Bazı fiğ türlerinin yem verim ve kalitesi üzerine farklı organik gübrelerin etkileri

Yıl 2020, Cilt: 25 Sayı: 2, 243 - 255, 21.08.2020

İbrahim Ertekin , İbrahim Atış , Şaban Yılmaz

https://doi.org/10.37908/mkutbd.739805

Cited By: 11

Öz

Amaç: Ülkemizde organik gıda talebi son yıllarda giderek artmaktadır. Fakat organik tarım kapsamında hayvansal üretim besleme güçlüklerinden dolayı oldukça zordur. Bu çalışma organik kaba yem üretimi amacıyla yetiştirilen bazı fiğ türlerinin yem verimi ve kalitesi üzerine farklı organik gübre kaynaklarının etkisini belirlemek amacıyla yürütülmüştür.

Yöntemler ve Sonuçlar: Denemede 3 farklı fiğ türü (yaygın fiğ (Vicia sativa L.), Macar fiği (Vicia pannonica Crantz) ve tüylü fiğ (Vicia villosa Roth)) ve üç farklı organik gübre (zeolit, leonardit, büyükbaş hayvan gübresi) çalışmanın faktörlerini oluşturmuştur. Ayrıca organik gübre uygulamalarının etkilerini kıyaslayabilmek için kontrol (organik gübresiz) muamelesi de kullanılmıştır. Araştırma tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre planlanmış ve üç tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Organik gübre uygulamaları altında fiğ türlerinin ot verimi ve kalitesini belirlemek için bitki boyu (BB), yaş ot verimi (YOV), kuru ot verimi (KOV), ham kül (HK), organik madde (OM), ham protein (HP), nötr ortamda çözünmeyen lif (NDF), asitli ortamda çözünmeyen lif (ADF), asitli ortamda çözünmeyen lignin (ADL), ve nispi yem değeri (NYD) özellikleri incelenmiştir. Çalışmanın sonuçlarına göre, fiğ türleri arasında BB, YOV, HP ve ADF, açısından istatistiki anlamda bir fark bulunurken, interaksiyonlar arasında sadece HP açısından bir fark oluşmuştur. Fiğ türlerinin sırasıyla BB, YOV, HP ve ADF değerleri 86.15-148.73 cm, 1900.33-2045.83 kg da-1, % 19.99-21.82 ve % 30.58-35.05 arasında bulunmuştur. Diğer taraftan, interaksiyonlar arasında HP değerleri ise % 18.89-22.54 arasında değişiklik göstermiştir. Organik gübre uygulamalarının fiğ türlerinin verim ve kalitesi üzerine etkisi sınırlı olmuştur. Bununla birlikte, hayvan gübresi uygulanan tüylü fiğden 500 kg da-1 üzerinde verim alınabileceği belirlenmiştir.

Genel Yorum: Elde edilen veriler fiğ türlerinin organik hayvancılıkta ihtiyaç duyulan kaba yemin karşılanmasında önemli bir kaynak olduğunu ve tüylü fiğin diğer türlerden daha yüksek verime sahip olduğunu göstermiştir. Ayrıca, istatistiksel olarak önemsiz olmakla birlikte Amik Ovası koşullarında hayvan gübresinin fiğ yetiştiriciliğinde zeolit ve leonarditten daha etkili olduğu söylenebilir.

Çalışmanın Önemi ve Etkisi: Organik fiğ yetiştiriciliğinde gübre kullanımı ile ilgili sınırlı sayıda çalışma vardır. Yürütülen araştırma ile organik fiğ tarımı yapan çiftçilere ve ileriki araştırmalara yardımcı olabilecek sonuçlar elde edilmiştir. Ayrıca çalışma sonucunda, kullanılan gübrelerde doz belirleme çalışmalarının yürütülmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Organik tarım, Fiğ türleri, Ot verimi, Ot kalitesi, Organik gübre

The effects of different organic fertilizers on forage yield and quality of some vetch species

Öz

Aims: This study was carried out to determine the effect of different organic fertilizer sources on forage yield and quality of some vetch species grown for organic roughage production.

