DEĞİŞEN GÜVENLİK ALGILAMALARI VE TÜRK SAVUNMA KONSEPTİ: ABD- TÜRKİYE İLİŞKİLERİ ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 130 - 158, 23.01.2021

Gülşah Özdemir

Öz

DEĞİŞEN GÜVENLİK ALGILAMALARI VE TÜRK SAVUNMA KONSEPTİ: ABD- TÜRKİYE İLİŞKİLERİ ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Giderek daha fazla militarize hale gelen Ortadoğu ve tırmanan gerilimleriyle Doğu Akdeniz Türkiye’nin güvenlik ve dış politik gündemini yakından ilgilendiren konular olmaya devam etmekteyken, NATO üyeliği ve ABD ile olan müttefiklik ilişkilerinin yaşadığı krizler Türkiye için sorgulanmaya devam eden meseleler olarak kalmaktadır. Doğu Akdeniz’deki egemenlik haklarının korunması ve Suriye’de PKK uzantısı yapılanmaların tasfiyesi gibi öncelikli meseleler Türkiye’nin güvenlik politikalarını askeri aktivizm ve milli savunma sanayisinin geliştirilmesi gibi iki sütunda kurmasını zorunlu kılmaktadır.
Türkiye’nin kendi güvenliğini sağlama noktasında gerçekleştirdiği sınır ötesi operasyonlar ile Suriye’deki terör yapılanmaları olarak değerlendirdiği oluşumları temizleme çabaları, Rusya’dan aldığı S400 hava savunma sistemleri ve geliştirdiği geniş çapta ticari ve enerji işbirliği yönelimleri Türkiye’nin otonom bir dış politika üreteceğine dair göstergeler olarak sıralanmaktadır. Türkiye’nin izlediği dış politika çizgisinde ABD gibi müttefikiyle zaman zaman karşı karşıya gelişi, izlenen stratejinin tepkisel mi yoksa bilinçli bir tercihin ürünü mü olduğu sorusunu akla getirmektedir. Her fırsatta NATO’ya olan bağlılığını ifade eden Türkiye’nin ulusal güvenliğine ilişkin olarak herhangi bir risk ortamının oluşmasına izin vermeyeceği aşikar olup, Türkiye politik tavrını uluslararası ortamda her fırsatta net bir şekilde ortaya koymakta ve dış politika icrasında etki sağlayacak askeri gücünü artırmaya yönelik projeleri hayata geçirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Güvenlik algısı, Savunma sanayi, ABD-Türkiye ilişkileri, Doğu Akdeniz, Suriye Krizi

