Bir Seğirnâme Örneği: Avanzâde Mehmed Süleyman’ın A‘zâ Seğirmesi

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 2, 598 - 622, 15.12.2023

Damlanur Küçükyıldız Gözelce , Songül Karaca

https://doi.org/10.16985/mtad.1275535

Öz

Seğirnâmeler, diğer adıyla ihtilâc-nâmeler; insanın uzuvlarında meydana gelen birtakım oynama, sinir veya adele hareketinden yola çıkarak geleceğe dair çoğunluğu olumlu olmakla birlikte hastalık, sağlık, zenginlik, rütbe, haber gibi çeşitli yorumlarda bulunulan türe verilen addır. Bilinmeyene, geleceğe olan merakla, vücuttaki oynamalara bir anlam yüklemenin bir sonucu olarak gelişen bu edebi türle ilgili çeşitli çalışmalar yapılmış, aynı zamanda araştırmacılar tarafından kütüphanelerde çalışılmayı bekleyen bazı eserler tespit edilmiştir. Böyle olmakla birlikte çalışılmış eserlerin sayısı, seğirnâmelerin tarihi seyrini gözlemleme açısından yeterli değildir. Aynı zamanda çalışılacak her eser, bu türün biçim ve içeriği; ait olduğu dönemin sosyokültürel yapısı, inanç unsurları, insanoğlunun hayata dair beklentileri gibi pek çok konuda bilgi verecektir. Seğirnâmelerin kültür içerisindeki yeri düşünüldüğünde yapılacak her çalışma, insan tabiatını, beklentilerini veya korku, kaygı gibi duygu durumlarını anlama, türün çerçevesinin daha net çizilmesi açısından önem taşımaktadır. Üretken yazarlardan olup çok sayıda telif ve tercüme eseri bulunan Avanzâde Mehmed Süleyman’ın Aza Seğirmesi adlı tercüme eseri de seğirnâme türünde ortaya konulan eserlerdendir. Eser, vücudun muhtelif uzuvlarındaki seğirmelerin hangi anlamlara geldiği ve vücudun çeşitli yerlerinde konumlanmış benlerden hareketle de insan tabiatına dair yapılan yorumların yanı sıra gülme halleriyle ilgili değerlendirmeleriyle hususi bir yapıya sahiptir. Bu çalışmada seğirnâmeler hakkında genel bir bilgi verilerek Avanzâde Mehmed Süleyman’ın Aza Seğirmesi adlı eseri tanıtılmış, eser üzerine bir inceleme yapılmıştır. Ayrıca eser, Latin harflerine aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Seğirnâme, İhtilâc-nâme, Avanzâde Mehmed Süleyman, Aza Seğirmesi

Teşekkür

Yardımlarınız için şimdiden teşekkür ederim.

A Segirname Sample: A‘zâ Segirme of Avanzâde Mehmed Süleyman

Öz

Segirnâme (twitch-letter), also known as ihtilācnâme (convulsions-letter), is the name given to a genre in which various interpretations such as illness, health, wealth, rank, news are made, although most of them are positive about the future, based on some tremors and nerve or muscle movements that occur in the human limbs. Various studies have been conducted on this literary genre, which has developed as a result of attributing a meaning to the movements in the body, thanks to the interest in the unknown or the future, and some works waiting to be studied in libraries have also been identified by researchers. However, the number of studied works is not sufficient to observe the historical course of segirnâmes. Also, each work to be studied will provide information on many subjects such as the form and content of this genre, the socio-cultural structure of the period it belongs to, the elements of belief, and the expectations of human beings about life. Considering the place of seğgrnâmes in culture, every study to be done is important in terms of understanding human nature, expectations, or emotional states such as fear and anxiety, and drawing the framework of the genre more clearly. The translation work of Avanzâde Mehmed Süleyman, who is one of the productive writers and has many copyrighted and translated works, is also one of the works put forward in the segirnâme genre. The work has a special structure with the meanings of twitches in various parts of the body and the interpretations made about human nature based on moles located in various parts of the body, as well as evaluations about laughing states. In this study, by giving general information about segirnâmes, Avanzâde Mehmed Süleyman's work called Aza Segirme was introduced, and an examination was made on the work. In addition, the work was translated into Latin letters.

