Analysis of international competitiveness in chicken meat trade of Türkiye

Yıl 2024, Cilt: 29 Sayı: 3, 846 - 861

Gül Binboğa , Nevin Demirbaş

https://doi.org/10.37908/mkutbd.1510748

Öz

The features of chicken meat, such as being healthier and more affordable than red meat in meeting the animal protein needs of the growing population, and its lower environmental impact, are increasing its global demand. Türkiye, with its world-class production structure, is self-sufficient in chicken meat production and an exporter. The aim of this study is to analyze the competitiveness of Türkiye against important exporting countries in chicken meat. The scope of the study consists of data on the world chicken meat production and trade for the 20-year period between 2003-2022. In determining Türkiye’s competitiveness in the international chicken meat trade, the Balassa and Vollrath indices, which measure the "revealed comparative advantage", as well as the import leakage rate, openness to foreign competition, export/import ratio, net export ratio and specialization coefficient were used. As a result of the analysis, it has been determined that Türkiye has international competitiveness in chicken meat trade and its competitiveness has increased in recent years. However, it has also been determined that Türkiye's competitive advantage is at a lower level compared to Brazil, Poland and the USA, which are important exporting countries in chicken meat. In order for Türkiye to achieving a sustainable competitiveness in chicken meat exports, it is considered that technical and economic problems such as market risk, high feed costs, breeding broiler development should be solved along with the structural problems arising from the general situation of the country’s economy (such as high inflation, capital insufficiency, high energy costs).

Anahtar Kelimeler

Chicken meat, Revealed comparative advantage, Competitiveness, Türkiye

Türkiye’nin tavuk eti ticaretinde uluslararası rekabet gücünün analizi

Öz

Tavuk etinin, artan nüfusun hayvansal protein gereksiniminin karşılanmasında kırmızı ete göre daha sağlıklı ve uygun fiyatlı olması, çevresel etkisinin ise daha düşük olması gibi özellikleri küresel talebini artırmaktadır. Türkiye, dünya standartlarındaki üretim yapısıyla tavuk eti üretiminde kendine yeterli ve ihracatçı konumdadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’nin tavuk etinde önemli ihracatçı ülkeler karşısındaki rekabet gücünün analiz edilmesidir. Çalışmanın kapsamını dünya tavuk eti üretimi ve ticaretiyle ilgili 2003-2022 yılları arasındaki 20 yıllık döneme ait veriler oluşturmaktadır. Türkiye’nin uluslararası tavuk eti ticaretinde rekabet gücünün belirlenmesinde “açıklanmış karşılaştırmalı üstünlüğü” ölçen Balassa ve Vollrath indeksleri ile birlikte ithalat sızma oranı, dış rekabete açıklık, ihracat/ithalat oranı, net ihracat oranı ve uzmanlaşma katsayısı’ndan faydalanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, Türkiye’nin tavuk eti ticaretinde uluslararası rekabet gücüne sahip olduğu ve son yıllarda rekabet gücünün arttığı belirlenmiştir. Bununla birlikte, tavuk etinde önemli ihracatçı ülkeler olan Brezilya, Polonya ve ABD ile karşılaştırıldığında, Türkiye’nin rekabet avantajının daha düşük düzeyde olduğu da tespit edilmiştir. Türkiye’nin tavuk eti ihracatında sürdürülebilir bir rekabet gücü elde edebilmesi için, ülke ekonomisinin genel durumundan kaynaklı yapısal sorunlarla (yüksek enflasyon, sermaye yetersizliği, yüksek enerji maliyetleri gibi) birlikte pazar riski, yüksek yem maliyetleri, damızlık piliç geliştirme gibi teknik ve ekonomik sorunların da çözüme kavuşturulması gerektiği değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tavuk eti, Açıklanmış karşılaştırmalı üstünlük, Rekabet gücü, Türkiye

