TÜRKİYE’DE YAPILAN FACEBOOK ARAŞTIRMALARINA YÖNELİK ELEŞTİREL BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 2 - Medya ve Katılım, 428 - 446, 15.12.2019

Selver Dikkol Halil Çakır Nevin Uzel Onur Aytaç

https://doi.org/10.17572//mj2019.2.428446

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de akademik makale olarak yayınlanan Facebook araştırmalarını ele almakta ve iki ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, dünyadaki ve Türkiye'deki sosyal medya çalışmaları genel olarak gözden geçirilmiş ve Facebook çalışmalarının zaman içindeki tematik farklılaşmasına dikkat çekilmiştir. Dönemsel açıdan bakıldığında, dünyadaki çalışmaların aksine Türkiye’deki Facebook çalışmalarının belli bir birikimi takip etmediği ya da oluşturamadığı, bu nedenle dağınık bir halde olduğu hem teorik açıdan hem de bulgularla ortaya konulmuştur. İkinci bölümde DergiPark ve ULAKBİM dizinlerinde taranan ve Facebook’u konu edinen 155 makale, yayın yılı, odak, tür (kuramsal/uygulamalı), yöntem, veri kaynağı, örneklem ve anahtar sözcükler gibi kategoriler etrafında değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Giderek özerk bir alan haline gelmeye başlayan Facebook çalışmalarının kullanıcıları odağa aldığı ve oldukça farklı disiplinler tarafından çalışıldığı görülmüştür. Her disiplinin kendi terminolojisini aktardığı bu çalışmalarda, uluslararası literatürde yoğun şekilde tartışılmakta olan metodoloji, veri toplamada etik sorunlar ve mecranın özgün boyutu gibi konulara sınırlı bir şekilde yer verildiği görülmüştür. Çalışmaların örneklem seçiminde en çok yer tutan gruplar, öğrenciler ve gençler olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca Facebook çalışmalarının kullanıcı odaklı yapısı, çalışmaların kuramsal tartışmalardan ziyade uygulamalarla belirlendiği göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

