Fishery products processing facilities and the socio-economic structure of their employees in Türkiye: A sectional study from Istanbul

Yıl 2023, , 92 - 112, 07.04.2023

Leyla Ataman , Emre Çağlak

https://doi.org/10.37908/mkutbd.1147237

Öz

In this study, both the business structure and the socio-economic structures of the employees in 13 active aquaculture processing plants operating in Istanbul were examined and it was aimed to reveal the data in social and economic terms. In the study, a 24-question questionnaire for employees and a 15-question questionnaire to evaluate the business structure were presented. It was seen that 52% of the employees were men and 48% were women and 34.29% were in the 31-40 age range. It was found that 73.14% of the respondents were married and most of them lived in apartments under 120m2. In the multiple compliance analyzes, it was determined that there was a relationship between education level and the number of social media uses, and between monthly income and job satisfaction. It was determined that 31% of the 13 enterprises in the study had an export permit and that the HACCP system was applied in all of them. It was seen that only 38% of the enterprises received state support. The problems and solution proposals of the sector are also put forward in titles. Turkey's aquaculture sector and the processing plants connected to this sector are very important in economic terms. With the two different survey applications used, both a different perspective on employee data and important data on general problems within the scope of the facility were revealed. When the importance of Istanbul and the aquaculture processing sector is considered, the originality of the study is revealed.

Anahtar Kelimeler

Seafood, Aquaculture, Questionnaire, Employees, Facility

Teşekkür

It is an article produced from a master study using research data before 2020.

Su ürünleri işleme tesisleri ve çalışanlarının sosyo-ekonomik analizi: İstanbul ili örneği

Öz

Bu çalışmada, İstanbul İlinde faaliyet gösteren 13 adet faal su ürünleri işleme tesislerinde hem işletme yapısı hemde çalışanların sosyo-ekonomik yapıları incelenmiş, toplumsal ve ekonomik açıdan verilerin ortaya koyulması amaçlanmıştır. Çalışmada, çalışanlara yönelik 24 soruluk, işletme yapısını değerlendirmek için 15 soruluk bir anket sunulmuştur. Çalışanların %52’lik kısmını erkeklerin %48’lik kısmını ise kadınların oluşturduğu ve %34,29’luk oranın 31-40 yaş aralığında olduğu görülmüştür. Ankete katılanların %73,14’nün evli ve çoğunun 120m2 altındaki apartman dairelerinde oturduğu tespit edilmiştir. Çoklu uyum analizlerinde eğitim düzeyi ile sosyal medya kullanım sayısı arasında ve aylık gelir ile iş memnuniyeti arasında ilişki olduğu belirlenmiştir. Çalışmada yer alan 13 adet işletmenin %31’inin ihracat izninin olduğu ve tamamında HACCP sisteminin uygulandığı belirlenmiştir. İşletmelerin sadece %38’inin devlet desteği aldığı görülmüştür. Sektörün sorunları ve çözüm önerileri de başlıklar halinde ortaya koyulmuştur. Türkiyenin su ürünleri sektörü ve bu sektöre bağlı işleme tesisleri ekonomik anlamda oldukça önemlidir. Kullanılan iki farklı anket uygulaması ile hem çalışan verilerine dair farklı bir bakış açısı hemde tesis kapsamında genel sorunlara dair önemli veriler ortaya koyulmuştur. İstanbul ilinin ve su ürünleri işleme sektörünün önemi düşünüldüğünde çalışmanın özgünlüğü ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Su Ürünleri, Çalışanlar, Tesis, Anket, deniz mahsulleri

