Determination of rooting status of cuttings in local olive varieties of Hatay province

Yıl 2023, Cilt: 28 Sayı: 3, 737 - 748, 18.12.2023

Nuri Saraçoğlu , Celil Toplu

https://doi.org/10.37908/mkutbd.1354391

Öz

In the study, 0 (control), 2000 and 4000 ppm IBA (Indole Butyric Acid) were applied to the different types of olive varieties such as Sarı Hasebi, Savrani, Halhalı and Kargaburnu grown in Hatay and Gemlik olive varieties during different periods (autumn and spring) to determine the rooting ability and rates. The rooting ratio among the varieties was highest in Gemlik (65.83 %) and lowest in Halhalı (37.02 %). The rooting ratio was 46.65 % in Savrani, 44.36 % in Sarı Hasebi and 38.11 % in Kargaburnu. The rooting rate of the cuttings taken during the autumn period was higher (46.30 %) and the rooting rate of the spring period was lower (43.36 %). The rooting rate was 33.00 % in the control application without IBA, the rooting rate was 46.50 % in 2000 ppm application and the highest rooting rate was 59.40 % in 4000 ppm IBA application. In study, as IBA concentrations increased, there were significant increases in rooting rates of varieties. In case of applying 4000 ppm IBA to the cuttings taken during the spring period in Gemlik variety, rooting was achieved by 86.33 %.
In case of applying 4000 ppm IBA to the cuttings taken during the autumn of the varieties of the local varieties of Hatay, Halhalı, Sarı Hasebi, Savrani and Kargaburnu, the rooting rates were 55.55 %, 61.66 %, 64.33 % and 53.33 % respectively. 4000 ppm IBA application may be recommended for the cuttings taken in the autumn to meet the growing demand for local varieties.

Anahtar Kelimeler

Olive, Cutting, Rooting ratio, Indole butyric acid (IBA)

Proje Numarası

8560

Hatay ili yerel zeytin çeşitlerinde çeliklerin köklenme durumlarının belirlenmesi

Öz

Çalışmada, Hatay ilinde yoğun olarak yetiştirilen Sarı Haşebi, Savrani, Halhalı ve Kargaburnu yerel zeytin çeşitleri ile Gemlik zeytin çeşidinin farklı dönemlerde (sonbahar ve ilkbahar) alınan çeliklerine 0 (kontrol), 2000 ve 4000 ppm IBA (İndol Bütirik Asit) uygulanarak köklenme yeteneği ve düzeylerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Çeşitler arasında köklenme oranı en yüksek Gemlik (% 65.83), en düşük ise Halhalı (% 37.02) çeşidinde belirlenmiştir. Savrani çeşidinde % 46.65, Sarı Haşebi çeşidinde % 44.36 ve Kargaburnu çeşidinde % 38.11 köklenme oranı elde edilmiştir. Sonbahar döneminde alınan çeliklerin köklenme oranı daha yüksek ( % 46.30), ilkbahar dönemi köklenme oranı ise daha düşük (% 43.36) olmuştur. IBA’nın uygulanmadığı kontrol uygulamasında köklenme oranı % 33.00 iken, 2000 ppm uygulamada köklenme oranı % 46.50 olmuş, en yüksek köklenme oranı ise 4000 ppm IBA uygulamasında % 59.40 olarak gerçekleşmiştir. Çalışmada, IBA konsantrasyonları arttıkça çeşitlerin köklenme oranlarında önemli artışlar olmuştur. Gemlik çeşidinde ilkbahar döneminde alınan çeliklere 4000 ppm IBA uygulanması durumunda % 86.33 oranında köklenme sağlanmıştır.
Hatay ilinin yerel çeşitlerinden olan Halhalı, Sarı Haşebi, Savrani ve Kargaburnu çeşitlerinin sonbahar döneminde alınan çeliklerine 4000 ppm IBA uygulanması durumunda sırasıyla % 55.55, % 61.66, % 64.33 ve % 53.33 köklenme oranı elde edilmiştir. Bölgenin artan yerel zeytin çeşidi fidan talebini karşılamak için sonbahar döneminde alınan çeliklere 4000 ppm IBA uygulaması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Zeytin, Çelik, Köklenme oranı, İndol butirik asit (IBA)

Etik Beyan

Bu makalede insan veya hayvan deneklerle herhangi bir çalışma bulunmaması nedeniyle etik onaya gerek duyulmamaktadır.

