Dışarı Çıkmak: Özelden Kamusala Feminist Bir Saha Hikâyesi

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 2 - Kadın Anlatıları, 30 - 58, 15.12.2015

Selda Tuncer

Öz

Kadının toplumdaki yeri ve kamusal alana katılma biçimleri akademik alanda uzun süredir dikkat çeken araştırma konularından biri olmuştur. Kadınların erkeklerle birlikte, eşit düzeyde kamusal alana katılımı Türkiye modernleşme deneyiminin yapıtaşlarından biri olması nedeniyle, bu konu sosyal bilim yazınında bugüne dek çok farklı açılardan ele alınmış ve neticede geniş bir literatür oluşmuştur. Ancak, bu çalışmaların büyük çoğunluğu kadınların kamusal alana katılımının sosyo-ekonomik ve politik boyutuyla ilgilenmiş olup, buna karşın sosyo-mekânsal boyutunu ele alan, yani mekânı bir araştırma birimi olarak ele alarak kadın ve mekân etkileşimini gündelik hayat deneyimleri üzerinden inceleyen çalışmalar henüz çok az sayıdadır. Literatürde var olan çalışmalarda ise kadınların kamusal alana siyasal olarak katılımı ve bu alandaki görünürlüklerine odaklanılırken, kadınların günlük hayatlarında evden ne koşullarda çıkarak kamusal mekânlara eriştikleri ve bu mekânları nasıl deneyimledikleri çoğunlukla gözden kaçırılmıştır. Bu makalede, kadınların kamusal mekânla ilişkileri üzerine derinlemesine kapsayıcı bir analiz geliştirmek için ne tür bir araştırma yapılması gerektiği sorusu üzerine odaklanacağım. Doktora çalışmam sırasında yürüttüğüm saha araştırması deneyimlerime dayanarak, kadınların gündelik kamusal mekân deneyimlerinin incelenmesinde metodolojik açıdan önemli olan soruları, özellikle de bu konuda bir incelemenin ne tür özgüllükler taşıyacağını ortaya koyarak, ele almaya çalışacağım.

Anahtar Kelimeler

kamusal mekan, kadın, feminist methodoloji, saha çalışması

Going Out: A Feminist Field Story From Private to Public

Öz

The central concern of this study is to conduct a methodological discussion on the interrelationship between space and gender, focusing on everyday lives of women in the urban public space. Gender relations are closely connected to spatial perceptions and experiences. This article aims to reveal the conditions and possibilities of researching on how women perceive and experience urban public spaces. In this way, it will open up a discussion on the potentialities of taking the concepts of gender and space as the central foci of research for understanding social relations. By this purpose, through the example of Turkey’s capital city of Ankara, it deals with the methods and practices applied in the field research, which has been conducted to analyse women’s access to the urban public spaces and their use of these spaces. Within the scope of the article, based on the field experiences of the researcher, it is attempted to answer the question of how public space can be examined through women’s experiences. The major concern to be explored is the distinctive features of examining public space and the sorts of specificalities that emerge methologically, when the particular focus is on women as the research subject.