Kaynakça

• Aktas Cimen, Z., & Ertekin, C. (2023). Competitiveness of Türkiye’s agricultural machinery and equipment sector. International Journal of Agriculture, Environment and Food Sciences, 7 (3), 703-717. https://doi.org/10.31015/jaefs.2023.3.24
• Akyüz, K.C. (2019). Açıklanmış karşılaştırmalı üstünlükler indeksi kullanılarak kağıt ve kağıt ürünleri sanayi sektörünün rekabet gücünün belirlenmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 21 (1), 164-171. https://doi.org/10.24011/barofd.525879
• Balassa, B. (1965). Trade liberalisation and “revealed” comparative advantage. The Manchester School, 33 (2), 99-123. https://doi.org/10.1111/j.1467-9957.1965.tb00050.x
• Bashimov, G. (2020). İhracat performansının açıklanmış karşılaştırmalı üstünlükler yöntemi ile değerlendirilmesi: Orta Asya ülkeleri örneği. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (20), 67-78.
• Batra, A., & Khan, Z. (2005). Revealed comparative advantage: An analysis for India and China. Working Paper, No. 168. https://www.econstor.eu/bitstream/10419/176190/1/icrier-wp-168.pdf
• Belicka, S., & Saleh, A.S. (2011). Comparative advantage analysis in selected trade deficit categories in Australia: 1990-2006. Academy of Taiwan Business Management Review, 7 (2), 113-141.
• Belova, A.V., Smutka, L., & Rosochatecká, E. (2012). World chicken meat market-Its development and current statu. Acta Universitatis Agriculturae et Silviculturae Mendelianae Brunensis, 60 (4), 15-30.
• Berk, A. (2019). Küresel etlik piliç ticaretinde Türkiye'nin rekabet gücü. 11. Uluslararası Güncel Araştırmalarla Sosyal Bilimler Kongresi, 28 Ekim-01 Kasım, Antalya, Türkiye, 75-84 s.
• BESD-BİR. (2024). Türkiye Kişi Başına Kanatlı Eti Tüketimi (kg). https://besd-bir.org/assets/uploaded/Tr-kisi-basina-kanatli-eti-tuketimi3.pdf
• Çınar, H., Demir, A., Top, B., & van Horne, P. (2007). Çalışma raporu: Türkiye kanatlı eti alt sektör analizi. https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler/Yayın%20Arşivi/2006-2011%20Yayın%20Arşivi/YayınNo165.pdf
• Çukur, F., Demirbaş, N., & Gölge, E. (2017). International competitiveness of the Turkish olive oil sector. Selcuk Journal of Agriculture and Food Sciences, 31 (3), 162-168.
• Demir, İ. (2001). Türkiye beyaz eşya sanayiinin rekabet gücü ve geleceği. Uzmanlık Tezi, DPT 2571. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/08/Turkiye-Beyaz-Esya-Sanayinin-Rekabet-Gucu-ve-Gelecegi_Ibrahim-Demir.pdf
• DPT. (2007). Dokuzuncu kalkınma planı (2007-2013): Gıda sanayii özel ihtisas komisyonu raporu. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/08/Dokuzuncu-Kalkinma-Plani-Gida-Sanayii-OIK.pdf
• Donat, İ. (2017). Brezilyalı gıda devi BRF, Banvit'i neden satın aldı? https://m.bloomberght.com/yorum/irfan-donat/1973149-brezilyali-gida-devi-brf-banviti-neden-satin-aldi
• Elmadfa, I., & Meyer, A.L. (2017). Animal proteins as important contributors to a healthy human diet. Annual Review of Animal Biosciences, 5 (1), 111-131.
• Erkan, B. (2012). Ülkelerin karşılaştırmalı ihracat performanslarının açıklanmış karşılaştırmalı üstünlük katsayılarıyla belirlenmesi: Türkiye-Suriye örneği. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (15), 195-218.
• Erkekoğlu, H., Kılıçarslan, Z., & Göknar, H. (2014). Kayseri ilinin mobilya sektörü rekabet gücü açıklanmış karşılaştırmalı üstünlük endeksi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 44, 1-22. https://doi.org/10.18070/euiibfd.91468
• FAO. (2024). FAOSTAT. https://www.fao.org/faostat/en/#data
• Fertö, İ., & Hubbard, L.J. (2003). Revealed comparative advantage and competitiveness in Hungarian agri-food sectors. The World Economy, 26 (2), 247-259. https://doi.org/10.1111/1467-9701.00520
• French, S. (2017). Revealed comparative advantage: What is it good for? Journal of International Economics, 106, 83-103. https://doi.org/10.1016/j.jinteco.2017.02.002
• Govindasamy, R., Bayramoğlu, Z., Aziz, S., & Soysal, U. (2023). Investigating the competitiveness of Pakistan agricultural products. Eurasian Journal of Agricultural Economics, 3 (2), 39-57.
• Gülaç, Z.N. (2023). Durum tahmin: Kümes hayvancılığı 2023. TEPGE Yayın No: 381. https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler/PDF%20Durum-Tahmin%20Raporları/2023%20Durum-Tahmin%20Raporları/Kümes%20Hayvancılığı%20Durum%20Tahmin %20 Raporu%202023-381%20TEPGE.pdf
• Güler, A. (2018). İthal tavuk piyasaya giriyor. https://www.yeniduzen.com/ithal-tavuk-piyasaya-giriyor-108179h.htm
• Hekimoğlu, B., & Altındeğer, M. (2019). Kanatlı eti sektör raporu sorunları ve çözüm önerileri. https://samsun.tarimorman.gov.tr/Belgeler/Yayinlar/Tarimsal_strateji/kanatli_eti_sektor_raporu_sorunlari_ve_cozum_onerileri.pdf
• Hinloopen, J., & Van Marrewijk, C. (2001). On the empirical distribution of the Balassa index. Weltwirtschaftliches Archiv, 137 (1), 1-35.
