KENT KURAMLARI BAĞLAMINDA TÜRKİYE’DEKİ SURİYELİ SIĞINMACILAR

Yıl 2020, Cilt: 17 Sayı: 46, 545 - 562, 30.10.2020

Mehmet Onur Özer Eylem Beyazıt

Öz

Geçtiğimiz dönemde dünyanın farklı coğrafyalarında yaşanan ekonomik, sosyal ve siyasal dönüşümler birçok farklı etkiyi de beraberinde getirmiştir. Kentleşme ve göç olguları ise bu etkilerin somut olarak belki de en önemli sonuçları olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle göç olgusu ile birlikte kentlerin karşı karşıya olduğu değişim dinamikleri ve kentsel sorunlar dünyada yaşanan farklı gelişmeler nedeniyle gündemi oldukça yoğun şekilde meşgul eden bir gerçekliktir. Öyle ki göç hareketi gerek ülke içerisinde ulusal boyutta olsun gerekse sınırları aşan bir nitelikte uluslararası boyutta olsun genellikle kentlerde sonuçlanan bir süreçtir. Dünyanın farklı bölgelerindeki sığınmacıların büyük çoğunluğunun kentlerde yaşadıkları göz önünde bulundurulduğunda göç olgusunun kent temelli olarak incelenmesi gereken bir konu olduğu da açıktır. 18. yüzyılda Sanayi Devriminin etkisiyle kırsaldan kentlere yaşanan nüfus hareketlilikleri, modern anlamdaki göç hareketlerinin oluşmasını sağlamış ve kentlerin ekonomik, siyasi, toplumsal ve kültürel yapısını derinden etkilemiştir. Bu noktada göç ve kent kuramları bu dönüşümün anlaşılmasında büyük önem taşımaktadır. 2011 yılından bu yana sınır komşusu Suriye’den gelen milyonlarca Suriyeli sığınmacı ile Türkiye benzer bir dönüşümü tecrübe etmektedir. Sınırları içerisinde bulunan Suriyeli sığınmacıların %98’inin farklı kentlerde ikamet ettiği düşünüldüğünde ise bu durumun kentlere olan yansıması oldukça önemlidir. Bu çalışmada Türkiye’deki Suriyeli sığınmacılar özelinde, başlıca kent kuramcılarından yola çıkarak sürecin bir çözümlenmesi temel amaçtır. Kentlerin ortaya çıkışına ilişkin kuramlardan günümüze kentler, içinde doğdukları ekonomik sosyal yapının da bir ürünü olarak sürekli değişirken, dönüşürken, olgusal olarak değişimin ve dönüşümün yönü konusundaki tartışmalarda, göç olgusu ele alınırken bir bütünleşme sorunu olarak esasen sistem eleştirisi üzerinden çözümlenmeye çalışılmıştır. Dünyada görülmemiş bir göç haraketliliği yaşayan Türkiye için ise sorunun hangi kuramsal tartışmalar üzerinden ele alınacağı çok açık değildir. Alandaki belli başlı kent kuramcılarının ekonomi politik olarak bulundukları çerçeveden olaya baktıklarının altı çizilebilir. Açıkçası Türkiye kent kuramcıları açısından bir sosyal laboratuvar durumuna gelmiştir. Çalışma ile söz konusu kentsel sosyal laboratuvarın genel çerçevesi çizilmeye çalışılmakta, başlıca kuramcıların yaklaşımlarının Türkiye için ne anlama geldiği çözümleme konusu yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kent, Kentleşme, Kent Kuramları, Suriyeli Sığınmacılar, Türkiye

Kaynakça

• Al-Rebholz, A. (2017). Kent kuramları: klasikler ve çağdaşlar. (Ed. M. Talas ve E. Yiğit), Kent sosyolojisi. İstanbul: Lisans Yayıncılık, s. 135-164.
• Beyazıt, E. (2019a). Migration and urban space: the distribution of syrian asylum seekers in the space. (Ed. Ufuk Bingöl). Immigration policy studies-theoretical and empirical migration researches. Berlin: Peter Lang, s.183-201.
• Beyazıt, E. (2019b). Hatay kent kimliği. Ankara: Detay Yayınları.
• Burgess, E. W. (1925), The growth of the city an introduction to a research Project. (Ed. R.E. Park, E.W. Burgess and R.D. McKenzie). The city-suggestions for investigation of human behaviour in the urban environment. The University of Chicago Press, s.47-62.
• Castells, M. (1977). The urban questions. London: Edward Arnold.
• Cengiz, D. (2015). Zorunlu göçün mekânsal etkileri ve yerel halkın algısı-kilis örneği, Turkish studies. 10(2), s.101-122.
• Danış, D. (2017). Şehir hepimizin-didem danış ile kentte göç mekânları üzerine söyleşi, http://medyascope.tv/2017/09/18/sehir-hepimizin-38-didem-danis-ile-kentte-goc-mekanlari-uzerine-soylesi/ (Erişim Tarihi: 15.03.2018).
• Erten, S., Güneş, M. ve Beyazıt, E. (2018). Bir göç kapısı: reyhanlı-göçün etkileri üzerine bir araştırma. I. Uluslararası Göç ve Mülteci Kongresi Bildirileri. (Ed. A. Ertuğrul ve M.E. Uludağ), Düzce: Düzce Üniversitesi Yayınları, s. 543–558.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, (2020). Geçici koruma güncel veriler-istatistikler. https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638, (Erişim Tarihi: 28.08.2020).
• Harvey, D. (2016). Sosyal adalet ve şehir. (Çev: Mehmet Moralı). İstanbul: Metis Yayınları.
• Harvey, D. (2012). Rebel cities-from the right to the city to the urban revolution. London-New York: Verso.
• Huot, J.L, Thalmann, J.P. and Valbelle, D. (2000). Kentlerin doğuşu. (Çev. Ali Bektaş Girgin), Ankara: İmge Kitabevi.
• Keleş, R. (2012). Kentleşme politikası. Ankara: İmge Kitabevi.
• Lefebvre, H. (2009). Dialectical materialism. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Park, R.E., Burgess, E.W. and McKenzie, R.D. (Ed) (1925). The city-suggestions for investigation of human behavior in the urban environment. The University of Chicago Press.
• Pınarcıoğlu, N. Ş., Kanbak, A. ve Şiriner, M. (2010). Kent kuramları. (Ed. Ö. Uğurlu, N. Pınarcıoğlu, A. Kanbak ve M. Şiriner), Türkiye perspektifinden kent sosyolojisi çalışmaları. İstanbul: Örgün Yayınları, s. 71-102.
• Simmel, G. (Der.) (2009). Metropol ve zihinsel hayat. Bireysellik ve kültür. İstanbul: Metis Yayınları, s. 317-329.
• Tümtaş, S. (2012). Kent, mekân ve ayrışma. Ankara: Detay Yayıncılık.
• UNHCR (2020). Türkiye’deki mülteci ve sığınmacılar, https://www.unhcr.org/tr/turkiyedeki-multeciler-ve-siginmacilar, (Erişim Tarihi: 01.07.2020).
• UN Operational Portal (2020). Refugee situations, https://data2.unhcr.org/en/situations, (Erişim Tarihi: 01.07.2020).
• Weber, A.F. (1899). The growth of cities in the nineteenth century, New York: McMillian.
• World Bank Report. (2015). Turkey’s response to the syrian refugee crisis and the road ahead. The International Bank for Reconstruction and Development- The World Bank, New York-Washington.