Destekleyen Kurum

Bu çalışma, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu (Proje No: 8560) tarafından desteklenmiştir.

Proje Numarası

8560

Teşekkür

Bu çalışma, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu (Proje No: 8560) tarafından desteklenmiş olup, yazarlar Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonuna teşekkür eder.

Kaynakça

• Abay, S., Dal, A., Çelik, M., Sezer, İ., & Çalışkan, O. (2023). ‘Halhalı’ zeytin çeşidine ait yarı odunsu çeliklerin köklenmesi üzerine alttan ısıtma ve farklı ortamların etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 28 (1), 11-17. https://doi.org/10.37908/mkutbd.1129017
• Anonymous (2022). Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). https://www.fao.org/faostat/en/#home
• Ayanoğlu, H., Toplu, C., Bayazit, S & Yılmaz, S. (2000). Değişik köklendirme ortamlarının bazı zeytin çeliklerinin köklendirilmeleri üzerine etkisi, Türkiye 1. Zeytincilik Sempozyumu, 388-399.
• Başer, S. (2005). Değişik köklendirme ortamlarının Ayvalık yağlık zeytin çeşidi çeliklerinin köklenmesi üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilimdalı, 89 s.
• Besnard, G., Baradat, P., & Bervillé, A. (2001). Genetic relationships in the olive (Olea europaea L.) reflect multilocal selection of cultivars. Theoretical and Applied Genetics, 102, 251-258. https://doi.org/10.1007/s001220051642
• Canözer, Ö. (1991). Standart Zeytin Çeşitleri Kataloğu. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Genel Yayın No: 334, Seri: 16, 107 s.
• Canözer, Ö., & Özahçı, E. (1992). Zeytin çeliklerinin belli hormon konsantrasyonlarında köklenme nispetlerinin tesbiti. Türkiye I. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Cilt 1, 13-16 Ekim,1992, İzmir, 165-169.
• Cirillo, C., Russo, R., Famiani, F., & DiVaio, C. (2017). Investigation on rooting ability of twenty olive cultivars from southern Italy. Advances in Horticultural Science, 31 (4), 311-317. https://doi.org/10.13128/ahs-21031
• Çavuşoğlu, A., & Çakır, M. (1988). Modern Zeytincilik. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Mesleki Yayınlar No.1, 303 s. Ankara.
• Dağ, O. (1985). Zeytin Üretim Metodları. Tarım, Orman ve Köyişleri Bakanlığı Yayınları, No:33, Ankara, 18 s.
• Dikmen, İ., & Uluskan, A. (1982). En önemli zeytin çeşitlerimizde sisleme metodu ile çeliklerin köklendirilmesinde uygun vasatın tesbiti. TKB Bornova Zeytincilik Araştırma Enstitüsü, Zeytin Yetiştiriciliği Araştırma Raporları, 5, 112-116.
• Durmuş, M., (2003). Manzanilla, Gemlik, Domat ve Hamza Çelebi zeytin çeşitlerinin hormon kullanımıyla köklendirilmesi üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, 34 s.
• Fabbri, A., Bartolini, G., Lambardi, M., & Kailis, S. (2004). Olive propagation manual. Landlinks Press, Collingwood, 141 pp.
• Ferguson, L., Sibbett, G.S., & Martin, G.C. (1994). Olive production manual. University of California, Division of Agriculture and Natural Resources Publication 3353, Oakland, CA, USA.
• Gerakakis, A., & Özkaya, M.T. (2005). Effects of cutting size, rooting media and planting time on rooting of Domat and Ayvalik olive (Olea europaea L.) cultivars in shaded polyethylene tunnel (Spt). Tarım Bilimleri Dergisi, 11, 334-338.
• Güler, Z., Özkaya, M.T., & Dousti, S. (2017). Gemlik zeytin çeşidinin yarı odun çeliklerinin köklendirilmesi. Zeytin Bilimi, 7 (1), 1-4.
• Hartmann, H.T., Kester, D.E., Davies, F.T., & Geneve, R.L. (2002). Plant propagation, principles and practices. 7th Ed., Prentice Hall Inc., New Jersey, 880 p.
