Öğretmen Adaylarının Akılcı Antibiyotik Kullanım Farkındalıkları: Kilis Örneği

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 44 - 59, 19.01.2022

Ali Derya Atik

Öz

Çalışmanın amacı eğitim fakültesi öğrencilerinin antibiyotik kullanımına yönelik davranışlarını etkileyen bazı faktörlerin (tutum, öznel norm, niyet) farklı değişkenler açısından incelemek, antibiyotikleri kullanım amaçlarını ve antibiyotikler hakkında farkındalıklarını belirlemektir. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini XXX Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğrencileri oluşturmaktadır. Random örnekleme yöntemi kullanılmış ve 545 öğrenci çalışmaya gönüllü olarak katılmıştır. Veri toplama aracı üç bölümden oluşmaktadır: (1) bağımsız değişkenler (2) Antibiyotik Kullanım Ölçeği (3) antibiyotik kullanım amaçları ve farkındalık anketi. Verilerin analizinde non-parametrik testler bağımsız değişkenlerin karşılaştırılmasında kullanılmıştır. Ayrıca katılımcıların antibiyotik kullanma nedenleri ve antibiyotik farkındalıkları için betimsel istatistikler kullanılmıştır. Katılımcıların antibiyotik kullanımına yönelik tutumu, öznel normları, niyetleri ve genel ölçek puanları cinsiyete, antibiyotik kullanım süresine, sınıf seviyesine ve prospektüs okuyup okumamalarına göre anlamlı farklılık göstermemektedir (p>.05). Bölüm değişkenine göre anlamlı farklılıklar olduğu ve fen eğitimi programı öğrencilerinin antibiyotik tutum, öznel norm, niyet ve ölçeğin tümü açısından en düşük puan ortalamasına sahip olduğu belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının en yaygın akılcı olmayan antibiyotik kullanım nedenleri baş ağrısı, soğuk algınlığı, ağrıyı gidermek, ateşi düşürmek ve hastalıkları önlemektir. Toplumda akılcı ilaç kullanımı konusunda farkındalık yaratmak ve toplumu sürekli bilgilendirmek için özellikle öğretmenlere yönelik örgün ve yaygın eğitim imkânları kullanılmaya ve geliştirilmeye devam edilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Akılcı antibiyotik kullanımı, Farkındalık, Öğretmen adayları.

Pre-Service Teachers' Awareness of Rational Antibiotic Use: The Sample of Kilis

Öz

The study aims to examine some factors (attitude, subjective norm, intent) that affect the behavior of education faculty students towards antibiotic use, and to determine the purpose of using antibiotics and awareness of participants about antibiotics. In the study, survey model was used. The population of the research is students of XXX University, Faculty of Education. Random sampling method was used, and 545 students participated voluntarily. The data collection tool consists of three parts: (1) independent variables (2) Antibiotic Use Scale (3) antibiotic use purposes and the awareness questionnaire. Non-parametric tests were used to compare the independent variables. Descriptive statistics were used for the reasons of antibiotic use and awareness of the participants. The participants' attitude towards antibiotic use, subjective norms, intention sub-dimension and the overall scale scores did not differ significantly according to the gender, antibiotic use duration, grade, and whether they read or not prospectus (p>.05). It was determined that there are significant differences according to the department variable and that students of the science education program have the lowest scores in terms of antibiotic attitude, subjective norm, intent, and overall scale. Headache, cold, to relieve pain, to bring down a fever and to prevent diseases are the most common reasons for pre-service teachers to misuse antibiotics. Formal and non-formal education opportunities, especially for teachers, should continue to be used and developed to raise awareness of rational drug use in society and continuously inform society.

Anahtar Kelimeler

Rational antibiotic use, Awareness, Pre-service teachers.