Kaynakça

• Armaoğlu, Fahir (1991).Belgelerle Türk Amerikan Münasebetleri, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Askerov, Ali (2018). Contemporary Russo–Turkish Relations: From Crisis to Cooperation, Rowman&Littlefield.
• Ataöv, Türkkaya (1965).Turkish Foreign Policy 1939-1945, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara.
• Baylis, John (2008). “Uluslararası İlişkilerde Güvenlik Kavramı”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, 5 (18), 69-85.
• Birdişli, Fikret (2017). Teori ve Pratikte Uluslararası Güvenlik: Kavram, Teori, Uygulama, Seçkin Yayınları, Ankara.
• Challener, Richard D.(1986). “Didthe ‘hidden hand’ leadership make any difference?” Norman A. Graebner (ed.), The national security, Its theory and practice, 1945-1960, Oxford University Press, Oxford
• Durmuş Genç(2019). 'Mavi Vatan'daki dev tatbikat göz kamaştırdı.’ https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/mavi-vatandaki-dev-tatbikat-goz-kamastirdi/1411433 (Erişim tarihi:31.05.2020)
• “Dünden Bugüne ANKA”, TUSASMAG, Türk Ulusal Havacılık Sanayi Kurum İçi İletişim Dergisi, Sayı:110Mayıs-Haziran 2019, Ankara, ss.31-35. https://dergi.tai.com.tr/(Erişim Tarihi:12.05.2020)
• Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Akdeniz Kalkanı Harekatı https://www.dzkk.tsk.tr/icerik.php?dil=1&icerik_id=28 (Erişim tarihi:31.05.2020)
• Eastern Mediterranean Security and Energy Partnership Act of 2019 07/10/2019 116th CONGRESS/ 1st Session, Calendar No. 142, S. 1102 https://www.cbo.gov/system/files/2019-09/s1102.pdf (Erişim tarihi:30.05.2020)
• Görmüş, Evrim, Soli Özel (2018). “US Policies Adrift in a Levant in Turmoil”, Uluslararası İlişkiler, 15(60), 135- 150.
• Hathaway, Oona A. And Scott J. Shapiro (2017). The Internationalists: How a Radical Plan to Outlaw War Remade the World, Simonand Schuster, NewYork.
• Heron anlaşmasında çatlak, IHA, 2009. https://www.iha.com.tr/haber-heron-anlasmasinda-catlak-71336/(Erişim Tarihi:19.05.2020)
• Idlib to Tripoli: Turkey moves to dominate eastern Mediterranean, 26.05.2020, https://www.theguardian.com/world/2020/may/26/from-idlib-to-tripoli-turkeys-grab-for-influence-in- libya(Erişim tarihi:04.06.2020)
• Kayar, Mustafa (2003). Türk Amerikan İlişkilerinde Irak Sorunu, Birinci Baskı, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, Yayın No:75, İstanbul.
• Krause, Keith (1995). Arms and the State: Patterns of Military Production and Trade ,Cambridge University Press, Cambridge.
• KKTC Bakanlar Kurulu kararı ile Geçitkale havaalanının Türk İHA’larına açılması, https://www.savunmasanayi.org/kktcye-iha-ve-siha-konuslandirilacak/ (Erişim tarihi:01.06.2020)
• Krepinevich, Andrew F. (1994). “Cavalry to Computer: The Pattern of Military Revolutions”, National Interest, 37, 30-42.
• Knutsen, Torbjorn L. (2015). Uluslararası İlişkiler Teorisi Tarihi, Açılım Kitap, İstanbul.
• Larabbee, Stephen(2010). Troubled Partnership: US- Turkish Relation in an Era of Global Geopolitical Change , RAND Coorporation, Washington D.C.,
• Libya conflict: Turkey sends troops to shore up UN-backed government, https://www.bbc.com/news/world-africa-51003034 (Erişim tarihi:04.06.2020)
• Millî Savunma Bakanı Hulusi AKAR’ın IDEF 2019 Mesajı, 30 Nisan 2019, https://www.savunmahaber.com/milli-savunma-bakani-hulusi-akarin-idef-2019-mesaji/(Erişim tarihi: 20.05.2020)
• Morgan Ortagus, Turkish Drilling in Cypriot-claimed Waters, May 5, 2019, https://www.state.gov/turkish-drilling-in-cypriot-waters/ (Erişim tarihi:01.06.2020)
• Oğuz, Şafak, Kadir Ertaç Çelik (2018). “Conflict in Syria: Is It A Proxy Warfare?”, Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, 2(2), 44-69.
• Örenç, Ali Fuat (2013).“ Deniz Kuvvetleri ve Deniz Harp Sanayi ”, Dünya Savaş Tarihi: Osmanlı Askeri Tarihi-Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri 1792-1918 , (ed. Gültekin Yıldız), Timaş Yayınları, İstanbul.