Anahtar Kelimeler

Public space, gender, everyday life, feminist methodology, fieldwork

Kaynakça

• Adıvar, H. E. (2007). Türkün Ateşle İmtihanı. İstanbul: Can.
• Akşit, E.E. (2011). Osmanlı İmparatorluğunda Kızların Eğitimi ve Özel Alan Kamusal Alan Dinamikleri. Cemil Öztürk (Der.), Prof. Dr. Yahya Akyüz’e Armağan Kitabı içinde (s. 157-166). Ankara: Pagem Akademi.
• Akşit, E.E. (2009). Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye'de Kamusallık Kavramının Dönüşümü ve Dışladıkları. SBF Dergisi 64 (1), 1-21.
• Akşit, E.E. (2009). Kadınların Hamamı ve Dönüşümü. Ayten Alkan (Der.), Cins Cins Mekan içinde (s. 136-167). İstanbul: Varlık.
• Alkan, A. (2005). Yerel Yönetim ve Cinsiyet: Kadınların Kentte Görünmez Varlığı. Ankara: Dipnot.
• Altaban, Ö. (1998). Cumhuriyet’in Kent Planlama Politikaları ve Ankara Deneyimi. Yıldız Sey (Der.), 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık içinde (s. 41-64). İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Arat, Y. (1989). Patriarchal Paradox: Women Politicians in Turkey. N.J.: Fairleigh Dickinson University.
• Barbarosoğlu, F. K. (2010). Uzak Ülke: Fatma Aliye. İstanbul: Profil.
• Batuman, B. (2002). Cumhuriyet’in Kamusal Mekânı Olarak Kızılay Meydanı. Güven Arif Sargın (Der.), Ankara’nın Kamusal Yüzleri içinde (s. 40-76). İstanbul: İletişim.
• Behromas, L. (2008). Suat Derviş. İstanbul: Remzi.
• Bennett, T. and Watson, D. (2002). Understanding Everyday Life. Oxford: Blackwell.
• Bondi, L. and Domosh, M. (1998). On the Contours of Public Space: A Tale of Three Women. Antipode, 30 (3), 270-289.
• Cantek, F. Ş., Ulutaş, Ç.Ü. ve Çakmak, Ş. (2014). Evin İçindeki Sokak, Sokağın İçindeki Ev: Kamusal ile Özel ‘ara’sında Kalanlar. Funda Şenol Cantek (Der.), Kenarın Kitabı: ‘Ara’da Kalmak, Çeperde Yaşamak içinde (s. 121-159). İstanbul: İletişim.
• Çalışlar, İ. (2010). Halide Edib: Biyografisine Sığmayan Kadın. İstanbul: Everest.
• Duncan, N. (1996). Renegotiating Gender and Sexuality in Public and Private Spaces. Nancy Duncan (Der.), Body Space: Destabilizing Geographies of Gender and Sexuality içinde (ss. 127-145). London and New York: Routledge.
• Elias, N. (1998). On the Concept of Everyday Life. Johan Goudsblom and Stephen Mennell (Der.), The Norbert Elias Reader: A Biographical Selection içinde (pp. 166-174). Oxford, UK; Malden, Mass: Blackwell.
• Featherstone, M. (1995). Undoing Culture: Globalization, Postmodernism and Identity. London, Thousand Oaks: Sage.
• Felski, R. (1999). The Invention of Everyday Life. New Formations, (39), 13-31.
• Göle, N. (1991). The gendered nature of the public sphere. Public Culture, 29 (1), 61-81.
• Highmore, B. (Der.), (2002). The Everyday Day Life Reader. London and New York: Routledge.
• Kandiyoti, D. A. (1982). Urban change and women’s roles in Turkey: An overview and evaluation. Çiğdem Kağıtçıbaşı (Der.), Sex Roles, Family and Community in Turkey içinde (s. 101-120). USA: Indiana Unversity.
• Lefebvre, H. (1991a [1958]). The Critique of Everyday Life. London: Verso.
• Lefebvre, H. 1991b [1974]). The Production of Space. Oxford, OX, UK; Cambridge, Mass., USA: Blackwell.
• Low, S. (2000). On the Plaza. Austin: University of Texas.
• Özbay, F. (1999) Gendered Space: A New Look at Turkish Modernisation. Gender & History, 11(3), 555-568.
• Özbay, F. (1981). The Impact of Education on Women in Rural and Urban Turkey. Nermin Abadan Unat (Der.), Women in Turkish Society içinde (s. 160-181). Leiden: Brill.
• Saktanber, A. (2002). Living Islam: Women, Religion & The Politicization of Culture in Turkey. London and New York: I.B. Tauris.
• Schor, N. (1992). Cartes Postales: Representing Paris 1900. Critical Inquiry, (18), 188-244.
• Sertel, S. (1969). Roman Gibi. İstanbul: Ant.
• Sertel, Y. (1994). Annem: Sabiha Sertel Kimdi, Neler Yazdı? İstanbul: Yapı Kredi.
• Sewel, J. E. (2010). Women and the Everyday City: Public Space in San Francisco, 1890-1915. Minnesota: University of Minnesota.
• Simmel, G. (1971). The Adventurer. Donald N. Levine (Der.), On Individuality and Social Forms: Selected Writings içinde (s. 187-198). Chicago: University of Chicago.
• Tekeli, Ş. (1982). Kadınlar ve Siyasal Toplumsal Hayat. İstanbul: Birikim