Kaynakça

• Anonim (2016) Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması Bülten Numarası 21779. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2017-24862. (Erişim Tarihi 22.07.2022)
• Anonim (2017) Yazılı Medya İstatistikleri Bülten Numarası 24673. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yazili-Medya--Istatistikleri-2017-27605. (Erişim Tarihi 22.07.2022)
• Anonim (2019) Hane Halkı Tüketim Harcaması. Haber Bülteni Sayı No: 33594. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Tuketim-Harcamasi-(Bolgesel)-2019-33594. (Erişim Tarihi 22.07.2022)
• Anonim (2020) Su Ürünleri istatistikleri İstatistikleri https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Su-Urunleri-2020-37252, (Erişim Tarihi 22.07.2022)
• Anonim (2022) Türkiye nasıl ve ne kadar ısınıyor? https://www.verikaynagi.com/genel/turkiye-nasil-ve-ne-kadaraisiniyor/#:~:text=T%C3%BCrkiye'de%202018%20y%C4%B1l%C4%B1%20itibar%C4%B1yla,TL%20zamlanarak%201.677%20TL%20olmu%C5%9Ftur (Erişim Tarihi: 29.03.2022).
• Anonymous (2014) Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı-ASPB, Türkiye Aile Yapısı Araştırması Tespitler Öneriler, Ankara, 334 s.
• Anonymous (2016) Türkiye Mobilya Sanayicileri Derneği-MOSDER, https://www.projepedia.com/emlak-haberleri/konutlarda-metrekare-buyukluguazaliyor,7800.html. (Erişim Tarihi: 20 Eylül 2020).
• Atay D (1997). Su Ürünleri Üretim Hedefleri. TSE Standard Yayınları, 110-121 s.
• Avşan M (2014) Ege bölgesindeki su ürünleri işleme tesislerinin mevcut durumu, sorunları ve çözüm önerileri. Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Su Ürünleri ABD 84 s.
• Aydın İE (2016) Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Medya Kullanımları Üzerine Bir Araştırma: Anadolu Üniversitesi Örneği. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35:373-386.
• Bektaş ZK, Miran B, Uysal ÖK, Günden C, Cankurt M, (2010) Dondurulmuş Gıda Ürünlerine Yönelik Tüketici Tercihleri: İzmir İli Örneği. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 47: 211-222.
• BSGM (2021) Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü Su Ürünleri İstatistikleri. Ankara, 21 s.
• Buruç O (2018) Bitlis İlinde Su Ürünleri Yetiştiriciliği Yapan İşletmecilerin Sosyo-Ekonomik Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Munzur Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Su Ürünleri ABD, 58 s.
• Çağlak E, Karslı B, Çağlak S (2012) Su ürünleri işleme tesislerinde çalışanların sosyo-ekonomik analizi: Balıkesir örneği. İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi 27: 47-67.
• Çağlak E, Karslı B, Gürdal AA, Kara B (2018) Socio-Economic Status of Employees in Fisheries Retail Stores in Rize Province. Journal of Anatolian Environmental Animal Science 1:34-41.
• Çakır H, Güllü K, Kacur M, Tanyeri E (2009) Okuyucuların yerel gazeteleri algılamaları. E-Journal of New World Sciences Academy, 4(1): 1-24.
• Çapkın K, Korkut SO, Şevik R, Olgun M (2008) Beyşehir Bölgesindeki su ürünleri işleme tesislerinin yapısı ve sorunlarının belirlenmesi. Journal of Fisheries Sciences, 2(3): 466-474. DOI: 10.3153/jfscom.mug.200741.
• Çaylak B, Çolakoğlu F, Künili İE, Ormancı HB (2019). İzmir İli su ürünleri tüketimi ve tüketici tercihleri üzerine bir araştırma. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi 7(1): 101-106.
• Çeliker SA, Korkmaz Ş, Demir A, Gül U, Dönmez İ, Kalanlar Ş (2008) Akdeniz Bölgesinde su ürünleri avcılığı yapan işletmelerin sosyo-ekonomik analizi. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Projesi, Ankara, 15 s.
• Çeliker SA, Korkmaz Ş, Dönmez D, Gül U, Demir A, Genç Y, Kalanlar Ş, Özdemir İ (2006) Karadeniz Bölgesinde su ürünler avcılığı yapan işletmelerin sosyo-ekonomik analizi. Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Projesi, Ankara, 259-270.
• Charles AT (1988) Fishery socioeconomic: a survey. Land Economics 64:276-295.DOI:10.2307/3146251
