Associate Degree Health Professions Education in Turkey is 35 Years Old: A Short History of Health Professions Education From Fields that Bloom Love Flowers to the Fertile Soils Smelling Orange Flowers

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 12, 15.03.2017

Rüştü Taştan

https://doi.org/10.26567/marsag.2017130053

Öz

Today, as the dynamics of change in the twenty-first century

are effective and education methods and communication are

increasingly being global, health services in Turkey can no doubt

remain outside this constant change and universal interaction

wind. The aim of this paper is to display the story of qualitative

development and change of the Vocational School of Health

Services(VSHS), which has a history of 35 years in the health

education services in Turkey.

This paper aims to emphasize personal testimony to the

contributions made by health professions educators, who

attach importance to national standards and concerns about

“standardlessness”, to the development process of the universities,

in order to make of the Associate Degree Health Professions

Education (ADHPE) in our country meet the universal standards.

This paper proposes the revival and emphasizes the

interprofessionally unifying potential power of the Symposiums of

Health Service Vocational Schools, which initially aimed to miove

around the different universities of Turkey starting from the capital

Ankara as a “common mind movement”, but somehow failed

to maintain a continuous character. Maintainance of quality in

health services, economic gains in costs and ‘humanitarian health

service’ are only possible with trained, socioculturally enriched

and appreciated health workers.

To maintain the long-awaited standard, quality and high value

added in health care services in Turkey, and to attain innovation

and sustainability; ADHPE, with a high level of contemporary

knowledge, skill, and respect for Health Technicians should be

prioritised and supported in every aspect.

As a result, the solution to the problems of ADHPE, which

matters for “social-strategy” and health-economical aspects

for Turkey’s future, is based on creating new interprofessional

educational coopereations, appreciating universal developments

and updating the managerial and organizational approaches by

focusing on new dynamics in a more effective and competent way.

The solution to the ADHPE problems is to provide functionality

of the critical thinking education within the curriculum in order

to “provide humane healthcare services” with competent health

manpower fully equipped in terms of quality and efficiency.

Anahtar Kelimeler

Associate’s degree, health education, Vocational School of Health Services

Türkiye’de Önlisans Sağlık Meslekleri Eğitimi 35 Yaşında: Sevgiçiçeği Açan Tarlalardan, Portakal Çiçeği Kokan Bereketli Topraklara Kısa Bir Sağlık Meslekleri Eğitimi Tarihi Yolculuğu

Öz

Yirmibirinci yüzyılın değişim dinamiklerinin etkin olduğu, eğitim

yöntemleri ve iletişimin küreselleştiği günümüzde, Türkiye’deki

sağlık hizmetleri bu sürekli değişimin ve evrensel etkileşim

rüzgârının dışında kalamaz kuşkusuz. Bu çalışmada, Türkiye’deki

sağlık eğitim hizmetlerinde geçmişi 35 yılı bulan Sağlık Hizmetleri

Meslek Yüksekokulları (SHMYO)’nın niteliksel gelişim ve değişim

öyküsü gün yüzüne çıkarılmaktadır.

Bu amaçla, ülkemizde Önlisans Sağlık Meslekleri Eğitimi

(ÖSME)’nin evrensel standartlara ulaşması için, ulusal

standartları önemseyen, “standartsızlıkları” dert edinen sağlık

meslekleri eğitimcilerinin gelişim sürecine katkılarına tanıklığım

vurgulanmaktır.

Bu çalışmada, Başkent Ankara’dan “ortak akıl hareketi”

olarak yola çıkarak Türkiye üniversitelerini dolaşmayı amaçlayan,

fakat bir türlü süreklilik kazanamayan, Sağlık Hizmetleri Meslek

Yüksekokulları Sempozyumları (SHMYOS)’nın canlandırılması

önerilmekte ve mesleklerarası potansiyel birleştirici gücü

vurgulanmaktadır. Sağlık hizmetlerinde kalite, maliyetlerde

ekonomik kazanım ve ‘insancıl bir sağlık hizmeti’ ancak eğitilmiş,

sosyokültürel yönüyle zenginleştirilmiş, değer verilen sağlık

çalışanlarıyla mümkündür.

Türkiye’de sağlık hizmetlerinde özlenen standart, kalite ve

yüksek katma değer için, yenilikçilik ve sürdürülebilirlik için;

çağdaş bilgi, beceri nitelikleri yüksek, saygı duyulan Sağlık

Teknikerleri yetiştiren ÖSME öncelikli olarak ele alınmalı ve her

yönüyle desteklenmelidir.