• Pamuk, Şevket (2014). Türkiye'nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi: Büyüme, Kurumlar Ve Bölüşüm, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Raza, Ahmed (2015). Turkey's Foreign Aid Programmes and Its Foreign Policy Activism in Africa, Mujib Alam(ed.), Perspectives on Turkey's Multi-Regional Role in the 21st Century, KW Publishers, New Delhi.
• TBMM, Kanunlar Dergisi, Dönem: 8, Cilt: 32, 8 Mart 1950, s. 1174; Resmi Gazete, Sayı No: 7457.https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/7457.pdf (Erişim tarihi: 20.05.2020)
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayi Müsteşarlığı, “2018-2022 Savunma Sanayi Sektörel Strateji Dokümanı”, https://www.ssb.gov.tr/Images/Uploads/MyContents/F_20180626095928654133.pdf (Erişim tarihi:15.05.2020)
• TC Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Denizaltı Projeleri, https://www.dzkk.tsk.tr/icerik.php?dil=1&icerik_id=75 (Erişim: 19.05.2020)
• TC Cumhurbaşkanlığı, (2016). “Türkiye’nin Yeni Güvenlik Konsepti” Konferansında Yaptıkları Konuşma, https://www.tccb.gov.tr/konusmalar/353/61114/turkiyenin-yeni-guvenlik-konsepti-konferansinda-yaptiklari-konusma (2016) (Erişim Tarihi:27.05.2020)
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayi Başkanlığı, Kara Araçları- Projeler, https://www.ssb.gov.tr/Website/contentlist.aspx?PageID=87&LangID=1 (Erişim tarihi:27.05.2020)
• TSSPSE (Türk Savunma Sanayi Politikası ve Stratejisi Esasları), 98/11173, Resmi Gazete, 23378. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/23378.pdf (Erişim tarihi: 27.05.2020) Türk Havacılık Uzay Sanayi, https://www.tusas.com/urun/hurkus (Erişim Tarihi:19.05.2020)
• Türk Savunma Sanayisinin 2019 Yılı Verileri, http://www.sasad.org.tr/uploaded/Turk-Savunma-Sanayisinin-2019-Yili-Verileri.pdf (Erişim tarihi: 18.05.2020)
• Türk Savunma Sanayinin 2016 Yılı Performansı, https://www.ssb.gov.tr/WebSite/contentlist.aspx?PageID=48&LangID=1 (Erişim tarihi: 18.05.2020)
• TURKSAT, Uydu Projeleri (2020). https://www.turksat.com.tr/tr/uydu/uydu-projeleri (Erişim tarihi:27.05.2020)
• Türk Silahlı Kuvvetleri Güçlendirme Vakfı, Tarihçe, https://www.tskgv.org.tr/tr/hakkimizda/tarihce (Erişim tarihi: 20.05.2020) TÜSİAD, 2001, Savunma Tedarik Kanunu Önerisi, Bölüm.1, İstanbul, 2001, s.15.
• 'Turkey escalates provocations' in East Medd rilling program https://www.dw.com/en/turkey-escalates- provocations-in-eastmed-drilling-program/a-51309775 (Erişim tarihi: 12.05.2020)
• “Turkey sets up largest overseas army base in Somalia”, Aljazeera, 2017. https://www.aljazeera.com/news/2017/10/1/turkey-sets-up-largest-overseas-army-base-in-somalia (Erişim Tarihi:29.05.2020)
• Türkiye - Libya Siyasi İlişkileri http://www.mfa.gov.tr/turkiye-libya-siyasi-iliskileri.tr.mfa (Erişim tarihi:04.06.2020) Tom Allinson, Mahmoud Hussein, Turkey-Libya maritime deal triggers Mediterranean tensions, https://www.dw.com/en/turkey-libya-maritime-deal-triggers-mediterranean-tensions/a-51477783 (Erişim tarihi: 04.06.2020)
• Stockholm International Peace Research Instıtute, (2017). http://armstrade.sipri.org/armstrade/html/export_values.php (Erişim tarihi: 14.06.2020)
• STM, MiLGEM Projesi, https://www.stm.com.tr/tr/urunler/milgem (Erişim tarihi: 14.06.2020)
• Stergiou, Andreas “Geopolitics and Energy Security in the Eastern Mediterranean: The Formation of new ‘Energy Alliances’”in Tziarras Zenonas(ed.), The New Geopolitics of the Eastern Mediterranean: Trilateral Partnerships and Regional Security. Re-imagining the Eastern Mediterranean Series: PCC Report, 3. Nicosia: PRIO CyprusCentre, 2019
• United Nations, Law of the Sea Bulletin, 2004, No. 81.
• Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü, Projeler https://uzay.tubitak.gov.tr/tr/uydu-uzay/gokturk-2 (Erişim Tarihi:27.05.2020)
• Wolfers, Arnold (1952). “National Security” as an Ambiguous Symbol, Political Science Quarterly, vol. 67(4), 481-502.