Kaynakça

• Açıksöz, S., Kurt, G., & Seyfi, M. (2020). Hemşirelik öğrencilerinin reçetesiz ilaç kullanma durumları. Koç Üniversitesi Hemşirelik Eğitim ve Araştırma Dergisi, 17(1), 17-23. https://doi.org/10.5222/HEAD.2020.017
• Atik, A. D., & Doğan, Y (2019). Antibiyotik kullanım ölçeği: Ölçek geliştirme çalışması. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 1248-76. https://doi.org/10.23891/efdyyu.2019.160
• Aydın, B., & Gelal, A. (2012). Akılcı ilaç kullanımı: Yaygınlaştırılması ve tıp eğitiminin önemi. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fak Dergisi, 26(1), 57-63.
• Baydar-Artantaş, A., Karataş-Ersoy, İ., Salmanoğlu, G., Kılıç, T., Uzun, S., Yavaşbatmaz, E., Üstü, Y., Uğurlu, M., & Güçiz-Doğan, B. (2015). Bir hastanenin aile hekimliği polikliniklerine başvuran erişkinlerin antibiyotik kullanımı konusundaki bazı alışkanlıkları, görüşleri ve bilgilerinin değerlendirilmesi. Ankara Medical Journal, 15(2), 38-47. https://doi.org/10.17098/amj.44722
• Bayram, N., Günay, İ., Apa, H., Gülfidan, G., Yamacı, S., Kutlu, A., Öztürk, A. E., Ural, H., Devrim, F., Devrim, İ., & Ünal, N. (2013). Evaluation of the factors affecting the attitudes of parents towards to use of antibiotics. Journal of Pediatric Infection, 7(2), 57-60. https://doi.org/10.5152/ced.2013.16
• Cantarero-Arevalo, L., Halles, M. P., & Kaae, S. (2017). Parental knowledge of antibiotic use in children with respiratory infections: A systematic review. International Journal of Pharmacy Practice, 25(1), 31-49. https://doi.org/10.1111/ijpp.12337
• Cramer, D. & Howitt, D. (2004). The sage dictionary of statistics. London: SAGE.
• Çöplü, N., İlhan, M. N., Ciliv, E. F., Şenlik, Z. B., & Ertek, M. (2014). Aile hekimleri ve uzmanlar arasında antimikrobiyallerin akılcı reçetelendirilmesi: Tutumlar ve talepler. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 71(1), 19-26. https://doi.org/10.5505/TurkHijyen.2014.27879
• Derin, O., Özdemir, H., Sarı, M., & Gülten, E. (2016). Dursunbey ilçesinde antibiyotik kullanımında uyumsuzluk: Kentsel bir çalışma. Klinik Dergisi, 29(3), 125-9. https://doi.org/10.5152/kd.2016.30
• Ergül, A. B., Gökçek, İ., Çelik, T., & Torun, Y. A. (2018). Assessment of inappropriate antibiotic use in pediatric patients: Parent-prevalence study. Turkish Archives of Pediatrics, 53(1), 17-23. https://doi.org/10.5152/TurkPediatriArs.2018.5644
• Gama, H., Correia, S., & Lunet, N. (2009). Effect of questionnaire structure of recall of drug utilization in a population of university students. BMC Medical Research Methodology, 9(45), 1-9.
• Gökçe, T. (2017) Birinci basamak sağlık kuruluşlarına başvuran hastaların antibiyotik kullanımı konusundaki davranış ve bilgi düzeylerinin araştırılması. Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı.
• Gül, S., Öztürk, D. B., Yılmaz, M. S., & Uz-Gül, E. (2014). Ankara halkının kendi kendine antibiyotik kullanımı hakkındaki bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 71(3), 108-12.
• Gülbandılar, A., Okur, M., Öztop, N., & Dönmez, M. (2017). Dumlupınar Üniversitesi Altıntaş Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin antibiyotiklerle tedavi konusunda bilgi ve tutumlarının belirlenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(2), 581-585.
• Gündoğar, S. H., & Kartal, S. E. (2017). Üniversite öğrencilerinin akıllı ilaç kullanımı hakkındaki görüşleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 25-34.
• Güngör, A., Çakır, B. Ç., Yalçın, H., Çakır, H. T., & Karauzun, A. (2018). Çocuklarda antibiyotik kullanımı ile ilgili ebeveynlerin tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi, 13(3), 203-207. https://doi.org/10.12956/tjpd.2018.363
