Postmodern Tanrı Misafiri: Popüler “Tasavvuf”çuluk

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 1 - Pop İslam, 150 - 170, 15.06.2016

Adem Bölükbaşı

Öz

Türkiye’de 1980 sonrasında dinin kamusal hayattaki görünümlerinin giderek yaygınlaşması öncelikli olarak siyasî bir çizgide anlaşıldı ve yalnızca bu yönüyle bir dinî uyanış olarak yorumlandı. Ancak dinin popüler kültürel formlarla iç içe geçtiği 2000’li yıllar, dinsel formların kamusal alanın çeperlerinden merkeze doğru ilerleyişinin ve yeni bir popüler kültür akımı olarak ana akım kültürle bütünleşmesinin yaşandığı yıllar olmuştur. Bu iki eşzamanlı gelişme iki taraflı bir etki yarattı. Bir yandan popüler din formları ana akım kültürü dinselleştirirken/kutsallaştırırken öte yandan dinsel formlar da ana akım kültür içerisinde sekülerleşmiş/dünyevîleşmiştir. Bu iki taraflı gelişmenin çekirdeğini ise yeni bağlamında tekrar ortaya çıkan ölümcül “tasavvuf”çuluk oluşturmaktadır. Bu çalışmanın amacı, postmodern dindar öznelliğin ve ana akım kültürün kurucu unsuruna dönüşen “tasavvuf”un bu ölümcül dirilişini tartışmaktır. 

Anahtar Kelimeler

tasavvuf, popüler kültür, postmodern dindar öznellik, sekülerleşme, tasavvufî romans

The Postmodern Guest of God: Popular “Sufism”

Öz

The proliferation of religious visibility in public life has been understood on political basis and interpreted only as a religious revival in Turkey in the post-1980 period. However, the period after the year 2000 when religion has intertwined with popular cultural forms, has witnessed the movement of religious forms from the margins of public life to the centre and their integration with mainstream culture as a new popular cultural trend at the same time. These two simultaneous developments have a two-sided effect. On the one hand, popular religious forms sacralise the mainstream culture and these forms are secularized within the mainstream culture on the other hand. The core of this two-sided development is a kind of mortal “sufism” reappeared in new context. The aim of this study is discussing this mortal revival of “sufism” which becomes the constituent element of postmodern religious subjectivity and mainstream culture.

Anahtar Kelimeler

Islamic sufism, popular culture, postmodern religious subjectivity, secularization, sufistic romance

Kaynakça

• Berger, P. L. (2002). Sekülerizmin gerilemesi. Ali Köse (Der.), içinde, Sekülerizm sorgulanıyor: 21. yüzyılda dinin geleceği (s. 11-32). İstanbul: Ufuk.
• Bilgin, V. (2003). Popüler kültür ve din: Dindarlığın değişen yüzü. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12 (1), 193-214.
• Davie, G. (2005). Modern Avrupa’da din, A. Demirci (çev.). İstanbul: Küre.
• Davie, G. (2006). Is Europe an exceptional case?. The Hedgehog Review (Special Double Issue: After Secularization), 8(1-2), 23-34.
• Dobbelaere, K. (2006). Sekülerleşmenin üç yüzü: Toplumsal, kurumsal ve bireysel sekülerleşme. Ali Köse (Der.), içinde, Laik ama kutsal (s. 109-128). İstanbul: Etkileşim.
• Durkheim, E. (2005). Dinî Hayatın İlkel Biçimleri. (F. Aydın, Çev.). İstanbul: Ataç.
• Ernst, C. W. (2006). Sufism, Islam, and globalization in the contemporary world: Methodological reflections on a changing field of study. Fourth Victor Danner Memorial Lecture. Indiana University, 5-27.
• Furseth, I. From (2005). From ‘everything has a meaning’ to ‘I want to believe in something’: Religious change between two generations of women in Norway. Social Compass, 52(2), 157-168.
• Goffman. E. (1956). The presentation of self in everyday life. University of Edinburgh Social Sciences Research Centre.
• Güngör, E. (1998) İslâm Tasavvufunun Meseleleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Hall, S. (1998). Notes on deconstructing ‘the popular’. John Storey (Ed.), içinde, Cultural theory and popular culture: A reader (s. 442-453). Prentice Hall.
• Isenberg, N. (2001). The work of Walter Benjamin in the age of information. New German Critique, (Special Issue on Walter Benjamin), 83, 119-150.
• Kara, İ. (2009). Cumhuriyet Türkiyesinde bir mesele olarak İslâm. İstanbul: Dergâh.
• Koşar, U. (2013). Allah de ötesini bırak. İstanbul: Destek.
• Lugano, G. (2010). Digital community design: Exploring the role of mobile social software in the process of digital convergence, Jyvaskyla: Jyvaskyla University Printing House.
• Neal, L. S. (2006). Romancing God: evangelical women and inspirational fiction. North Carolina: The University of North Carolina Press.
• Ostwalt, C. (2006). Seküler Çan Kuleleri. Ali Köse (Der.), içinde, Laik ama kutsal (s. 35-55). İstanbul: Etkileşim.
• Parsons. T. (2015). Toplumsal eylemin yapısı - cilt-1. (A. Bölükbaşı Çev.). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Kültür Yayınları.
• Şafak E. (2009). Aşk. İstanbul: Doğan.
• Şafak, E. (2009). Elif Şafak romanını anlattı: Aşkı yazmak. Erişim: 25 Mart 2016, http://www.elifsafak.us/degerlendirmeler.asp?islem=degerlendirme&id=120.
• Weber, M. (1978). Economy and society: An outline of interpretive sociology. University of California Press.
• Yavuz, H. (2001). Türk Müslümanlığı ve İslâm Üzerine. İstanbul: Feza Gazetecilik.