• Coa F, Su L (2007) Internet Addiction Among Chinese Adolescent: Prevalence and Pyschological Features. Child: Care, Health Development 33(3):275-281. DOI:10.1111/j.1365-2214.2006.00715.x.
• Çoban A, İleri T, Temir M (2018) Üniversite öğrencilerinin kitap okuma alışkanlığına betimsel bir bakış: amasya üniversitesi örneği. The Journal of Social Science 5(19): 50-69.
• Çolakoğlu FA, İşmen A, Özen Ö, Çakır F, Yığın Ç, Ormancı HB (2006) Çanakkale ilindeki Su Ürünleri Tüketim Davranışlarının Değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 23(1/3):387-392. DOI:10.12714/egejfas.2006.23.3.5000156846.
• Daşdan K, Çeliker SA, Arısoy H, Ataseven Y, Dönmez D, Gül U, Demir A, Korkmaz Ş (2008) Ege Bölgesinde su ürünleri avcılığı yapan işletmelerin sosyo-ekonomik analizi. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Projesi, Ankara, 223s.
• Doğan K (2010) İstanbul Su Ürünleri Kooperatifleri ve Ortaklarının Sosyo-Ekonomik Analizi. Journal of Fisheries Sciences. 4(4): 318-328. DOI: 10.3153/jfscom.2010035.
• Doğan K, Yıldız M (2008) Marmara bölgesi Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss) İşletmelerinde Çalışanların Sosyo-Ekonomik Analizi. İstanbul Üniversitesi Su Ürünler Dergisi, 23:17-27.
• Drewes E (1982) Three fishing villages in Tamil Nadu: A socio-economic study with special reference to the role and status of women. Bay of Bengal Programme, Development of Small-Scale Fisheries. BOB P/WP/14, GCP/RAS/040/SWE,VI+5 p.
• Durak H, Seferoğlu SS (2016) Türkiye’de sosyal medya okuryazarlığı ve sosyal ağ kullanım örüntülerinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9(46):526-535. DOI:10.17719/jisr.20164622619
• Duyar HA, Bayraklı B (2005) Sinop ilinde bulunan su ürünleri işleme tesislerinin durumu ve çözüm önerileri. SÜMDER-Su Ürünleri Mühendisleri Derneği Dergisi 24(4):53-56.
• Emre Y, Diler İ, Sevgili H, Oskay DA, Sayın C (2007) Akdeniz Bölgesindeki alabalık işletmelerinin yapısal özelliklerinin incelenmesi. Türk Sucul Yaşam Dergisi 3-5(5-8):476-489.
• Eser BY, Terzi H (2008) Türkiye’de asgari ücret sorunlar öneriler. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 22(1):129-143.
• FAO (2019) Fishery and aquaculture statistics. food and agriculture organization of the united nations, ISSN 2070-6057, Roma, 110 p.
• Freire J. and Garcia-Allut A (2000) Socio-economic and biological causes of management failures ın european artisanal fisheries: the case of galicia (nw spain). Marine Policy 24(5): 375-384. DOI:10.1016/S0308-597X(00)00013-0
• Güngör G, Özen SS, Güngör H (2007) Marmara Denizi balıkçılığının sosyo-ekonomik yapısı ve deniz ürünleri pazarlaması, Tekirdağ ili sahil şeridi örneği. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(3):311-325.
• Hunte W, Oxenford HA (1989) The Economics of Boat Size in the BarbadosPelagic Fishery, Proceedings of the Thirty Ninth Annual Gulf and Caribbea Fisheries Institute, Hamilton, Bermuda. 39: 230-239.
• İnce M, Koçak MC (2017) Üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanım alışkanlıkları: Necmettin Erbakan üniversitesi örneği. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7(2):736-749.
• Kara MM (2010) İstanbul İlinde su ürünleri işleme sanayisinin durumunun incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Su Ürünleri ABD, 76 s.
• Karakaya E (2013) Farklı şekillerde paketlenmiş Salmo trutta macrostigma (Dumeril,1858)’nın 4±1 ºC’de raf ömrünün belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Su Ürünleri ABD, 72 s.
• Karataş Z (2014) Regresyon, korelasyon ve faktör analizi. Sosyal Hizmette İleri İstatistik Uygulamaları Dersi. 24s.
• Keskin S (2001) Çoklu uyum analizi ve bir uygulaması. Tarım Bilimleri Dergisi 7: 91-95.
• Kılıç FA (2016) Uyum analizi. Yönetim Bilişim Sistemleri Ansiklopedisi 3(1):1-20.
• Köse S, Gökoğlu N, Tokay SM, Baygar T, Özer NP, Çolakoğlu FA, Meriç İ, Alçiçek Z (2010) Su ürünleri işleme sektörünün durumu, sorunları ve çözüm önerileri. Türkiye Ziraat Mühendisleri Odası VII. Teknik Kongresi, Ocak 01-03, Ankara, Türkiye. I, pp 821-852.
