ESKİ BİR FOTOĞRAFIN PEŞİNDE KENTİN OTOETNOGRAFİK İZİNİ SÜRMEK: YENİDEN FOTOĞRAFLANAN ÇUKURÇARŞI’DAN GERİYE KALANLAR

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 1 - Görsel Kültür, 169 - 198, 27.06.2022

Gülbin Özdamar Akarçay

https://doi.org/10.17572/mj2022.1.169198

Öz

Bu çalışmada görsel sosyolojinin kente bakışına dair bir yöntem önerilmektedir. Bu yöntemi merkeze alan/dayalı ve uygulayan bir araştırma tasarımı gerçekleştirilmektedir. Kentin eski fotoğraflarından birini seçip, o fotoğrafın izini sürmek ile başlayan üç aşamalı bu araştırmada ilk bölüm otoetnografik bir bakışla sahayı deneyimlemek ve yazmak üzerine kuruludur. İkinci aşamada ise fotoğrafın çekildiği yeri bularak aynı açıdan ve yerden fotoğraf çekilmesi gerekir. Bu aşamada yeniden fotoğraflama tekniği kullanılmaktadır. Araştırma kapsamında sanat olarak tasarlanan son aşamada ise, arşivin derinliklerinde dolaşarak, Eskişehir Köprübaşı ve Çukurçarşı’yı anlatan, gösteren imgeleri, gazete kupürlerini, yerli fotoğrafçıların çektiklerini, haritaları, katalogları, kitapçıkları bir araya getiren bir foto kolaj tasarlanmaktadır. Buradaki sanatsal teknik araştırmacı/fotoğrafçının sanatsal becerisi ve yeterlilikleri ile planlanmaktadır. Geçmişte Eskişehir’in düğüm noktalarından biri olarak niteleyebileceğimiz meşhur Çukurçarşı fotoğrafı ile başlanan araştırma, kişisel ve toplumsal bellek ve tarihsel bir arka plan ile kentin değişim ve dönüşümünü özne-mekân ilişkisi çerçevesinde anlatan bir çalışmadır.

Anahtar Kelimeler

Görsel Sosyoloji, kentsel mekân, otoetnografi, yeniden fotoğraflama, sanat tabanlı araştırma, fotoğraf

TRACING A CITY AFTER AN OLD PHOTOGRAPH THROUGH AN AUTOETHNOGRAPHIC LENS: REMNANTS OF ÇUKURÇARŞI VIA REPHOTOGRAPHY TECHNIQUE

Öz

This study, which started with a well-known photograph of the famous Çukurçarşı, one of the vital spots in the history of Eskişehir, seeks to narrate the change and transformation of the city within the subject-space relationship based on personal and social memory with a historical background. In this study, a particular method is proposed with regards to the perspective of visual sociology toward urban space, and a research based on this method is designed and carried out. This research is designed in three phases that initiate with selecting an old photograph of the city and tracing its path. The first phase consists of experiencing the field through an autoethnographic lens and taking notes. In the second phase, the researcher finds the location where the photo was taken and takes a new photo of it from the exact angle and spot using the rephotography technique. In the last phase, which is designed as 'art within the scope of the research', a photo collage is designed by wandering through the depths of the archive and bringing together the images, newspaper clippings, photos taken by local photographers, maps, catalogs and booklets that depict and describe Eskişehir Köprübaşı and Çukurçarşı. The art technique in this phase is reflected through the artistic skills and competencies of the researcher/photographer.

Anahtar Kelimeler

Visual sociology, urban space, autoethnography, rephotography, arts-based research, Candid photography

Kaynakça

• Referans 1: Adams, T. E., Jones, S. H., Ellis, C. (2015). Autoethnography. Oxford: Oxford University Press.
• Referans 2: Adams, T. E., Ellis, C. (2012). Trekking Through Autoethnography. Quartaroli. MaryLynn T., Riemer, Frances J., Lapan, Stephen D.(Ed.), içinde Qualitative research: an introduction to methods and designs (s. 189-212). San Francisco: Jossey-Bass.
• Referans 3: Aydoğan, F. (2000). Medya ve Serbest Zaman. İstanbul: Om Yayınevi.
• Referans 4: Baudrillard, J. (2008). Nesneler Sistemi. (O. Adanır vd. Çev.). İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Referans 5: Berg, B. L. (2008). Visual ethnography, The Sage Encyclopedia of Qualitative Method. London: SAGE.
• Referans 6: Halbwachs, M. (2017). Kolektif hafıza. (B. Barış, Çev.). Ankara: Heretik Yayınları.
• Referans 7: Lefebvre, H. (2014). Mekânın Üretimi. (I. Ergüden, çev.). İstanbul: Sel Yayınları.
• Referans 8: Lev, M. (2020). Art as a mediator for intimacy: Reflections of an art-based research study. Journal of Applied Arts & Health, 11 (3), 299-313 (15).
• Referans 9: Lynch, K. (2014). Kent İmgesi. (İ. Başaran, çev.). İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Referans 10: Karmaz, Ezgi (2021), Mekânın Gündelik Yaşam İçinde Kurgulanışı: Özne-mekân Etkileşim Süreci. Deniz Yıldırım vd. (Der.), içinde Mekânı Düşünmek, Ankara: Nika Yayınları.
• Referans 11: Nora, P. (2006). Hafıza mekânları. (M. E. Özcan, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Referans 12: Özdamar Akarçay, G. (2015). Fotoğraf sahaya İniyor, Özdüşünümsellik Yükseliyor. Kültür ve İletişim, 34 (17), 76-99.
• Referans 13: Özden, P. P. (2016). Kentsel yenileme, Yasal-Yönetsel Boyut, Planlama ve Uygulama. İstanbul: İmge Kitabevi.
• Referans 14: Rieger, J. H. (2011), Rephotography for Documenting Social Change. Eric Margolis ve Luc Pauwels (Ed.), içinde The SAGE HAndbook of Visual research Methods (s. 132-149)London: The SAGE.
• Referans 15: Simith, T. (2007). Repeat photography as a method in visual antropology. Visual Antropology. New York: Routladge Taylor&Francis Group.
• Referans 16: Wang, Qingchun, Coemans, Sara, Siegesmund, Richard, Hannes, Karin (2017). Arts-Based Methods in Socially Engaged Research Practice: A Classifıcatıon Framework. Art/Research International: A Transdisciplinary Journal, 2(2), 5-39.
• Referans 17: Zeybek, H. A. (2011), Bir Aile Mekânında Cinsiyet, Cinsellik ve Güvenlik. Cenk Özbay (Der.) içinde, Neoliberalizm ve Mahremiyet. İstanbul: Metis.