ZÜBÜK: BİR İKTİDAR ROMANI

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 2 - İletişim Çalışmalarında Yeni Yaklaşımlar, 354 - 375, 31.12.2020

Toygar Sinan Baykan

https://doi.org/10.17572/mj2020.2.354375

Öz

Bu metin çeşitli tahakküm ve tabiiyet ilişkileri arasındaki farklara Aziz Nesin’in Zübük romanının ayrıntılı bir incelemesi üzerinden odaklanmaktadır. Çalışmada iktidarın, temel bir niteliğiyle egemenlik ve otorite biçimindeki tahakküm ve tabiiyet ilişkilerinden ayrılabileceği öne sürülmektedir. Siyasal bir kavram olarak iktidarın temelinde taktiklerin yarattığı suç ortaklıklarının olduğu vurgulanmaktadır. Nesin’in yapıtı iktidarın bu temel eğilimini kavramak için eşsiz bir olanak sunar: itibarı yerle bir olmuş bir babanın mülksüz, eğitimsiz, mesleksiz varisi olarak resmedilen Zübük kurnazlığı, manipülatif yetenekleri ve fesatlığı sayesinde fırsatçı kasaba ahalisi ve eşrafı üzerinde değişen biçimler alan “suç ortaklıkları” inşa ederek tahakküm kurar ve siyasette hızla yükselir. Çalışma, bu tartışma yoluyla, gayri-şahsi hukuksal, kurumsal, geleneksel-simgesel kaynaklara dayanan daha dirençli, kararlı ve öngörülebilir egemenlik ve otorite ilişkileri ile kıyaslandığında iktidarın çok daha kırılgan, değişken, öngörülemez bir tahakküm ve tabiiyet ilişkisi olduğunu ileri sürmektedir. Siyasal kuram düzeyinde ise iktidarın siyasal olanın olumsallığıyla yakından ilişkili bir kavram olarak değerlendirilmesi gerektiğine işaret edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

tahakküm ve tabiiyet ilişkileri, iktidar, otorite, egemenlik, taktikler, suç ortaklığı

ZÜBÜK: A NOVEL OF POWER

Öz

This paper focuses on the differences among various forms of domination through a detailed examination of Zübük, a novel by Aziz Nesin. The study argues that power may differ from certain relations of domination as sovereignty and authority with its one fundamental aspect; the basis of power as a political concept is in fact complicity created by tactics. Nesin’s work presents a unique opportunity to grasp this fundamental proclivity of power: Zübük, a dispossessed, uneducated, idle man, who is depicted as the heir of a disreputable father, establishes domination over the dwellers and notables of a small town by constructing “complicities” through his cunning, manipulative skills and intrigue, and quickly rises in politics. This examination of the novel indicates that power is a fragile, unstable, and unpredictable form of domination compared to the resilient, stable and predictable relations of sovereignty and authority based on impersonal legal, institutional and traditional-symbolic sources. The paper also concludes that the concept of power should be evaluated in close relation with the contingency of the political.

Anahtar Kelimeler

Relations of domination and subjugation, power, authority, sovereignty, tactics, complicity

