelişmeler ışığında bu
çalışmada, dil öğretimi alanının veri tabanını oluşturan farklı çalışma
disiplinleri ele alınacaktır. Çalışma iki ana bölümden meydana gelmektedir.

Birinci bölümde, sosyal bilimlerde disiplinler arası yaklaşımın
nasıl ortaya çıktığı ve bu alana katkıları üzerinde durulmuştur.

Çalışmanın ikinci bölümünde ise dil öğretimi alanındaki
araştırmalara kaynak teşkil edebilecek farklı disiplinler incelenmiştir. Bu
bağlamda öncelikle beyin alanındaki gelişmeler ve dil öğretimine yansımaları bilgi
işleme süreci, sinestezi ve beyin temelli öğrenme çerçevesinde ele alınmıştır.
Dil öğretimiyle ilişkili olduğu düşünülen bir diğer alan, bilgi felsefesi
olarak tanımlanan epistemolojidir. Epistemoloji, metinlerdeki bilgi türleri
çerçevesinde dil öğretimiyle ilişkilendirilmiştir. Göstergebilim doğrudan
doğruya görsel okuma ile ilgilidir. Parçasal ve parçaüstü birimler, derin yapı,
yüzey yapı kavramları dilbilimi ile dil öğretiminin kesiştiği noktalardan
birkaçını oluşturmaktadır. Metin dilbilimde kullanılan önvarsayım, sezdirim,
tutarlılık ve bağdaşıklık kavramları dil öğretimiyle doğrudan ilgilidir.

Dil öğretimiyle ilişkili olduğu düşünülen disiplinler bu çalışmada,
yukarıda bir bölümü verilen alt başlıklar çerçevesinde ele alınmıştır.
Çalışmanın temel hedefi, dil öğretimi alanının interdisipliner sınırlarını
belirleyerek uygulama sürecine yeni bakış açıları kazandırmaktır.

Anahtar Kelimeler

Dil Öğretimi, İnterdisipliner Yaklaşım, Epistemoloji, Beyin, Göstergebilim, Sinestezi

Kaynakça

• Başkan, Ö. (2013). Lengüistik metodu. İstanbul: Multılıngual Yayınları.
• Birânal, K. (1957). Dilthey ve Rickert’te insanî bilimlerin tasnifi. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
• Büker, S. (1991). Sinemada anlam yaratma. İstanbul: İmge Kitabevi.
• Çüçen, K. (2001). Bilgi felsefesi. Bursa: Asa Yayınları.
• Dıraaısma, D. (2007). Bellek metaforları. İstanbul: Metis Yayınevi.
• Duman, B. (2015). Neden beyin temelli öğrenme. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Guiraud, P. (1994). Göstergebilim. İstanbul: İmge Kitabevi.
• Günay, D. (2013). Metin Bilgisi. İstanbul: Papatya Bilim Yayınları.
• Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Karaağaç, G. (2013). Dil bilimi terimleri sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
• Kızılçelik, S. (2004). Sosyal bilimleri yeniden yapılandırmak. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kocaman, A. – İmer, K. – Özsoy, S. (2011). Dilbilim sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Onan, B – Tiryaki E.N. (2012). Türkçede örtülü anlam oluşturan unsurlar ve ana dili eğitimindeki işlevleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:9, Sayı:19.s.223-240.
• Onan, B. (2016). Türkçenin Ana Dili Olarak Öğretiminde Epistemolojik Alan. XI. Uluslararası Büyük Türk Dili Kurultayı Bildirileri, 26-27 Eylül. Budapeşte.
• Onan, B. (2016). Türkçenin Ana Dili Olarak Öğretimine Beyin Temelli Yaklaşım. Zeitschriff für die Welt der Türken-Journal of World of Turks. Vol:8, No:1, s.109-133
• Özbay, M. (2007). Özel öğretim yöntemleri II. Ankara: Öncü Yayınevi.
• Parsa, S. (2002). Göstergebilim çözümlemeleri. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Senemoğlu, N. (2007). Gelişim, öğrenme ve öğretim. Ankara: Yargı Yayınları.
• Tarlacı, S. (2001). Sinestezi. Bilim ve Teknik Dergisi, Sayı: 409. Ankara: TÜBİTAK Yayınevi.
• Toklu, O. (2003). Dilbilime giriş. Ankara: Akçağ Yayınevi.
• Winston, R. (2014). İnsan beyni. İstanbul: BKM
• Yalçın, A. – Aytaş, G. (2016). Çocuk edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınevi.
• Yalçın, A. (2002). Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Akçağ Yayınevi.