Azerbaycan-Türkiye İlişkileri ve Sivil Toplum Kuruluşları

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 1, 31 - 43, 01.06.2016

Araz Aslanlı Vefa Kurban

Öz

Azerbaycan-Türkiye ilişkileri denince genellikle akla siyasi, ekonomik, askeri ve kültürel ilişkiler

gelmektedir. Ama Azerbaycan-Türkiye ilişkilerinin temelinde yatan ana etkenlerden birisi de “bir millet

– iki devlet” düşüncesi, yani toplumların kardeşliği olgusudur. Bu açıdan bakıldığında önemli ölçüde

ihmal edilmiş olan ve hemen hemen yok denecek kadar az çalışma yapılmış bir alanın daha bulunduğunu

görmekteyiz: ikili ilişkilerde sivil toplum kuruluşlarının yeri konusu. Bunun bir ölçüde doğal sayılabilecek

bir nedeni de bulunmaktadır. Keza sivil toplum kuruluşlarının dış politikada ve bu arada Azerbaycan-

Türkiye ilişkilerindeki yeri aslında genel olarak üzerinde (Türkiye örneğinde en azından diğerlerine oranla,

Azerbaycan örneğinde ise tamamen) az çalışılmış bir konudur. Öte yandan sivil toplumun öneminin her

geçen gün arttığı bir dünyada Azerbaycan’da ve Türkiye’de ister genel olarak sivil toplum-dış politika ilişkileri

bağlamında, isterse de direkt Azerbaycan-Türkiye sivil toplum ilişkileri bağlamında çalışmaların yoğunluk

kazanmış olmaması ciddi bir eksilik olarak dikkat çekmektedir.

Azerbaycan-Türkiye ilişkilerinde sivil toplum kuruluşlarının yeri bu iki ülkede sivil toplum kuruluşların

tarihi kadar eskidir. Ama özellikle her iki ülkede 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında kurulan

sivil toplum kuruluşlarının ikili ilişkilere katkı yaptığı görülmektedir. Azerbaycan’ın 1920’de Bolşevik Rusya

tarafından işgal edilmesi genel anlamda ilişkileri sınırlandırmış ve iki ülke STK’ları arasındaki ilişkilerin

gelişmesinin önünü de tamamen kapatmıştır. Bu nedenle de ikili ilişkilerde STK’ların yeri konusu daha çok

Soğuk Savaş’ın sona ermesinden ve Azerbaycan’ın bağımsızlığına yeniden kavuşmasından sonraki dönemi

kapsamaktadır.

Bu çalışmada 1990’lı yılların başından itibaren Azerbaycan ve Türkiye STK’larının ikili ilişkilere katkısı

anlatılacak, bu çerçevede ikili ilişkilere ciddi katkılar yapan STK’ların çalışma alanlarına ilişkin bilgi ve

yaptıkları katkılardan örnekler de verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, Türkiye, STK’lar, Sivil Toplum

Kaynakça

• “Azerbaycan’a şifa köprüsü”, http://www.ilgazetesi.com.tr/2010/01/27/azerbaycan%E2%80%99a-sifakoprusu/ 034357/, (27.07.2015).
• “Hayat”, 15 Noyabr, 1905, Bakü, no: 102.
• “Türkiye - Azerbaycan Siyasi İlişkileri”, http://www.mfa.gov.tr/turkiye-azerbaycan-siyasi-iliskileri.tr.mfa , (26.02.2016).
• “Türkiyə-Ermənistan yaxınlaşması Azərbaycanı nəyə yaxın edir və nədən uzaqlaşdırır mövzusunda ekspert müzakirəsi keçirilib”, az.apa.az/news/168248, (27.07.2015).
• Araz Aslanlı, İlham Hesenov, Haydar Aliyev Dönemi Azerbaycan Dış Politikası, Platin Yayınları, Ankara 2005.
• Betül Aslan, I. Dünya Savaşı Esnasında “Azerbaycan Türkleri”nin “Anadolu Türkleri”ne “Kardaş Kömeği (Yardımı)” ve Bakü Müslüman Cemiyet-i Hayriyesi, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara 2000.
• Gözde Sazak, Türk Sembolleri Hun Dönemi Türk Motif ve Sembollerinin Sanata ve Hayat Yansıması, İstanbul 2014.
• http://akider.org, (27.07.2015).
• http://ekoavrasya.net/sayfa.aspx?pid=95&Lang=TR, (27.07.2015).
• http://www.azerbaycankulder.org/dernek.aspx, (27.07.2015).
• http://www.turkazder.org/kurumsal, (27.07.2015).
• http://www.turkiyeazerbaycandernegi.com/?pnum=7&pt=Amac%C4%B1m%C4%B1z, (27.007.2015).
• Nazim Cafersoy, Elçibey Dönemi Azerbaycan Dış Politikası (Bir Bağımsızlık Mücadelesinin Diplomatik Öyküsü), ASAM Yayınları, Ankara 2001.
• Sebahattin Şimşir, Azerbaycan’ın İstiklal Mücadelesi, İstanbul 2002.
• Sebahattin Şimşir, Azerbaycanlıların Türkiye’de Siyasi ve Kültürel Faaliyetleri (1920-1991), Ankara 1999.
• Sebahattin Şimşir, Mehmet Emin Resulzade’nin Türkiye’deki Hayatı, Faaliyetleri ve Düşünceleri, Ankara 1995.