Sonuç olarak, Türkiye’nin geleceği için “sosyal-strateji”

ve sağlık ekonomisi bakımından yaygın öneme sahip ÖSME

sorunlarının çözümüne giden yol, meslekler arası yeni eğitim iş

birlikteliklerinden, evrensel gelişmeleri değerlendirmekten, daha

etkin ve yetkin bir tutumla yeni dinamiklere yönelerek, yönetim ve

organizasyon yaklaşımlarını güncellemekten geçmektedir. ÖSME

sorunlarını çözüm yolu, nitelik ve verimlilik bakımından tam

donanımlı, yetkin sağlık insangücü ile “insancıl sağlık hizmetleri

sunulması” için eleştirel düşünce eğitimine önem veren öğretim

programlarında işlevsellik kazandırmaktan geçmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ön lisans, sağlık eğitimi, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu

Kaynakça

• WHO: Framework for Action on Interprofessional Education and Collaborative Practice, 2010; http://www.who.int/hrh/ resources/framework_action/en/ (Erişim tarihi: 14.3.2017)
• NAM (National Academy of Medicine); Health Professions Education: A Bridge to Quality, 2003, https://www.nap.edu/ catalog/10681/health-professions-education-a-bridge-toquality (Erişim tarihi: 4.3.2017)
• Anonim: Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Tarihçesi. http://www.shmyo.hacettepe.edu.tr/tarihce.htm (Erişim tarihi: 4.3.2017)
• Hızel S ve Kumbasar H. Neden Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları Kuruldu. Ankara Üniversitesi Dikimevi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu yıllığı C.1, S.1, 2000. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/28/39/336.pdf (Erişim tarihi: 4.3.2017)
• YÖK: Meslek Yüksekokulu Tanımı: 2547 sayılı kanunun (Değişik: 13/2/2011-6111/170 md.) 3/ı maddesi. http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/Metin.Aspx? MevzuatKod=1.5.2547& MevzuatIliski= 0&sourceXmlSearch (Erişim tarihi: 4.3.2017)
• Taştan R.:”Türkiye’de Önlisans Sağlık Meslekleri Eğitiminin Güncel Sorunları ve Gelecek İçin Çözüm Önerileri”. Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokullarında Uygulanan Programların Güncellenmesi ve Eğitim Standartlarının Belirlenmesi Çalıstayı-II, Bildiri Kitapçığı, 91-92, 2016. http://saglikcalistayi.org/saglik_calitayi_bildiri_kitabi_12mayis.pdf (Erişim tarihi:4.3.2017)
• Resmi Gazete: Sağlık meslek mensupları ile sağlık hizmetlerinde çalışan diğer meslek mensuplarının iş ve görev tanımlarına dair yönetmelik. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/05/20140522-14.htm (Erişim tarihi: 4.3.2017)
• YÖK: MYO Program Adları ve Unvanları. http://www.yok.gov.tr/web/guest/icerik//journal_content/56_INSTANCE_rEHF8BIsfYRx/10279/%2018626 (Erişim tarihi: 4.3.2017)
• Anonim: Birinci Ulusal Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları Sempozyumu (SHMYOS) Sonuç Bildirgesi. Gazi Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, 11-12 Mayıs 2006 Gölbaşı, Ankara.
• Vikipedi: Sevgi çiçeği (Cyanus tchihatcheffii). https://tr.wikipedia.org/wiki/Sevgi_%C3%A7i%C3%A7e%C4%9Fi
• Özdil R, Koçkaya A. Sağlık Teknikerliği Eğitiminde İlk Ortakakıl Hareketi: Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları Sempozyumları. s: 1-11. İçinde. Özdil R, Ömeroğlu Y, Koçkaya A, Demirtola H, Gülsayın C, Işıldar GY ve Taban B.(ed.) Geçmişten Geleceğe Sağlık Teknikerliği. Onur Matbaacılık, 2008. Ankara.
• Arslan ŞF, Ancın V. Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin İncelenmesi. Uşak Üniv. Sosyal Bil. Derg. 2016 9/2. 73-99. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/usaksosbil/article/view/5000161642/5000165044
• Anonim: İkinci Ulusal Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları Sempozyumu, Sonuç Bildirgesi. Dokuz Eylül Üniversitesi SHMYO, 2-4 Eylül 2007 Doğanbey, İzmir. http://web.deu.edu.tr/shmyo_sempozyum/sonuc.pdf (Erişim tarihi: 4.3.2017)
• Anonim: Üçüncü Ulusal Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları Sempozyumu, Sonuç Bildirgesi. Sempozyum Kitabı, Yüzüncü Yıl Üniversitesi SHMYO, Van, 18-22 Haziran 2008: s.30-306
• Günay D., Günay A, Meslek Yüksekokullarına Genel Bir Bakış ve Eğilimler. V.Ulusal Meslek Yüksekokulları Müdürler Toplantısı (Açılış Konuşmasından), Isparta, 01-04 Aralık 2010. http://sempozyum.sdu.edu.tr/5myomt/komrapor.html
