The Status of Social Studies Education in Turkey: An Evaluation in the Light of the 1916 Social Studies Committee Report

Yıl 2024, , 70 - 81, 23.05.2024

Muhammet Avaroğulları

https://doi.org/10.21666/muefd.1350381

Öz

The purpose of this study is to evaluate the current status of social studies education in Turkey according to the report of the Social Studies Committee of 1916. With such a study, it is aimed to create a new discussion environment in the academic community regarding the current and future status of social studies education. The research was conducted through document analysis, one of the qualitative research methods. The documents examined in detail in the research are the 1916 Report of the Social Studies Committee and the 1918 Turkish Social Studies Curriculum. The status of social studies education in Turkey was analyzed descriptively on the basis of (1) the courses offered within the framework of social studies education, (2) the selection of appropriate content for the courses, and (3) the method of teaching the courses. According to the results of the study, social studies education in Turkey differs from the 1916 report in all three criteria. In order to find out whether the situation in Turkey is unique, comparisons were made with social studies education in some countries of the world and it was understood that the problems identified in the research on social studies education are not unique to Turkey. In accordance with the findings, recommendations were made, including the provision of social studies courses at the high school level, giving teachers more freedom in selecting course content, and giving more space to current events and problems.

Anahtar Kelimeler

Social studies education, Social studies curriculum, 1916 social studies report, Current issues and problems

Sosyal Bilgiler Eğitiminin Türkiye’deki Durumu: 1916 Sosyal Bilgiler Komitesi Raporu Doğrultusunda Bir Değerlendirme

Öz

Bu araştırmanın amacı Sosyal bilgiler eğitiminin Türkiye’deki mevcut durumunu 1916 Sosyal Bilgiler Komitesi raporu doğrultusunda değerlendirmektir. Böyle bir çalışmayla sosyal bilgiler eğitiminin bugünkü ve gelecekteki durumuna ilişkin akademik camiada yeni bir tartışma ortamı oluşturmak hedeflenmektedir. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında detaylı olarak incelenen belgeler 1916 Sosyal Bilgiler Komitesi Raporu ve 1918 Türkiye Sosyal Bilgiler Öğretim Programıdır. Türkiye’deki sosyal bilgiler eğitiminin durumu (1) Sosyal bilgiler eğitimi kapsamında verilen dersler, (2) Dersler için uygun içeriğin seçimi ve (3) derslerin işlenme yöntemidir temelinde betimsel analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi her üç kriterde de 1916 raporundan ayrışmaktadır. Türkiye’deki durumun kendine özgü olup olmadığını ortaya çıkarmak amacıyla bazı dünya ülkeleri sosyal bilgiler eğitimi ile de karşılaştırma yapılmış ve sosyal bilgiler eğitimi ilgili araştırma kapsamında belirlenen problemlerin sadece Türkiye’ye özgü olmadığı anlaşılmıştır. Bulgular doğrultusunda lise düzeyinde de sosyal bilgiler kapsamında dersler verilmesi de dahil olmak üzere derslerin sayısı ve seviyesi ve ders içeriğinin seçilmesinde öğretmene daha fazla özgürlük tanınması ve güncel olaylara ve problemlere daha fazla yer verilmesi gibi önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler eğitimi, Sosyal bilgiler öğretim programı, 1916 sosyal bilgiler raporu, Güncel konular ve problemler