• ITC Trade Map. (2024). Trade statistics for international business development. https://www.trademap.org/Index.aspx
• Kalkınma Bakanlığı. (2018). Otomotiv sanayii çalışma grubu raporu. https://www.sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2020/04/OtomotivSanayiiCalismaGrubuRaporu.pdf
• Kantur, Ç., & Türkekul, B. (2021). Türkiye’nin pamuk ve pamuklu dokumada uluslararası rekabet gücü: Sabit pazar payı ve açıklanmış karşılaştırmalı üstünlük analizi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 58 (4), 615-628. https://doi.org/10.20289/zfdergi.871428
• Keskin, B., & Demirbaş, N. (2012). Türkiye’de kanatlı eti sektöründe ortaya çıkan gelişmeler: Sorunlar ve öneriler. U. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 26 (1), 117-130.
• Kızılaslan, H., & Nalinci, S. (2013). Amasya ili merkez ilçedeki hanehalkının kanatlı eti tüketim alışkanlıkları ve kanatlı eti tüketimini etkileyen faktörler. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 6, 1-18.
• Leromain, E., & Orefice, G. (2013). New revealed comparative advantage index: Dataset and empirical distribution. CEPII Working Paper. http://www.cepii.fr/pdf_pub/wp/2013/wp2013-20.pdf
• OECD., & FAO. (2022). OECD-FAO Agricultural outlook 2022-2031. OECD Publishing, Paris. https://www.oecd-ilibrary.org/deliver/f1b0b29c-en.pdf?itemId=%2Fcontent%2Fpublication%2Ff1b0b29c-en&mimeType=pdf
• OECD., & FAO. (2023). OECD-FAO Agricultural outlook 2023-2032. OECD Publishing, Paris. https://www.fao.org/3/cc6361en/cc6361en.pdf
• OECD. (2024a). Import penetration. https://stats.oecd.org/oecdstat_metadata/ShowMetadata.ashx?Dataset=CSP6&Coords=%5BSUB%5D.%5BIMPPENET%5D&Lang=en#:~:text=Import%20penetration%20ratios%20are%20defined,is%20satisfied%20by%20imports%20M
• OECD. (2024b). OECD-FAO Agricultural outlook 2023: Meat consumption. https://data.oecd.org/agroutput/meat-consumption.htm/
• Porter, M.E. (1990). New global strategies for competitive advantage. Planning Review, 18 (3), 4-14. https://doi.org/10.1108/eb054287
• Porter, M.E. (2004). Building the microeconomic foundations of prosperity: Findings from the business competitiveness index. https://www.hbs.edu/ris/Publication%2520Files/BCI_Chapter_adf284c6-3d8b-483e-9f29-a5242e9c5999.pdf
• Sahinli, M.A., & Abdul-Kareem, M.M. (2018). Competitive analysis: Chicken meat sector in Brazil and Turkey. Food Science and Nutrition Technology, 3 (3), 1-9.
• Sarıca, D. (2023). Competitiveness and self-sufficiency of the Turkish broiler sector: A comparative analysis with selected countries. Çukurova Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 38 (2),217-226.
• Sarıçoban, K. (2016). Ülkelerin ihracat rekabet güçlerinin belirlenmesi: Türkiye ve G-20 ülkelerinin karşılaştırmalı analizi. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 433 s, Isparta.
• Sarıçoban, K., & Kösekahyaoğlu, L. (2017). Ticaret sonrası verilerle rekabet gücünün ölçülmesinde kullanılan indeksler üzerine bir literatür taraması. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (47), 424-444. https://doi.org/10.16992/ASOS.12439
• Smil, V. (2002). Worldwide transformation of diets, burdens of meat production and opportunities for novel food proteins. Enzyme and Microbial Technology, 30, 305-311. https://doi.org/10.1016/S0141-0229(01)00504-X
• TEPGE. (2019). Tarım ürünleri piyasaları: Tavuk eti. https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler/PDF%20Tarım%20Ürünleri%20Piyasaları/2019-Ocak%20Tarım%20Ürünleri%20Raporu/2019-Ocak%20Tavuk%20Eti.pdf
• Terin, M., & Yavuz, F. (2019). Türkiye kanatlı eti sektörünün uluslararası rekabetçiliğinin seçilmiş ülkelerle karşılaştırılmalı analizi. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi, 22 (Ek Sayı 1), 188-194. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.553108
• Ticaret Bakanlığı. (2023). Kanatlı eti ve ürünleri sektör raporu. https://ticaret.gov.tr/data/5b8700a513b8761450e18d81/Kanatlı%20Eti.pdf
• Tosun, D., & Demirbaş, N. (2008). Türkiye turunçgil sektörünün uluslararası rekabet gücünün analizi. Bahçe Ürünlerinde IV. Muhafaza ve Pazarlama Sempozyumu, 8-11 Ekim, Antalya, Türkiye, 225-231 s.
• TÜİK. (2024). Dış ticaret istatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/disticaretapp/disticaret.zul?param1=23&param2=4&sitcrev=0&isicrev=0&sayac=5802
• Uzundumlu, A.S., & Dilli, M. (2023). Estimating chicken meat productions of leader countries for 2019-2025 years. Agribusiness, 53 (2), Article e20210477. http://doi.org/10.1590/0103-8478cr20210477
• Viktória, V., & Zoltán, S. (2023). Analysis of consumer behaviour in the European poultry meat market. Studies in Agribusiness and Commerce, 17 (1), 1-11.
• Vollrath, T.L. (1991). A theoretical evaluation of alternative trade intensity measures of revealed comparative advantage. Weltwirtschaftliches Archiv, 127, 265-280.