Kaynakça

• Agamben, G. (2001). Kutsal İnsan (İ. Türkmen, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Ağaoğulları, M. A. ve Köker, L. (2000). Kral-Devlet ya da Ölümlü Tanrı. Ankara: İmge.
• Akal, C. B. (2005). İktidarın Üç Yüzü. Ankara: Dost.
• Arendt, H. (1996). Geçmişle Gelecek Arasında (B. S. Şener, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Arendt, H. (1997). Şiddet Üzerine (B. Peker, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Bachrach, P. ve Baratz, M. S. (1972). Power & Poverty. New York: Oxford University Press.
• Baykan, T. S. (2018). The Justice and Development Party in Turkey – Populism, Personalism, Organization. Cambridge: Cambridge University Press.
• Baykan, T. S. (2019). Türkiye’de İdeolojik ve Programatik Olmayan Parti-seçmen Bağları Üzerine Kavramsal Bir Tartışma: Popülizm, Personalizm, Patronaj. Toplum ve Bilim, 147, 10-44.
• Bochenski, J. M. (2018). Otorite (H. Görgün, Çev.). İstanbul: Küre.
• Bourdieu, P. (1984). Distinction (R. Nice, Çev.). Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
• Bourdieu, P. (2006). Pratik Nedenler (H. U. Tanrıöver, Çev.). İstanbul: Hil Yayınları.
• Bourdieu, P. (2016a). Seçilmiş Metinler (L. Ünsaldı, Çev.). Ankara: Heretik.
• Bourdieu, P. (2016b). Devlet Üzerine (A. Sümer, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Bourdieu, P. ve Wacquant, L. J. D. (2003). Düşünümsel Bir Antropoloji için Cevaplar (N. Ökten, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Braud, P. (2017). Siyaset Sosyolojisi (E. C. Gürcan, Çev.). Ankara: İmaj.
• Breuer (2019). The relevance of Weber’s conception and typology of herrschaft. E. Hanke, L. A. Scaff ve S. Whimster (Der.), içinde, The Oxford Handbook of Max Weber (s. 237-259). Oxford: Oxford University Press.
• Dahl, R. A. (1965). Modern Political Analysis. New Jersey: Yale University Press.
• de Certeau, M. (2008). Gündelik Hayatın Keşfi-I (L. A. Özcan, Çev.). Ankara: Dost Yayınları.
• de La Boetie, E. (2016). Gönüllü Kulluk Üzerine Söylev (M. A. Ağaoğulları, Çev.). Ankara: İmge.
• Duverger, M. (y.y.). Siyaset Sosyolojisi (Ş. Tekeli, Çev.). Varlık Yayınları.
• Foucault, M. (2005). Özne ve İktidar (I. Ergüden, O. Akınhay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Foucault, M. (2006). Hapishanenin Doğuşu (M. A. Kılıçbay, Çev.). Ankara: İmge.
• Foucault, M. (2007). Cinselliğin Tarihi (H. U. Tanrıöver, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Gramsci, A. (2003). Hapishane Defterleri (A. Cemgil, Çev.). İstanbul: Belge.
• Haugaard, M. ve S. R. Clegg (2009). Introduction: why power in the central concept of the social sciences. S. R. Clegg ve M. Haugaard (Der.), içinde, The Sage Handbook of Power (s. 1-24). London: Sage.
• Kapani, M. (2001). Politika Bilimine Giriş. Ankara: Bilgi.
• Kara, O. E. (2019). Yapabileceğimizi Yapmak – Minör Siyaset ve Türkiye Örneği. İstanbul: İletişim.
• Laclau, E. (1990). New Reflections on the Revolution of Our Time. Londra ve New York: Verso.
• Lukes, S. (2016). İktidar (M. Ratip, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Lukes, S. (2006). İktidar ve Otorite (S. Tekay, Çev.). T. Bottomore ve R. Nisbet (Der.), içinde Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi – II (s. 885- 944). İstanbul: Kırmızı.
• Machiavelli, N. (1999). Prens (N. Güvenç, Çev.). İstanbul: Anahtar.
• Mendel, G. (2005). Bir Otorite Tarihi (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Mouffe, C. (2015). Siyasal Üzerine (M. Ratip, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Nesin, A. (2019). Zübük. İstanbul: Nesin Yayınevi.
• Orum, A. M. ve Dale, J. G. (2016). Siyaset Sosyolojisi (İ. Kaya, Çev.). İstanbul: Say.
• Scott, James C. (1995). Tahakküm ve Direniş Sanatları (A. Türker, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Scott, J. C. (2008). Devlet Gibi Görmek (N. Erdoğan, Çev.). İstanbul: Versus.
• Scott, John (2004). Power - key concepts. Cambridge: Polity.
• Schmitt, C. (2018). Siyasal Kavramı (E. Göztepe, Çev.). İstanbul: Metis.
• Sennett, R. (1992). Otorite (K. Durand, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Swartz, D. (2018). Kültür ve İktidar (E. Gen, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Şengül, T. H. (2018). İktidar. G. Atılgan, ve E. A. Aytekin (Der.), içinde, Siyaset Bilimi (s. 41-53). İstanbul: Yordam.
• Weber M. (1978). Economy and Society (E. Fischoff vd., Çev.). Berkeley: University of California Press.
• Wendt, F. (2018). Authority - key concepts. Cambridge: Polity.
• Wuthrich, (2015). National Elections in Turkey. Syracuse: Syracuse University Press.