Methods and Results: In experiment, three different vetch species (common vetch (Vicia sativa L.), Hungarian vetch (Vicia pannonica Crantz) and hairy vetch (Vicia villosa Roth)) and three different organic fertilizers (zeolite, leonardite and cattle manure) were used as factors of the study. In addition, in order to compare the effects of organic fertilizer applications, control treatment without fertilization was used. The research was laid out in split-plot randomized complete block design with three replications. To determine the forage yield and quality of vetch species under organic fertilizer treatments, plant height (PH), fresh forage yield (FFY), dry forage yield (DFY), crude ash (CA), crude protein (CP), neutral detergent fiber (NDF), acid detergent fiber (ADF), acid detergent lignin (ADL) and relative feed value (RFV) characteristics were investigated. According to the results of this study, while statistically differences were found among the vetch species in terms of PH, FFY, CP, ADF and features, there was a difference among the interactions only in term of CP. PH, FFY, CP and ADF values of vetch species were found between 86.15-148.73 cm, 1900.33-2045.83 kg da-1, 19.99-21.82 % DM-1 and 30.58-35.05 % DM-1, respectively. On the other hand, CP values of interactions ranged from 18.89 to 22.54 % DM-1. The effect of organic fertilizer applications on the yield and quality of vetch species has been limited. However, it has been determined that over 500 kg da-1 dry forage yield can be obtained from hairy vetch applied to animal manure.

Conclusions: The data obtained showed that vetch species could be an important source in the supply of roughage needed in organic animal husbandry and hairy vetch has higher yields than other species. In addition, although statistically insignificant, it can be said that animal manure is more effective in vetch cultivation than zeolite and leonardite under Amik Plain conditions.

Significance and Impact of the Study: There are a limited number of studies on the use of fertilizers in organic vetch cultivation. With the research carried out, the results that can help farmers who make organic vetch cultivation and future research have been obtained. In addition, it was concluded that dose determination studies should be carried out in the fertilizers used.