facebook araştırmaları, sosyal medya, DergiPark, ULAKBİM, metodoloji

Kaynakça

• Altan, H. Z. (2015). Sosyal medyanın kullanımlar ve doyumlar haritası: YouTube, Facebook ve Twitter. Ali Büyükaslan & Ali Murat Kırık (Der.), içinde, Sosyal medya araştırmaları 2: Sosyalleşen olgular (s. 77-117). Konya: Çizgi
• Amin, R. (2017). Kapitalizmden Uygarlığa. İstanbul: Yordam Kitap.
• Batu, M. & Yapıcıoğlu Ayaz, Y. (2018). Bilimsel araştırmalarda sosyal medya ile ilgili ‚yeniyi‛ bulmak: Lisansüstü tezlerine yönelik bir inceleme. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 29, 284-301. doi: 10.31123/akil.464303
• Binark, M. & Bayraktutan, G. (2013). Ayın karanlık yüzü: Yeni medya ve etik. İstanbul: Kalkedon.
• Binark, M. (Ed.) (2014). Yeni medya çalışmalarında araştırma yöntem ve teknikleri. İstanbul: Ayrıntı.
• Boyd, D. M. ve Ellison, N. B. (2008). Social network sites: Definition, history, and scholarship. Journal of Computer-Mediated Communication. 13, 210–230. doi: 10.1111/j.1083-6101.2007.00393.x
• Bruns, A. (2009). From prosumer to produser: Understanding user-led content creation. Paper presented at Transforming Audiences, 3-4 Sep, 2009, London.
• Bruns, A. (2013). Faster than the speed of print: Reconciling ‘big data’ social media analysis and academic scholarship. First Monday. 18(10), 1-5. doi: 10.5210/fm.v18i10.4879
• Castells, M. (2001). The Internet Galaxy: Reflections on the internet, business and society. Oxford: Oxford University Press.
• Castells, M. (2008). Enformasyon çağı: ekonomi, toplum ve kültür. Cilt 1: Ağ toplumunun yükselişi. (Çev. E. Kılıç). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Castells, M. (2013). İsyan ve Umut Ağları. (E. Kılıç, Çev.). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları
• Çoban, B. (Ed.) (2014). Sosyal medya d/evrimi. İstanbul: Su Yayınevi.
• Dellaloğlu, B. S. (2015). Mesafeli yakınlık: Facebook ve Twitter çağının yeni toplumsallığı. Özlem Oğuzhan (Der.), içinde, İletişimde sosyal medya sosyal medyada iletişim (s. 21-27). İstanbul: Kalkedon.
• Dijk, J. V. (2016). Ağ toplumu. (Ö. Sakin, Çev.). İstanbul: Kafka.
• Doğu, B., Özçetin, B., Bayraktutan, G., Binark, M., Çomu, T., Aydemir, A. & İslamoğlu, G. (2014). Siyasetin yeni hali: Vaka-i sosyal medya. İstanbul: Kalkedon
• Hallinan, B., Brubaker, J. R., & Fiesler, C. (2019). Unexpected expectations: Public reaction to the Facebook emotional contagion study. New Media & Society, [Online First] 1461444819876944.
• Hassan, R. & Thomas, J. (2006). The new media theory reader. McGraw-Hill Education (UK).
• İnceoğlu, Y. & Çoban, S. (Eds.). (2015). İnternet ve sokak: Sosyal medya, dijital aktivizm ve eylem. İstanbul: Ayrıntı.
• Jenkins, H. (2006). Convergence culture: Where old and new media collide. New York: New York University Press.
• Kapoor, K. K., Tamilmani, K., Rana, N.P., Patil, P., Dwivedi, Y. K. & Nerur, S. (2018). Advances in social media research: Past, present and future. Inf Syst Front, 20, 531-558.
• Kaun, A. & Stiernstedt, F. (2014). Facebook time: Technological and institutional affordances for media memories. New Media & Society, 16(7), 1154-1168.
• Kaya, A. (2013). Sosyal paylaşım ağlarının kişilerarası iletişim sürecine etkisi bağlamında Facebook. Ali Büyükaslan & Ali Murat Kırık (Der.), içinde, Sosyal medya araştırmaları 1: Sosyalleşen birey (s. 155-206). Konya: Çizgi.
• Kozinets, Robert V. (2015). Netnography: Redefined. London: Sage.
• Lister, M., Dovey, J., Giddins, S., Grant, I. & Kelly, K. (2009). New media: A critical introduction. London and New York: Routledge.
• Ozanne, M., Cueva Navas, A., Mattila, A. S., & Van Hoof, H. B. (2017). An investigation into Facebook ‚liking‛ behavior an exploratory study. Social Media+Society, 3(2), 1- 12.
• Öğün Emre, P. (2016). İletişim teknolojileri ve eylemlilik: Genç siviller ve Facebook kullanıcılarının bir portresi. Müge Demir (Der.), içinde, Yeni medya üzerine< (s. 191-217). Konya: L+T.
• Plantin, J.-C., Lagoze, C., Edwards, P. N. & Sandvig, C. (2018). Infrastructure studies meet platform studies in the age of Google and Facebook. New Media & Society, 20(1), 293–310. https://doi.org/10.1177/1461444816661553
• Rogers, E. M. (1986). Communication technology: The new media in society. New York: Free Press.
• Sağır, A. (2016). Facebook gruplarında üretilen taraftar kimlikleri. A. Çağlar Deniz & A. Banu Hülür (Der.), içinde, Yeni medya ve toplum: Disiplinlerarası yaklaşımlar (s. 215- 258). Konya: L+T.
• Sloan, L. & Quan-Haase, A. (2017). The SAGE handbook of social media research methods. London: Sage Publication. Snelson, C. L. (2016). Qualitative and mixed methods social media research: A Review of the literature. The International Journal of Qualitative Methods. 15 (1), 1-15. doi: 10.1177/1609406915624574
• Suh, J. J. & Hargittai, E. (2015). Privacy management on Facebook: do device type and location of posting matter? Social Media+Society, 1(2), 1-11.
• Toprak, A., Yıldırım, A., Aygül, E., Binark, M., Börekçi, S. & Çomu, T. (2014). Toplumsal paylaşım ağı Facebook: Görülüyorum öyleyse varım. İstanbul: Kalkedon.
• van Dijck, J. (2013). Facebook and the engineering of connectivity: A multi-layered approach to social media platforms. Convergence, 19(2), 141–155.
• Wilson, R. E., Gosling, S. D., & Graham, L. T. (2012). A review of Facebook research in the social sciences. Perspectives on psychological science, 7(3), 203-220.
• Yetişkin, E. (2016). Sosyal medya ve sıradanlaşan gözetim. A. Çağlar Deniz & A. Banu Hülür (Der.), içinde, Yeni medya ve toplum: Disiplinlerarası yaklaşımlar. (s. 21-56). Konya: L+T.