• Taştan, R. Sağlık Meslekleri Eğitiminde Yeni Yaklaşımlar; Ulusal Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları Sempozyumlarının Dünü, Bugünü ve Geleceği. Birinci Ulusal Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Müdürleri Çalıştayı, Atatürk Üniversitesi SHMYO, Erzurum, 18-19 Eylül 2015.
• YÖK: II. Ulusal Meslek Yüksekokulları Müdürler Toplantısı, Sonuç Raporu, Muğla Üniversitesi, Muğla, 14-15 Nisan 2006.
• Taştan R. “Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları Sempozyumlarının” devamını getirmek, yeniden ÖSME sorunlarını tartışmak amacına yönelik (Prof. Dr. Necati Utlu ile birkaç kez telefon görüşmesi), Nisan 2015.
• Vikipedi: Nene Hatun, https://tr.wikipedia.org/wiki/Nene_Hatun (Erişim tarihi: 4.3.2017)
• Anonim: Ulusal Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları Müdürler Çalıştayı Sonuç Bildirgesi. Birinci Ulusal Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları Müdürler Toplantısı, Atatürk Üniversitesi SHMYO, Erzurum, 18-19 Eylül 2015. http://saglikcalistayi.org/1-calistay-sonuc-bildirgesi/ (Erişim tarihi: 4.3.2017)
• Akan H. Harran Üniversitesi SHMYO Müdürü, “Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokullarında Uygulanan Programların Güncellenmesi ve Eğitim Standartlarının Belirlenmesi Çalıstayı-II” davet mektubu.
• Anonim: Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokullarında Uygulanan Programların Güncellenmesi ve Eğitim Standartlarının Belirlenmesi Çalıstayı-II Sonuç Bildirgesi Harran Üniversitesi SHMYO, Şanlıurfa, 12-14 Mayıs 2016. http://saglikcalistayi.org/sonuc-bildirgesi-2.pdf (Erişim tarihi: 4.3.2017)
• Taştan R. “Türkiye’de Önlisans Sağlık Meslekleri Eğitiminin Güncel Sorunları ve Gelecek İçin Çözüm Önerileri” Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokullarında Uygulanan Programların Güncellenmesi ve Eğitim Standartlarının Belirlenmesi Çalıstayı-II. Harran Üniversitesi SHMYO, Şanlıurfa, 12-14 Mayıs 2016. http://saglikcalistayi.org/saglik_calitayi_bildiri_kitabi_12mayis.pdf (Erişim: 4.3.2017)
• Anonim: “Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları Programlarına Yönelik Çekirdek Eğitim Programı (ÇEP)Çalıştayı. Bezmialem Vakıf Üniversitesi SHMYO Müdürlüğü, İstanbul, 11 Kasım 2016.
• Çukurova Üniversitesi SHYO Müdürlüğü tarafından hazırlanan ÇEP tartışma platformu http://shmyo.derneys.com
• Anonim: Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları Müdürleri Toplantısı-III, “Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulları Programlarına Yönelik Çekirdek Eğitim Programı (ÇEP) Çalıştayı-II”. Çukurova Üniversitesi SHMYO Müdürlüğü, Mithat Özhan Amfisi, Adana, 24-26 Nisan 2017. http://saglikcalistayi.org/davet-2/ (Erişim tarihi: 6.3.2017)
• Boyan N, Bilici N. “Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokullarının Güncel Sorunları ve Çözüm Önerileri.” II. Eğitim Kongresi, Antalya, 24-25 Ekim 2016. Kongre Özet Raporu, http://mtegm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_01/10171149_Kongre_Yzet_Raporu_09.01.2017.pdf (Erişim tarihi: 14.3.2017)
• Taştan R. IV. Ulusal Meslek Yüksekokulları Müdürler Toplantısı, 2. Komisyon Taslak Raporları, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, 5-8 Kasım 2008.
• Anonim: Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi. http://editor.ankara.edu.tr/index.php/ashd/index (Erişim tarihi:8.3.2017)
• Anonim: Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, İnönü Üniversitesi https://cms.inonu.edu.tr/uploads/contentfile/86/files/vol4sa2.pdf (Erişim tarihi:8.3.2017)
• Anonim: Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, Cilt:2, Sayı:6 (2007)
• Anonim: Mikrobiyoloji Bülteni (ISSN: 0374-9096) http://www.mikrobiyolbul.org/Default.aspx (Erişim tarihi:8.3.2017)
• Frenk J, Chen L, et. all. Health professionals for a new century: transforming education to strengthen health systems in an interdependent world. The Lancet, Nov.29, 2010, DOI:http://dx.doi.org/10.1016/S0140-6736(10)61854-5 (Erişim tarihi:6.3.2017)
• Vikipedi: “İnce Memed” Yaşar Kemal’in birinci baskısı 1955’de yapılan romanında geçen kahramandır.
• Huang GC, Newman LR and Schwartzstein RM. Critical Thinking in Health Professions Education: Summary and Consensus Statements of the Millennium Conference 2011. Teach and Learn Med, 26(1), 95–102, 2014