Bazı yabancı badem çeşitlerinin Gaziantep ekolojisindeki verim ve meyve özellikleri

Yıl 2022, Cilt: 27 Sayı: 2, 374 - 383, 01.08.2022

Safder Bayazit , Mustafa Alaz

https://doi.org/10.37908/mkutbd.1098934

Cited By: 1

Öz

Amaç: Bu çalışmada, Gaziantep ili ekolojik koşullarında dikimi 2008 yılında gerçekleştirilmiş ve çöğür anacı üzerine aşılı Texas, Nonpareil, Mandalay, Marta, Ruby, Padre, Primorski, Picantili, D. Larguetta ve Sonora badem çeşitlerinin verim ve meyve özellikleri 2 yıl süreyle belirlenmiştir.

Yöntem ve Bulgular: Araştırma kapsamında ağaç vaşına verim (kg/ağaç), kabuklu meyve ağırlığı (g), kabuklu meyve boyutları (en, boy, yükseklik) (mm), kabuk kalınlığı (mm), iç badem ağırlığı (g), iç badem boyutları (en, boy, yükseklik) (mm) ve iç badem oranı (%) belirlenmiştir. Ağaç başına verim 2018 yılı ölçümlerinde 4.18 kg (Primorski) ile 7.83 kg (Marta) ve 2020 yılında ise 3.67 kg (Primorski) ile 8.67 kg (Padre) arasında değişmiştir. Ortalama kabuklu badem ağırlığı araştırmanın iki yılında da Sonora çeşidinde (1.43 g ve 1.52 g) düşük olurken, Desmayo Largueta çeşidinde (3.17 g ve 3.44 g) yüksek olmuştur. İç badem ağırlığı Primorski ve Texas çeşitlerinde düşük olurken, Mandalay, Ruby ve Sonora çeşitlerinde 1 g’ın üzerinde gerçekleşmiştir. 2018 yılında gerçekleştirilen analizlerde yağ içeriği %39.20 (Ruby) ile %50.82 (Primorski) arasında, protein oranı ise %17.60 (Nonpareil) ile %26.00 (Mandalay) arasında değişmiştir.

Genel Yorum: Gaziantep ili ekolojik koşullarında 2 yıl süreyle gerçekleştirilen bu araştırma neticesinde denemede yer alan 10 adet badem çeşidinden çeşit özeliklerine yakın değerler elde edilmiştir. Gerçekleştirilen araştırma sonucunda Primorski çeşidinin düşük verimli olmasının yanında iç badem ağırlığının da düşük olması nedeniyle bölge için uygun olmadığı düşünülmektedir. İç badem oranının düşük olması nedeniyle Gaziantep ili koşullarında D. Larguetta çeşidinin de önerilmemesi gerektiği de araştırma sonucu ile ortaya konulmuştur.

Çalışmanın Önemi ve Etkisi: Diğer sert kabuklu meyve türlerinde olduğu şekilde bademin besin içeriğinin anlaşılması ve öteki meyve türlerine kıyasla dünya genelinde üretiminin az olmasına bağlı olarak market satış fiyatlarının çok yüksek olması badem üretimini teşvik etmiştir. Bu amaçla çeşit geliştirme çalışmalarının yetersiz kalması nedeniyle yabancı badem çeşitleri ülkemize getirilmiş ve farklı bölgelerdeki performansları saptanmaya çalışılmıştır. Bitkisel üretimde ekolojiye göre yetiştirilecek meyve tür ve çeşitlerinin seçimi önem taşımaktadır. Bir bölge için çeşit seçiminde dikkat edilmesi gereken önemli faktörler ekolojik koşulların uygunluğu olup sıcaklık ve sulama koşulları meyve yetiştiriciliğini en fazla sınırlandıran faktörlerdendir. Bu nedenle farklı ekolojik koşullarda, ekonomik anlamda yetiştiriciliği yapılabilecek meyve türlerine ait çeşitlerin performansına yönelik çalışmalar önem kazanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Badem, Çeşit, Adaptasyon, Verim, Gaziantep

Destekleyen Kurum

Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Destekleme Koordinatörlüğü

Proje Numarası

19.YL.021

Teşekkür

Bu çalışmaya 19.YL.021 kod numarasıyla destek veren HMKÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğüne çok teşekkür ediyoruz.

Yield and nut characteristics of some foreign almond cultivars in Gaziantep ecology

Öz

Aims: In this study, yield and pomological properties of Texas, Nonpareil, Mandalay, Marta, Ruby, Padre, Primorski, Picantili, Desmayo Larguetta and Sonora almond cultivars which were planted on the seedling rootstocks in Gaziantep ecological conditions were tried to be determined.

Methods and Results: In the study, yield per tree (kg/tree) nut weight (g), nut dimensions (length, width, height) (mm), shell thickness (mm), the kernel weight (g), kernel dimensions (length, width, height) (mm), kernel ratio (%), fat and protein ratios (%) were determined. As a result of the study, the yield per tree was ranged from 4.18 kg (Primorski) to 7.83 kg (Marta) in 2018 and 3.67 kg (Primorski) to 8.67 kg (Padre) in 2020. Average lowest nut weight was obtained from the Sonora cultivar (1.43 g and 1.52g) in the two years of the study and the highest was obtained from D. Largueta cultivar (3.17 g and 3.44 g). While the kernel weight was low in Primorski and Pikantili cultivars, it was over 1 g in Mandalay, Ruby and Sonora cultivars. In the analyses carried out in 2018, the fat content ranged from 39.20% (Ruby) to 50.82% (Primorski), and the protein ratio ranged from 17.60% (Nonpareil) to 26% (Mandalay).