Anahtar Kelimeler

Organic farming, Vetch species, Forage yield, Forage quality, Organic fertilizer

Kaynakça

• Açıkgöz E, Çelik N (1986) Bursa kıraç koşullarında bazı önemli tek yıllık baklagil yem bitkilerinin kuru ot verimi ve kalitesi üzerinde ön araştırmalar. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 5: 47-53.
• Akdeniz H, Koc A, Hossain A, El Sabagh A (2018) Nutritional values of four hairy vetch (Vicia villosa Roth) varieties grown under Mediterranean environment. Fresenius Environmental Bulletin, 27(8): 5385-5390.
• Aksoy İ, Nursoy H (2010) Vejetasyonun farklı dönemlerinde biçilen Macar fiği buğday karışımının besin madde kompozisyonu, rumende yıkılım özellikleri, in vitro sindirilebilirlik ve rölatif yem değerinin belirlenmesi. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 16(6): 925-931.
• Anil L, Park J, Phipps RH, Miller FA (1998) Temperate intercropping of cereals for forage: A review of the potential for growth and utilization with particular reference to the UK. Grass and Forage Science, 53(4): 301-317.
• Anjum MS, Zammurad AI, Rauf CA (2006) Effect of rhizobium inoculation and nitrogen fertilizer on yield and yield components of mungbean. International Journal of Agriculture and Biology, 8: 238-240.
• AOAC (1990) Official method of analysis. 15th ed., pp. 66-68. Association of Official Analytical Chemists, Washington, DC, USA. Atis I, Kokten K, Hatipoglu R, Yilmaz S, Atak M, Can E (2012) Plant density and mixture ratio effects on the competition between common vetch and wheat. Australian Journal of Crop Science, 6: 498-505.
• Canbolat Ö, Karaman Ş (2009) Bazı baklagil kaba yemlerinin in vitro gaz üretimi, organik madde sindirimi, nispi yem değeri ve metabolik enerji içeriklerinin karşılaştırılması. Tarım Bilimleri Dergisi, 15(2): 188-195.
• Çaçan E, Kökten K, Kaplan M, Yılmaz HŞ (2018) Bazı adi fiğ hat ve çeşitlerinin (Vicia sativa L.) ot verimi ve ot kalitesi açısından değerlendirilmesi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 22(1): 47-61.
• Demiryürek K (2004) Dünya ve Türkiye’de organik tarım. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 8(3-4): 63-71.
• Demiryürek K (2011) Organik tarım kavramı ve organik tarımın Dünya ve Türkiye’deki durumu. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 28(1): 27-36.
• Erol A, Anlarsal AE (2019) Kahramanmaraş koşullarında bazı tek yıllık baklagil yem bitkisi türlerinin arpa ile farklı oranlardaki karışımlarının ot ve tohum verimi ile bazı özelliklere etkisi. International Asian Congress on Contemporary Sciences, April 15-24, 2019 Mecca, Saudi Arabia s.234-243.
• Erol A, Kaplan M, Kızılşimşek M (2009) Oats (Avena sativa)—common vetch (Vicia sativa) mixtures grown on a low-input basis for a sustainable agriculture. Tropical Grasslands, 43: 191-196.
• Ertekin İ, Atış İ, Yılmaz Ş, Can E, Kızılşimşek M (2019) Comparison of shrub leaves in terms of chemical composition and nutritive value. KSU Journal of Agriculture and Nature, 22(5): 781-786.
• Ertekin İ, Çakmakçı S (2020) Effect of different rates of bacteria (Rhizobium leguminosarum) inoculated in seed on yield and some quality parameters of common vetch (Vicia sativa L.). KSU Journal of Agriculture and Nature, 23(2): 343-348.
• Ertekin İ, Kızılşimşek M (2020) Effects of lactic acid bacteria inoculation in pre-harvesting period on fermentation and feed quality properties of alfalfa silage. Asian-Australasian Journal of Animal Sciences, 33(2): 245-253.
• Gül İ, Dumlu Gül Z, Tan M (2015) Yerli fiğ (Vicia sativa L.)’de kimyasal gübre, ahır gübresi ve bazı toprak düzenleyicilerin ot ve tohum verimine etkileri. Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der, 5(1): 65-72.
• Gülümser E, Acar Z (2017) Biçim zamanı ve tohum oranlarının Macar fiği tahıl karışımlarının bazı kalite özellikleri üzerine etkisi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 31(2): 14-21.
• Güzeloğulları E, Albayrak S (2016) Isparta ekolojik koşullarında farklı ekim ve hasat zamanlarının bazı fiğ (Vicia spp.) türlerinin ot verim ve kalitesi üzerine etkileri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25(2): 158-165.
• Haj-Ayed M, Gonzalez J, Caballero R, Remedios-Alvir M (2001) Effects of maturity on nutritive value of field-cured hays from common vetch and hairy vetch. Animal Research, 50(1): 31-42.
