Öz
Dünya
çapında sosyal ve toplumsal bir hastalık olarak kabul edilen “Cüzzam”, “Lepra”,
“Hansen” hastalığı “Mycobacterium Leprae” basilinin neden olduğu kronik ve
enfeksiyonel bir hastalıktır. Bilinen en eski deri hastalıklardan biri olan
cüzzam hakkında Mısır, Çin ve Hindistan’da yazılı kaynaklar mevcuttur fakat Haçlı
Seferleri süresince, hastalığın Doğu’dan Avrupa’ya doğru yayıldığı görüşü
hakimdir. Orta Çağ’da salgın halini alan cüzzam hastalığı; “Günah-Bedel”,
“Sebep-Sonuç” çerçevesinde değerlendirip; hastaların bedenlerindeki
damga/stigma olarak algılanmıştır. Hastalığın etiyolojisinde en önemli faktör
olan toplumsal bakış açısı ise, cüzzamlıların tecrit edilerek, özel kıyafetler
giydirilerek kimi zaman, kıyafetlerinin üzerinde büyük bir “L” harfi taşıyarak,
kimi zaman da zil ve çan çalarak dolaşmalarına sebep olmuştur. Orta Çağ’da filizlenen hastaları damgalama ve
hastalığın bir takım; “kirlenme, çürüme ve bozulma” gibi kelimelerle
özdeşleştirilmesi, hastalığın kendisini bir metafor haline getirmiştir. Ognjen
Spahic tarafından yazılan “Hansen’in Evlatları” başlıklı eseri, Avrupa’nın son
cüzzam hastanesinde on iki cüzzam hastasının yaşam mücadelesini ele alırken,
hastalığın sonucu olarak meydana gelen fiziksel bozukluklarla, hastalığın
patolojisi olan dışlayıcı ve itici karakterinin, toplumsal bağlamda algısını
gösterir. Aynı zamanda, eser, cüzzamlı bedenler üzerinden alegorik bir üslupla,
Romanya Devrimi öncesine ve sonrasına değinerek paralel bir ilişki kurar.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akın, H. (2014). Antik Çağ’dan Yeni Çağ’a Delilik ve Cinlenme: Avrupa’da Aykırı Olma Üzerine Tarihsel Bir İnceleme (Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi). Nikiforuk, A. (2001). Mahşerin Dördüncü Atlısı: Salgın ve Bulaşıcı hastalıklar Tarihi. Çev. Selahattin Erkanlı. İstanbul: İletişim Yayınları. Hot, İ. (2007). “Orta Çağ’da Batı Tıbbı”. Tıp Tarihi ve Tıp Estetiği Kitabı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Matbaası. Kılıç, O. (2018). “Cüzzam Hastalığının Osmanlı Sosyal Hayatındaki Yansımaları Üzerine Bir Değerlendirme (XVI. XIX. Yüzyıllar)”. Tarihsel Süreçte Anadolu’da Cüzzam. Haz. Fevzi Çakmak, Şükran Köse, Çağrı Büke, Eren Akçiçek. Ankara: Gece Akademi.Özlü, Z. ve Tiryaki K. (2018). “Osmanlı Dönemi Cildiye Uzmanlarından Doktor Muallim Ali Rıza Bey’in Cüzzam Hastalığı Hakkındaki Görüşleri”. Tarihsel Süreçte Anadolu’da Cüzzam. Haz. Fevzi Çakmak, Şükran Köse, Çağrı Büke, Eren Akçiçek. Ankara: Gece Akademi.Kardaş, A. “Cumhuriyet Dönemi Sağlık Politikaları ve Cüzzamla Mücadele.” YYUSB Dergisi, (34). Aybar, M. (2018). “İllet-i Cüzzam: Osmanlı Dağılma Dönemi.” Tarih Okulu Dergisi, (XXXIII). Sancaktar, C. (2019). “Balkanlar’da Devletçi Sosyalizmden Kapitalizme Geçiş: Arnavutluk, Bulgaristan ve Romanya.” Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, (05). Bozkurt, G. S. (2008). “Tito Sonrası Dönemde Eski Yugoslavya Bölgesindeki Türkler ve Müslümanlar.” Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, (2). Özkol, U. H, Bulut, G. ve Güdücüoğlu, H. (2015). “Yeni Tanımlanmış Laepramatöz Lepra Olgusu ve Mikrobiyolojik Görüntüleri” Abant Medical Journal (2).
- “Cüzzam hastalığı nedir? Belirtileri ve tedavi yöntemleri nedir?” (Sabah Gazetesi, E.T. 02.09.2019) https://www.sabah.com.tr/saglik/2017/01/06/cuzzam-hastaligi-nedir-belirtileri-ve-tedavi-yontemleri
- “Romanya’daki Cüzzamlı Köy: Tekeli.” (Haber Türk, E.T. 14.09.2019)https://haberturk.ro/2018/01/28/romanyadaki-cuzzamli-koy-tekeli/
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sanat ve Edebiyat |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 5 Şubat 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 |