Zonguldak’ta Madencilik Tarihine Işık Tutan Anıt Yapılar

Yıl 2022, Sayı: 21, 1 - 12, 07.01.2022

Ahmet Apaydın Murat Durmaz

Öz

Zonguldak şehri, 19. yüzyılın ortalarında başlayan taşkömürü madenciliği ile kurulmuş ve madencilikle gelişmiştir. Şehrin çevresinde kamu ve özel sektöre ait ocaklarda üretim devam etmekte, ancak kent içinde uzun yıllar faaliyet göstermiş olan tesislerin çoğu ortadan kaldırılmış durumdadır. Bu tesislerin bazı kısımları madencilik sembolleri olarak korumaya alınmıştır. Kentteki müze ve anıtlar da Zonguldak’ın maden şehri kimliğini gözler önüne seren diğer yapılardır. Bu çalışmada incelenen önemli anıt yapılar limandaki yükleme iskelesi, Uzun Mehmet Anıtı, lavvar kuleleri, Madenci anıtları, maden müzesi ve kok fabrikası kulesidir. Yöre insanının ortak arzusu; Zonguldak’ta madencilik tarihine ışık tutan anıt yapıların korunması ve böylece kent turizmine katkı yapılmasıdır.

Anahtar Kelimeler

taş kömürü, madencilik tarihi, zonguldak tarihi

Kaynakça

• Apaydın, A. 2020. Zonguldak Şehrinin Kömüre Bağlı Tarihi ve Talihi Üzerine Bir İnceleme, MT Bilimsel, Yer Altı Kaynakları Dergisi (Journal of Underground Resources) Sayı 18, 1-20.
• Başgelen, N. 2000. Bir Zamanlar Zonguldak, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, Ofset Yapımevi, İstanbul, 5 s.
• BKKA, 2017. Kömüre Giden Demiryolu “Bir Zonguldak Güzellemesi”, T.C. Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı, tasarım ve Baskı: AKARE Araştırma Propaganda Reklam Ltd. Şti, Ankara, 51 s.
• Cemal, A. 1932. Vilayetlerimiz-Kastamonu ve Zonguldak, Kanaat Kütüphanesi, İstanbul, s. 63
• Çatma, E, 2006. Zonguldak kömür havzası tarihi, Birinci Kitap 1840-1865, Sistem Ofset Yayıncılık, Ankara, 355 s.
• İmamoğlu, B., 2009. “Seyfi Arkan ve Kömür İşçileri için Konut: Zonguldak; Üzülmez ve Kozlu” içinde Fabrikada Barınmak, ed. Ali Cengizkan, Arkadaş Yayınevi, Ankara, 131-133.
• Karaoğuz, D., 2017. Bir zamanlar Zonguldak, Çaycuma Belediyesi Kent Kültürü Yayınları Dizisi No: , Ağustos 2017, Sinerji Matbaa, Ankara, 114 s.
• Koca, H., 2007. Zonguldak Havzasında Maden Kömürü Üretimi ile Başlayan Çalışma ve Kentleşme Koşullarının Yöre Halkı Üzerindeki Etkileri, 38. ICANAS (Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi), 10-15 Eylül 2007, Ankara, Bildiri Kitabı, 581-598.
• Kömürlü, E., 2020. Osmanlı Döneminde Taş Kömürü Madenciliğinin Başlaması, MT Bilimsel, Yer Altı Kaynakları Dergisi (Journal of Underground Resources) Sayı 18, 21-26.
• Kutluk, HN, 1937. Kömür havzasında maden direkçiliğinin tarihçesine ait notlar, Orman ve Av Mecmuası, sayı 7-8-9.
• Oral, B. 2017. Zonguldak ve Karabük Kentlerindeki Anıt Heykellerde İşçi Temsili, Sayı 73, 111-148. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/554665.
• Özer, H., Günaydın, A. 2017. Zonguldak’ta Maden İşçilerinin Kömür Ocaklarında Kullandıkları Bazı Madencilik Terimleri Üzerine, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, Cilt 6, sayı 3, 1334-13352.
• Özeken, A.A., 1944. Ereğli Kömür Havzası Tarihi üzerinde bir Deneme. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 9, 516-563.
• Sakaoğlu, N, 1972. Bu mizansen için bkz. Tahir Karaoğuz, Notlar, Zonguldak-Ereğli Kömür Havzası için Çalışmalarımdan Bir Özet, Ereğli, s. 109.
• Sakaoğlu, N, 1984. Tarihe Yerleşen Hayal Uzun Mehmet, Tarih ve Toplum Dergisi, Sayı: 10, s. 21-25.
• Topkaya M, Bircan A., 1967. Türkiye madenciliğinin tarihçesi, Madencilik, Cilt : VII, Sayı: 3, 170-174.
• ZİKTM, 2021. Zonguldak Maden Müzesi, Zonguldak.ktb.gov.tr, erişim tarihi 24.07.2021)
• ZTSO, 1933. Cumhuriyetin onuncu yılında Zonguldak ve Maden kömür havzası, Zonguldak Sanayi ve Ticaret Odası yayını, Sanayii Nefise Matbaası, İstanbul, 114 s.
• Zaman, E.M., 2012. “Zonguldak İnsan-Mekan-Zaman”, TMMOB Maden Mühendisleri Odası Yayını, 270-272.