Türkiye’de iklim değişikliğinin bal verimine etkisi: ARDL sınır testi yaklaşımı

Yıl 2021, Cilt: 26 Sayı: 3, 791 - 800, 07.12.2021

Sinan Duru Oğuz Parlakay

https://doi.org/10.37908/mkutbd.1000097

Cited By: 4

Öz

Amaç: Tarımsal üretim, küresel ısınmaya bağlı olarak iklim değişikliği nedeniyle tehdit altındadır. Arıcılık, iklim değişikliğinden en çok etkilenen tarımsal faaliyetlerin başında gelmektedir. Bal üretiminin yanı sıra tozlaşmayı sağlayan bal arıları, iklim değişikliği nedeniyle tarımsal üretimi de olumsuz yönde etkileyebilmektedir.

Yöntem ve Bulgular: Bu çalışmada, Türkiye’de 1970-2019 döneminde iklim değişikliğinin göstergeleri olan sıcaklık ve yağış ortalamaları ile karbon salınımına en çok neden olan CO₂ miktarının, bal verimine etkileri incelenmiştir. Araştırmada değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemek için pearson korelasyon analizi; iklim değişikliğinin bal verimine etkisini belirlemek için ise zaman serisi analiz yöntemlerinden ARDL (Autoregressive Distributed Lag) modeli uygulanmıştır. Belirlenen modelde bal verimi ile ortalama sıcaklık negatif, ortalama yağış ve CO₂ salınımı pozitif ve anlamlı ilişki içerirken, uzun dönemde ise sadece CO₂ salınımı ile pozitif ve anlamlı ilişki tespit edilmiştir.

Genel Yorum: Elde edilen bulgulara göre CO2 salınımı ve bal verimi arasında orta düzeyde; sıcaklık, ortalama yağış değişkenleri ile bal verimi arasında ise zayıf düzeyde bir ilişki bulunmaktadır.

Çalışmanın Önemi ve Etkisi: Türkiye’de son 50 yılda karbon salınımında (CO₂) 8 kat, sıcaklık ortalamasında ise 1.2 ͦC artış gözlenmiştir. Bu dönemde bal verimi %62’lik bir artış göstermesine karşın, son 20 yılda ise %6’lık bir azalma gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arıcılık, Bal Üretimi, Eş Bütünleşme, Küresel Isınma

The effect of climate change in Turkey on honey production: ARDL limit testing approach

Öz

Aims: Agricultural production is threatened by climate change due to depending on global warming. Beekeeping is come of the agricultural activities most affected by climate change. In addition to honey production, honey bees, which provide pollination, can adversely affect agricultural production due to climate change.

Methods and Results: In this study, during the period of 1970-2019 in Turkey, temperature and precipitation averages, which are indicators of climate change, with the most effects of the amount of CO₂, which causing on the most carbon emission, effects to honey yield were examined. Pearson correlation analysis to determine the relationship between variables in the study; ARDL (Autoregressive Distributed Lag) model, one of the time series analysis methods, was applied to determine the effect of climate change on honey yield. In the determined model, while honey yield and average temperature are negative, average precipitation and CO₂ emission have a positive and significant relationship, a positive and significant relationship has been detected only with CO₂ release in the long period.

Conclusions: According to the findings, there is a moderate level between CO2 emission and honey yield; there is a exist to weak level relationship between temperature, average precipitation variables and honey yield.

Significance and Impact of the Study: In the last 50 years, an 8-fold in carbon emissions (CO₂) and average temperature 1.2 ͦC has been observed an increased in Turkey. Although honey yield in this period increased by 62%, a decrease of 6% was observed in the last 20 years.