Kaynakça

• Akkuş, Metin, Klâsik Türk Şiirinin Anlam Dünyası Edebi Türler ve Tarzlar, Fenomen Yayıncılık, Erzurum 2007.
• Atay, Dinçer, “Avanzâde Mehmet Süleyman.” Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, 27 Nisan 2009, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mehmet-suleyman-avanzade [Erişim Tarihi: 08.01.2023].
• Bars, Mehmet Emin, “Yeni Bir Karşılaştırmalı Seğirname Nüshası Üzerine Değerlendirmeler” Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, XI/29, (2023), s. 95-110.
• Bozkurt, Eshabil, “Meşrutiyet Dönemi’nde Çok Kimlikli Bir Mütercim: Avan-Zâde Mehmed Süleyman” CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, XXXVII/2, (2013), s. 49-63.
• Çakmak, Serkan, “Vatikan Kütüphanesindeki Türkçe “İhtilaçname” Nüshası (Giriş-Metin-İnceleme-Dizin)” Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 19, (2018), s. 15-64.
• Çulha, Tülay, “Karayca Bir İnceleme: Sekirme Yoraları” Dil Araştırmaları Dergisi, 4, (2009), s. 37-55.
• Daşdemir, Özkan, “İngiltere Kütüphanelerinde Kayıtlı Dört Seğir-Nâme Üzerine” Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 11, (2016), s. 19-46.
• Erdoğan Çeltik, Seher, Avanzâde Mehmet Süleyman- Kültür ve Edebî Hayatımıza Dair (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2017.
• Ergin, Metin, Dede Korkut Kitabı I Giriş-Metin-Tıpkıbasım, 9. bs., Türk Dil Kurumu Yayınları, 2014.
• Eroğlu, Süleyman, “Seğir-nâme A Copy In Riccardiana Library, Florence” Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33, (2017), s. 671-695.
• Ersoy, Ersen, “İhtilâc-nâmeler”, Beden Kitabı içinde, ed. Emine Gürsoy Naskali ve Aylin Koç, Kitabevi, İstanbul 2009, s.61-72.
• Ersoylu, Halil, “Seğir-nâme II” Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, (1992), s. 99-145.
• ___________, “Seğir-nâme” Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, (1985), s. 27-48.
• Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretleri, Mârifetnâme, haz. M. Faruk Meyan, Bedir Yayınevi, 1999.
• Gökdemir, Atila, “Abdulganî Bin Abdulcelîl Geredevî’nin Risâle-i Segürnâme’si” Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, I/44, (2020), s. 45-60.
• Güngör, Özlem, “Bursa İnebey Yazma Eser Kütüphanesinde Kayıtlı Bir Seğir-nâme”, Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi [Journal of Academic Literature], VIII/17, (2022), s. 123-148.
• Kaba, Hüseyin, “Yeni Bir Seğirnâme Nüshası Üzerine” TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi. IX/24, (2021), s. 173-185.
• Karaatlı, Recep, “Türkçe Bir Seğir-Nâme Üzerine” Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 42, (1999), s. 89-126. Kâtip Çelebi, Keşfü’z-Zünûn, c.1, çev. Rüştü Balcı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2007.
• Kayaokay, İlyas, “Yeni Bir İhtilâc-Nâme-Segir-Nâme Nüshası Üzerine” Atlas Journal, VI/6, (2020), s. 219-239. Kete, Ayşe, Segür-nâme; İnceleme-Metin-Dizin, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya 2008.
• Kılıç, Müzahir, “Seğir-nâmeler ve Latif’in Seğir-nâmesi” Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, IV/2, (2018), s. 97-104.
• Komisyon, Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi Cilt II, ed. M. Yalçın, Yapı Kredi Yayınları, 2010. Kurgun, Levent, “Bir İhtilâc-nâme Hakkında” Türük Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, VI/14, (2018), s. 60-75.
• Mert, Abdullah, “Bir Seğir-nâme Nüshası” Türük Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, IV/7, (2016), s. 220-232.
• Muratoğlu, Murat, “Leipzig Kütüphanesinde Kayıtlı Bir Seğir-Name Üzerine” Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. XIII/20, (2020), s. 889-901.