Conclusions: : It has been determined that Primorski cultivar is not suitable for the region due to its low yield and low kernel weight. The result of the research has also revealed that D. Larguetta cultivar should not be recommended in Gaziantep ecological conditions due to the low kernel percentage.

Significance and Impact of the Study: The present study concerns the assessment of yield, nuts and kernels physical traits of ten almond cultivars recently introduced in Gaziantep ecology. The aim is to identify the best cultivars, which best adapted to the climatic conditions of favorable for the cultivation of almonds in this region. Because the characteristics of fruit species and cultivars vary according to ecology. Adaptation studies are important for high yield and quality.

Anahtar Kelimeler

almond, Cultivar, Adaptation, Yield, Gaziantep

Proje Numarası

19.YL.021

Kaynakça

• Abderahmane E (1990) Present status of nut crops in Morocco. Nut production and industry in Europe. Near East and North Africa. Reur Technical Series. 13: 219-241.
• Ağar T, Kafkas S. Kaşka N (1997) Effect of cold storage on the kernel fatty acid composition of almonds. Acta Hort. 470: 349-358.
• Ahrens S, Venkatachalam M, Mıstry AM, Lapsley K. Sahte SK (2005) Almond (Prunus dulcis L.) protein quality. Plant Foods for Human Nutrition. 60: 123-128.
• Akçay ME, Tosun İ (2005) Bazı geç çiçek açan yabancı badem çeşitlerinin Yalova ekolojik koşullarındaki gelişme ve verim davranışları. Atatürk Üniv. Zir. Fak. Dergi. 36: 1-5.
• Anonymous (2020) Food and Agriculture Organization of the United Nations. http://www.fao.org. Erişim Tarihi:02.10.2020
• Atlı HS, Açar İ, Arpacı S, Akgün A, Aydın Y, Bilim C (2005) Yerli ve abancı değişik badem çeşitlerinin GAP bölgesi sulu koşullarında gelişme, meyveye yatma, verim ve bazı kalite değerlerinin karşılaştırılması. GAP IV. Tarım Kongresi. 21-23 Eylül, Şanlıurfa, s 1310-1313.
• Atlı HS (2019) Bazı badem çeşitlerinin fenolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesii Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi. 6(2): 222-229.
• Ayadi M, Ghrab M, Gargouri K, Elloumi O, Zribi F, Ben Mimoun M, Boulares CH, Guedri W (2006) Kernel characterıstıcs of almond cultıvars under rainfed conditions. Acta Hort. 726: 377-381.
• Barbera G, La Mantia T, Monastra F, De Palma L, Schirra M (1994) Response of Ferragnes and Tuono almond cultıvars to different environmental conditions 175 in Southern Italy. I International Congress on Almond. Acta Hort. 373: 125-128.
• Egea G, Nortes PA, González-Real MM, Baille A, Domingo R (2010) Agronomic response and water productivity of almond trees under contrasted deficit irrigation regimes. Agric. Water Manag. 97: 171–187.
• Gülcan R (1985) Descriptor List For Almond (Prunus amygdalus). International Board For Plant Genetics Reseorces (IBPGR). 30p.
• Hanine H, Zinelabidine LH, Hssaini H, Nablousi A, Ennahli S, Latrache H, Zahir H (2014) Pomological and biochemical characterization of almond cultivars in Morocco. Turk. Journal of Agr and Natural Sci. Special Issue: 1; 743-753.
• Kader AA (1996) In-plant storage. In: Micke. C.W. (Ed.). Almond Production Manual. Publication No. 3364. University of California. Division of Agriculture and Natural Resources. pp. 274–277.
• Karaat F E (2019) Adıyaman’da ova koşullarında yetiştirilen farklı badem çeşitlerinin bazı pomolojik ve fizyolojik özelliklerinin incelenmesi. Adıyaman Üniv. Tarımsal Uygulama ve Arazi Yönetimi Uygulama ve Araştırma Merkez Dergisi, 7 (2): 69-76.
• Karaat F E (2020) A comparative study on pomological traits. Fatty acid composition and volatile aroma compounds of irrigated and Rain-Fed Almond. Acta Sci. Pol. Hortorum Cultus. 19(1): 141–149
• Kaşka N, Küden AB, Küden A (1998) Performances of some local and foreign almond cultivars in South East Anatolia. Advanced Course. Production and Economics of Nut Corps. Adana, May 18-29. pp1-5.
• Kaşka N, AB Küden, A Küden (1993) Türkiye'nin çeşitli bölgelerinden seçilmiş badem tiplerinin Adana ekolojik koşullarına adaptasyonu üzerinde çalışmalar. Doğa Bil. Derg. 17(1): 97-110.
• Kaşka N, Küden A, Küden AB (1994) Almond production in Southerast Anatolia. Acta Hort. 373: 253-258. Özbek S (1978) Özel Meyvecilik. (Kışın Yaprağını Döken Meyve Türleri) Ç.Ü. Ziraat Fak.Yay. 128. Ders Kitabı: 11. 486 s.