• Hatipoğlu, S., & Özyurt, B. C. (2016). Manisa ilindeki bazı aile sağlığı merkezlerinde akılcı ilaç kullanımı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(4), 1-8. https://doi.org/10.5455/pmb.1-1441352977
• İlhan, M. N., Aydemir, Ö., Çakır, M., & Aycan, S. (2014). Akılcı olmayan ilaç kullanım davranışları: Ankara’da üç ilçe örneği. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 12(3), 188-200.
• İpteş, S., & Khorshid, L. (2004). Üniversite öğrencilerinin ilaç kullanım durumlarının incelenmesi. Ege Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Dergisi, 20(1), 97-106.
• Karakurt, P., Hacıhasanoğlu, R., Yıldırım, A., & Sağlam, R. (2010). Üniversite öğrencilerinde ilaç kullanımı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 9(5), 505-12.
• Koçyiğit, H., Akgöz, A. B., Bolat, S. M., & Baykan, Z. (2020). Evaluation of the knowledge, attitudes, and behaviours of the first-year medical students at Erciyes University about rational antibiotic usage. Klinik Dergisi, 33(1), 29-35. https://doi.org/10.5152/kd.2020.06
• Kukula, O. (2019). Tıp fakültesi öğrencilerinin antibiyotik kullanımının değerlendirilmesi. Ortadoğu Tıp Dergisi, 11(3), 239-243.
• Kurt, O., Oğuzöncül, A. F., Deveci, S. E., & Pirinçci, E. (2020). Bir Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin akılcı ilaç kullanımı konusunda bilgi ve davranışlarının değerlendirilmesi. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 5(1), 62-72. https://doi.org/10.35232/estudamhsd.553156
• Limaye, D., Limaye, V., Krause, G., & Fortwengel, G. (2017). A systematic review of the literature on survey questionnaires to assess self-medication practices. International Journal of Community Medicine and Public Health, 4(8), 2620-31.
• Özatik, F. Y., Babaoğlu, Ü. T., Şen, M., Yurter, K., Akcan, Ç., Çevik, B., Öztürk, İ. C., & Altıntaş, G. (2018). Effect of peer group training on popularizing of rational drug use among university students. SDU Medical Faculty Journal, 25(3), 256-264. https://doi.org/10.17343/sdutfd.36664910.17343/sdutfd.366649
• Parse, R. J., Hidayat, E. M., & Alisjahbana, B. (2017). Knowledge, attitude and behavior related to antibiotic use in community dwellings. Althea Medical Journal, 4(2), 271-7. https://doi.org/10.15850/amj.v4n2.1082
• Pınar, N. (2017). Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin akılcı ilaç kullanım alışkanlıklarının belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Dergisi, 8(29), 34-40. https://doi.org/10.17944/mkutfd.304265
• Topal, M., Uslu-Şenel, G., Arslan Topal, E. I., & Öbek, E. (2015) Antibiyotikler ve kullanım alanları. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 31(3), 121-127.
• URL1. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/antibiotic-resistance [erişim: 5 Temmuz 2019].
• URL2. World Health Organization. Antimicrobial Resistance Global Report on Surveillance. Geneva, Switzerland: World Health Press; 2014. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/112642/9789241564748_eng.pdf?sequence=1. [erişim: 15 Haziran 2019].
• URL3. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/62311/WHO_CONRAD_WP_RI.pdf [erişim: 20 Haziran 2019].
• Vallin, M., Polyzoi, M., Marrone, G., Rosales-Klintz, S., Tegmark-Wisell, K., & Stalsby-Lundborg, C. (2016). Knowledge and attitudes towards antibiotic use and resistance- A latent class analysis of a Swedish population- Based sample. PLos One, 11(4), 1-18. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0152160
• Ye, D., Chang, J., Yang, C., Yan, K., Ji, W., Aziz, M. M., Gillani, A. H., & Fang, Y. (2017). How does the general public view antibiotic use in China? Result from a cross-sectional survey. International Journal of Clinical Pharmacy, 39(4), 927-34. https://doi.org/10.1007/s11096-017-0472-0