Anahtar Kelimeler

Beekeeping, Honey Product, Cointegration, Global Warming

Kaynakça

• Abrol DP, Shankar U, Nitin KS, Gowda GB (2016) Honeybees and beekeeping: The global scenario. In Arthropod Diversity and Conservation in the Tropics and Sub-tropics Springer, Singapore. pp. 345-372.
• Ali W, Abdullah A, Azam M (2017) Re-visiting the environmental kuznets curve hypothesis for Malaysia: Fresh evidence from ARDL bounds testing approach. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 77: 990-100.
• Alper FÖ, Alper AE (2017) Karbondioksit emisyonu, ekonomik büyüme, enerji tüketimi ilişkisi: Türkiye için bir ARDL sınır testi yaklaşımı. Sosyoekonomi. 25(33):145-156.
• Anonim (2020a) Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği (Tebliğ No:2020/7). 22 Nisan 2020 Tarih 31107 Sayılı Resmi Gazete. Ankara.
• Anonim (2020b) Türkiye İstatistik Kurumu İstatistikleri. http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=kategorist (Erişim Tarihi: 01.03.2020).
• Anonim (2020c) Meteoroloji Genel Müdürlüğü. https://mgm.gov.tr/iklim/iklim-raporlari.aspx (Erişim Tarihi: 08.12.2020).
• Anonymous (2020a) Climate Change. https://www.metoffice.gov.uk/weather/climate-change/what-is climatechange#:~:text=Climate%20change%20refers%20to%20a,greenhouse%20gases%20into%20the%20air.
• Anonymous (2020b) Climate Change Statistics. https://www.un.org/en/sections/issues-depth/climate-change/ (Erişim Tarihi: 12.11.2020).
• Anonymous (2021) Honey Production Statistics. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QL (Erişim Tarihi: 17.01.2021).
• Çağlar AE (2020) the importance of reneweable energy consumption and FDI inflows in reducing environmental degradation: Bootstrap ARDL bound test in select 9 countries. Journal of Cleaner Production. 264(2020): 121663.
• Çelik Ş (2015) Türkiye’de bal üretiminin zaman serileri ile modellenmesi. Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi. 19(3): 377-382.
• Kalaycı Ş (2016) SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Dinamik Akademi, Ankara. 350s.
• Karakaş G, Bal HSG (2019) The relationship between honey yield and environmental pollutants in Turkey. Turkish Journal of Agriculture. 7(11): 2018-2024.
• Külünk İ (2018) Türkiye’de ekonomik büyüme ve karbon salınımı ilişkisi: Engle-Granger eşbütünleşme analizi (1960-2013). Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16(1): 193-205.
• Langowska A, Zawilak M, Sparks TH, Glazaczow A, Tomkins PW, Tryjanowski P (2016) Long-term effect of temperature on honey yield and honeybee phenology. Int J Biometeorol. 61(6): 1125–1132.
• Lautenbach S, Seppelt R, Liebscher J, Dormann CF (2012) Spatial and temporal trends of global pollination benefit. PLoS One 7(4): e35954.doi:10.1371/.0035954.
• Maria BO, Ikutal A, Agbachom EE, Ubi GM (2019) Strategies for mitigating climate change effect on honey bee productivity in Southern Nigeria. Annual Research & Review in Biology, 1-9.
• Nyunza G (2018) Antropogenic and climatic factors affecting honey production: the case of selected villages in manyoni district, Tanzania. Journal of Agricultural Biotechnology and Sustainable Development. 10(3): 45-57.
• Patır S, Seçkin MZ (2020) Türkiye’de kovan tiplerinin bal üretimine etkisinin eşbütünleşme analiz yöntemi ile belirlenmesi. Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(2): 81-92.
• Pesaran MH, Shin Y, Smith RJ (2001) Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. J Appl Econ. 16:289–326
• Rader R, Reilly J, Bartomeus I, Winfree R (2013) Native bees buffer the negative ımpact of climate warming on honeybee pollination of watermelon crops. Global Change Biology. 19: 3103–3110.
• Sancak K, Zan Sancak A, Aygören E (2013) Dünya ve Türkiye'de arıcılık. Arıcılık Araştırma Dergisi. 5(10): 7-13.
• Schweitzer P, Nombre I, Boussim JI (2013) Honey production for assessing the impact of climatic changes on vegetation. Tropicultura. 31(2): 98-102.
• Slathia I, Tripathi NK (2016) Impact of climate change on honey-bee populations and diseases. Published by Research Trend, Website: www. biobulletin. com, 2(1): 40-42.
• Şahin M, Topal E, Özsoy N, Altunoğlu E (2015) İklim değişikliğinin meyvecilik ve arıcılık üzerine etkileri. Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi. 6(2): 147-154.
• Topal E, Özsoy N, Şahinler N (2016) Küresel ısınma ve arıcılığın geleceği. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 21(1): 112-120.
• Topal E, Yücel B, Yıldızdal İ, Takma Ç, Aydın M, Karaca Ü (2017) Kiraz tozlaşmasında bal arısı (Apis mellifera L.) ve bombus arısının (Bombus terrestris) kimi davranış özelliklerinin ve çevresel sıcaklık değişiminin bitki fenolojisi ile verim üzerine etkileri. Hayvansal Üretim. 58(2):24-33.
• Yörük A, Şahinler N (2013) Küresel ısınmanın balarıları üzerine olası etkileri. Uludağ Arıcılık Dergisi. 13(2): 79-87.
• Yurtoğlu N (2017) Cumhuriyet Türkiye’sinde arıcılık faaliyetleri. Tarih Okulu Dergisi. 10(15): 187-219.