• Kaplan M, Kokten K, Ozdemir S (2019) Variation in hay yield and quality of Hungarian vetch (Vicia pannonica Crantz) genotypes. Current Trends in Natural Sciences, 8(16): 205-211.
• Kendir H (1999) Deterrnination of some yield components of winter vetch species (Vicia spp.) grown in Ankara conditions. Tarım Bilimleri Dergisi, 5(2): 85-91.
• Keppler F, Hamilton JTG, Braß M, Röckmann T (2006) Methane emissions from terrestrial plants under aerobic conditions. Nature, 439: 187-1941.
• Lithourgidis AS, Vasilakoglou IB, Dhima KV, Dordas CA, Yiakoulaki MD (2006) Forage yield and quality of common vetch mixtures with oat and triticale in two seeding ratios. Field Crops Research, 99: 106-113.
• Marten GC, Buxton DR, Barnes RF (1988) Feeding value (forage quality). P. 463-492. In Hanson et al. (eds.) Alfalfa and alfalfa improvement. Agronomy monograph no. 29. ASA-CSSA-SSSA, Madison, Wisconsin, USA, p: 463-492.
• Naser M, Bayaz A, Ramin S, Alireza A, Abolfazı A, Mehdi M (2011) Determining nutritive value of soybean straw for ruminants using nylon bags technique. Pakistan Journal of Nutrition, 10: 838-841.
• Özyiğit Y, Bilgen M (2006) Bazı baklagil yem bitkilerinde farklı biçim dönemlerinin bazı kalite faktörleri üzerine etkisi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(1): 29-34.
• Sevimay CS, Kendir H (1996) Ankara koşullarında kışlık yetiştirilen fiğ çeşitlerinin yem verimleri. Türkiye 3. Çayır-Mera ve Yem Bitkileri Kongresi 17-19 Haziran 1996, s: 472-478, Erzurum.
• Sridhar M, Senani S (2011) Lignin in lignocellulosics-a boon or a bane for ruminants. Everyman’s Science, 66: 227-232.
• Şılbır Y, Tansı V, Sağlamtimur T (1991) GAP bölgesinde kışlık ara ürün tarımı ve bölge için önemi. Türkiye 2. Çayır-Mera ve Yem Bitkileri Kongresi 28-31 Mayıs 1991, s: 292-303, İzmir.
• T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, (2017) Organik tarımla ilgili dokümanlar, Tarım ve Orman Bakanlığı Genel Müdürlüğü, Ankara. https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/Bitkisel-Uretim/Organik-Tarim/Istatistikler.
• Tosun M, Altınbaş M, Soya H (1991) Bazı fiğ (Vicia spp.) türlerinde yeşil ot ve dane verimi ile kimi agronomik özellikler arasındaki ilişkiler. Türkiye 2. Çayır-Mera ve Yem Bitkileri Kongresi. 28-31.05.1991. s:574-583. Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.
• Turna Ç, Ertuş MM (2017) Bazı fiğ çeşitlerinde farklı ekim zamanlarının ot verimine etkisi. 3. Uluslararası Tarım ve Çevre Kongresi Bildiriler Kitabı, 132-138, Antalya.
• Van Dyke NJ, Anderson PM (2002) Interpreting a forage analysis. Alabama Cooperative Extension, Circular ANR-890.
• Van Soest PJ, Robertson JB, Lewis BA (1991) Methods for dietary fiber, neutral detergent fiber, and non-starch polysaccharides in relation to animal nutrition. Journal of Dairy Science, 74 (10): 3583-3597.
• Yavuz M. (2005) Determination of some ruminant feeds’ relative feed value and in vitro digestion values. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22: 97-101.
• Yılmaz Ş, Günel E, Sağlamtimur T (1996) Amik ovası ekolojik koşullarında yetiştirilebilecek uygun fiğ (Vicia spp.) türlerinin saptanması üzerinde bir araştırma. Türkiye 3. Çayır-Mera ve Yem bitkileri Kongresi, 17-19 Haziran, Erzurum, s: 627-631.
• Yılmaz Ş, Hür N, Ertekin İ (2018) Seçilmiş bazı köpekdişi ayrığı (Cynodon dactylon (L.) Pers. var. Dactylon) hatlarında ot verimi ve kalitesinin belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 23(2): 232-241.
• Yolcu H (2010) İlkbahar son donlarının etkili olduğu koşullarda bazı organik ve kimyasal gübrelerin adi fiğin verim ve morfolojik özellikleri üzerine etkileri. Türkiye IV. Organik Tarım Sempozyumu, 28 Haziran- 1 Temmuz 2010, Erzurum, s: 535-538.
• Yolcu H (2011) The effects of some organic and chemical fertilizer applications on yield, morphology, quality and mineral content of common vetch (Vicia sativa L.). Turkish Journal of Field Crops, 16(2): 197-202.
• Yolcu H, Polat M, Aksakal V (2009) Morphologic, yield and quality parameters of some annual forages as sole crops and intercropping mixtures in dry conditions for livestock. Journal of Food, Agriculture & Environment, 7(3-4): 594-599.
• Yücel C, Yücel D, Akkaya MR, Anlarsal AE (2014) Bazı ümitvar yaygın fiğ (Vicia sativa L.) genotiplerinde kalite özellikleri. KSU Doğa Bilimleri Dergisi, 17(1): 8-14.
• Zeybek A (2010) Bazı fiğ türlerine ait çeşitlerin Tekirdağ şartlarında verim ve tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 44s. Konya.