• Hechmi, M., Khaled, M.M., Abed, S., El-Hassen, A., Faiez, R., & M’hamed, A. (2013). Performance of olive cutting (Olea europaea L.) of different cultivars growing in the agro-climatic conditions of Al-Jouf (Saudi Arabia). American Journal of Plant Physiology, 8, 41-49. https://doi.org/10.3923/ajpp.2013.41.49
• Hosseini, S.M., Sadeghi, H., Esmati, A., Nourmohammadi, Z., Keshavarz, M.A., & Hosseinimaziani, M. (2004). Effect of media on rooting cuttings of four olive cultivars. 5th International Symposium on Olive Growing, Vol. 27, pp. 2-9.
• İsfendiyaroğlu, M., Özeker, E., & Başer, S. (2009). Rooting of 'Ayvalik' olive cuttings in different media. Spanish Journal of Agricultural Research, 7 (1), 165-172. https://doi.org/10.5424/sjar/2009071-408
• İsfendiyaroğlu, M., & Özeker, E. (2011). Zeytinde çoğaltma tekniklerine genel bir bakış. Ulusal Zeytin Kongresi, Akhisar/Türkiye, 283-294 s.
• İsfendiyaroğlu, M., & Özeker, E. (2012). Domat zeytini (Olea europaea L.) çeliklerinin kök rejenerasyonu: yaralama etkileri. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 49 (2), 159-165.
• Jan, S., Ilyas, M., Samar, I.K., Ali, N., Anjum, M.M., Ullah, A., Zahir, R.U., & Shuaeb, M.N. (2017). Response of rooting of various olive cultivars to iba (indol butaric acid). Agricultural Research & Technology: Open Access Journal, 9 (2), 32-36.
• Karakır, M.N. (1992). Zeytinde damızlık ağaç yaşının yeşil çeliklerin köklenmeleri üzerinde araştırmalar. Türkiye I. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Bornova-İzmir, 171-174.
• Karasu, İ. ( 2014). Bazı yabancı zeytin çeşitlerinde çeliklerin köklendirilmesi üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, 53 s.
• Kaynaş, N. (1995). Sisleme Yöntemiyle Zeytin Fidanı Üretimi. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Yalova, Yayın No. 69, 61 s.
• Khabou, W., Trigui. A., & Metzidakis, I.T. (1999). Optimisation of the hardwood-cutting as a method of olive tree multiplacation. Acta Horticulturae, No.474, 55-58.
• Özkaya, M.T., & Çelik, M. (1999). Domat ve Gemlik zeytin çeliklerinde farklı uygulamaların köklenme süresince karbonhidratların değişimi üzerine etkisi. Türkiye III. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 14-17 Eylül 1999, Ankara 208-211.
• Özkaya, M.T., Tunalıoğlu, R., Özkaya, F.D., & Ulaş, M. (2015). Zeytin üretiminde değişimler ve yeni arayışlar. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi Bildiriler Kitabı, 12-16 Ocak 2015, Ankara. 630.
• Rahman, N., Awan, A.A., Nabi, G., & Ali, Z. (2002). Root initation in hardwood cuttings of olive cultivar Coratino using different concentration of IBA. Asian Journal of Plant Sciences, 1 (5), 563-564. https://scialert.net/abstract/?doi=ajps.2002.563.564
• Shobolul, A., & Mendilcioğlu, K. (1985). Zeytinin yarı odun çeliği ve tohumla çoğaltma olanakları üzerine bir araştırma. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 222, 1.49-60.
• Tığa, N. (1991). Yıl boyu alınan odun çelikleriyle Tavşan Yüreği zeytin çeşidinin hormon kullanılarak köklendirilmesi üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, 68 s.
• Toplu, C. (2000). Hatay ili değişik üretim merkezlerindeki zeytinliklerin verim durumları, fenolojik, morfolojik ve pomolojik özellikleri ile beslenme durumları üzerinde araştırmalar. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, 195 s.
• Toplu, C., Yıldız, E., Bayazit, S., & Demirkeser, T.H. (2009). Assessment of growth behaviour, yield, and quality parameters of some olive (Olea europaea) cultivars in Turkey. New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science, 37, 61-70. https://doi.org/10.1080/01140670909510250
• Zohary, D., & Hopf, M. (1994). Olive: Olea europaea. Domestication of plants in the Old World. Clarendon Press, Oxford, pp 137-143.