• Kutlu S, Balçık G (2007) Bölgemizde su ürünleri işleme-değerlendirme tesislerinin gelişimi. Yunus Araştırma Bülteni 7:1-16.
• Leung L (2004) Net-Generation Attributes and Seductive Properties of the Internet as Predictors of Online Activities and Internet Addiction. Cyberpsychology Behavior 7:3, 333-348. DOI: 10.1089/1094931041291303.
• OKUYAY-Okuma Kültürünü Yaygınlaştırma Platformu (2019) Türkiye okuma kültürü araştırması. İstanbul-Türkiye. 100 s. ISBN 978-975-365-029-8.
• Sabatella E, Franquesa R (2004) Manual Of Fisheries Sampling Surveys: Methodologies For Estimations Of Socio-Economic Indicators İn The Mediterranean Sea, Studies And Reviews. General Fisheries Commission For The Mediterranean. No. 73. Food And Agriculture Orgnization, Rome-Italy.pp. 37.
• Sağlam EN, Karadal E (2016) Socio-economic structure of Mediterranean coastline sea fishing. Egirdir Faculty of Fisheries Journal, 12(2):158-169. DOI: 10.22392/egirdir.285172.
• Sağlam FT (2017) İstanbul İli su ürünleri işleme tesislerinin genel yapısı ve işleyişi. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi ABD, 133 s.
• Sarıözkan S (2016) Türkiye’de balıkçılık sektörü ve ekonomisi. Turkish Journal of Aquatic Sciences 31(1): 15-22. DOI: 10.18864/TJAS201602.
• Saxena BS (1989) Use of Economic Parameters in Investment Decision-Making for he Utilisation of Living Resources of Seas in India. Proceedings of the National Symposium on Utilisation of Living Resources of the Indıan Seas. CIFE. Bombay, India pp. 343-350.
• SEKAM-Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Merkezi (2011) Sosyal ve ekonomik araştırmalar merkezi, Savrulan Dünyada Aile Sempozyumu. İstanbul, 49s.
• Simkova B, Cincera J (2004) Internet Addiction Disorder and Chatting in the Czech Republic. Cyberpsychology Behavior, 7(5):536-9. DOI: 10.1089/cpb.2004.7.536.
• Supongpan M, Chamchang C, Boongerd S, Loawapong A (2000) Technical report on the anchovy fisheriers in the Gulf of Thailand. Food and Agriculture Organization of the United Nations/FISHCODE Project GCP/INT/648 NOR:Field Report F-6 Supplementary (En). Italy-Rome. pp.105.
• Tezcan M (2005) Konya’daki su ürünleri işleme tesislerinin yapısal analizi ve verimliliklerinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Zootekni ABD, 36 s.
• Tokaç A, Dinçer T (2011) Balıkçılık: Türkiye ve İtalya Arasında Sürdürülebilir Ağlar Kurma Projesi. GAP Analiz Raporu. İzmir-Türkiye. 121 s.
• TSÜMAE (2012) TR90 Doğu Karadeniz Bölgesi Su Ürünleri Sektör Raporu. Sözleşme No: TR90/11/DFD/21 Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü. Trabzon. 220 s.
• Ünal V (2004) Viability of trawl fishing fleet in Foça (the Aegan Sea), Turkey and some advices to central management authority. Turkish Journal of Fisheries and Aquatic Sciences 4:93-97.
• Uzmanoğlu S, Soylu M (2006) Karasu (Sakarya) Bölgesi deniz balıkçılığının sosyo-ekonomik yapısı. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi 23 (1/3): 515-518.
• Villareal LV, Kelleher V, Tietze U (2004) Guidelines on the collection of demographic and socio-economic information on fishing communities for use in coastal and aquatic resources management. Food and Agriculture Organization Fisheries Technical Paper, No: 439. Italy-Rome. pp 120.
• Waters JR, Rhodes RJ, Wiggers R (2001) Description of Economic Data Collected With A Random Sample of Commercial Reef Fish Boats in the Florida Keys. United State Department Commerce, NOAA Technical Report NMFS 154 A Scientific Paper of the Fishery Bulletin. pp 45.
• Yahşi SR (2000) Su Ürünlerimizin AB’ye İhracatı ve Kalite Kontrol Sistemi. Tarım ve Köy Dergisi, 136:19-22.
• Yücel Ş (2006) Orta Karadeniz Bölgesi Balıkçılığı ve Balıkçıların Sosyo-Ekonomik Durumu. Ege University Journal of Fisheries & Aquatic Sciences. 23(3):529-532.