Kaynakça

• Akman, Ö. & Bastık, U. (2016). Sosyal bilgiler ders kitaplarında ihtilaflı konular içerisinde yer alan 'aile' kavramının incelenmesi: bir içerik analizi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 0-0.
• Alagöz, B. (2014). Sosyal bilgiler öğretmeni adaylarına yönelik tartışmalı konular ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 13(3), 735-766.
• Althusser, L. (2014). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları (A. Tümertekin, Çev.). İstanbul: İthaki
• Altun, A. & Emir, S. (2008). Sosyal bilgiler dersinde problem çözme yönteminin erişi, kalıcılığa ve tutuma etkisi. HAYEF Journal of Education, 5(2), 79-100.
• Arın, D. & Deveci, H. (2008). Sosyal bilgiler dersinde güncel olayların kullanımının öğrenci başarısına ve hatırda tutma düzeyine etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(26), 170-185.
• Arslan, M. (2007). Eğitimde yapılandırmacı yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40(1), 41-61.
• Avaroğulları, M. (2015). Sosyal bilgiler öğretiminde tartışmalı konularla ilgili bir eylem araştırması. Education Sciences, 10(2), 139-150.
• Barr, R., Barth, J. & Shermis, S. (1977). Defining the social studies. Bulletin 51. Washington DC: National Council for the Social Studies.
• Bastık, U. & Parlak, F. (2018). Tartışmalı konular arasında yer alan “din” konusunun 4, 5, 6 ve 7. Sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında incelenmesi. International Journal of Eurasian Education and Culture, 3(5), 172-191.
• Baysal, Z. N. (2005). Hayat bilgisi/sosyal bilgiler öğretiminde probleme dayalı öğrenme için problem durumları oluşturma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 471-485.
• Bowles, S. & Gintis, H. (1976). Schooling in capitalist America: Educational reform and the contradictions of economic life. New York: Basic Books
• Bowles, S. & Gintis, H. (2002). Schooling in capitalist America revisited. Sociology of Education, 75(1), 1–18. https://doi.org/10.2307/3090251
• Collins, R. (2019). The credential society: An historical sociology of education and stratification. New York: Columbia University Press.
• Curriculum Development Council. (2017). Personal, social & humanities education key learning area curriculum guide (primary 1 – secondary 6). 22 Kasım 2022 tarihinde alındığı yer: https://www.edb.gov.hk/attachment/en/curriculum-development/kla/pshe/PSHE_KLACG_P1-S6_Eng_2017.pdf
• Çelik, M. E. & Yıldırım, G. (2021). 5., 6. ve 7. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitaplarının güncel olaylar açısından incelenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2021(16), 34-47.
• Çiftçi, S., Meydan, A. & Ektem, I. S. (2007). Sosyal bilgiler öğretiminde probleme dayalı öğrenmeyi kullanmanın öğrencilerin başarısına ve tutumlarına etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (17), 179-190. Department for Eduducation. (2013). The national curriculum in England Key stages 1 and 2 framework document. 22 Kasım 2022 tarihinde alındığı yer: https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/425601/PRIMARY_national_curriculum.pdf
• Dewey, J. (1910). How we think. New York: Heath &Co.
• Dewey J. (1939). Türkiye maarifi hakkında rapor. İstanbul: Devlet Basımevi. 24.01.2024 tarihinde alındığı yer https://acikerisim.tbmm.gov.tr/bitstreams/1521fed2-0c14-4548-9f3b-4241e6116a50/download
• Dunn, A. W. (1916). Social studies in secondary education, Washington, DC: Government Printing Office. 3 Kasım 2022 tarihinde alındığı yer https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED542444.pdf
• Eryılmaz, Ö. & Köse, T. Ç. (2017). Sosyal bilgiler dersinde güncel olay kullanımının öğrencilerin sosyal problemlere duyarlılıklarına etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(62), 985-1000.
• Eskicumalı, A. (2001). Eğitim ve sosyal değişme: Türkiye’nin değişim sürecinde eğitimin rolü, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 109-128.
• Evans, R. W. (2006). The social studies wars, now and then. Social Education, 70 (5), 317 321.
• Finnish, National Board of Education. (2003) Core curriculum for general upper secondary schools. 9 Kasım 2022 tarihine alındığı yer: https://dokumen.tips/documents/national-core-curriculum-for-general-upper-secondary-education.html?page=1 Florida Department of Education (t.y.). Section 3: Grades 6-8 Education Courses for 2022-2023. 11 Kasım 2022 tarihinde alındığı yer: https://www.fldoe.org/core/fileparse.php/7746/urlt/2223CCD-Basic6-8.doc
• Freire, P. (2008). Ezilenlerin Pedagojisi, Çev. Dilek Hattatoğlu-Erol Özbek, İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Gedik, H. (2010). Güncel olaylarin ilköğretim sosyal bilgiler derslerinde kullanımı ve öğrenci görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 97-118.
• Goodman, J. & Adler, S. (1985). Becoming an elementary social studies teacher. Theory and Research in Social Education, 13, 1-20. İllionis state board of Education. (t.y.). Illinois social science standards. 9 Kasım 2022 tarihinde alındığı yer: https://www.isbe.net/Documents/Social-Science-Standards-K-12-ILSS-2021-Draft.pdf
• Kiriş Yılmaz N. (2014). Alain Badiou’nun insan hakları eleştirisi. Tarih Okulu Dergisi, (18), 1-9. DOI No: http://dx.doi.org/10.14225/Joh520
• Kirkit, M. (2021). Sosyal Bilgiler ders kitaplarında yer alan bazı ihtilaflı konu başlıklarının incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 5(1), 322-353.
• Köken, N. (2003). Sosyal bilgiler öğretiminde problem çözme becerilerinin çoktan seçmeli testlerle ölçülmesi. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (Ahi Evran Üniv. Kırşehir Eğt. Fak. Derg.), 4(2), 55-68.
• Martorella, P. (1996). Teaching social studies in middle and secondary schools. New York: Merrill.
• Marx, K. & Engels F. (2014). Komünist Manifesto. İstanbul: Yordam. Massachusetts Department of Elementary and Secondary Education. (2018). Massachusetts curriculum framework for history and social science. 11 Kasım 2022 tarihinde alındığı yer: https://www.doe.mass.edu/frameworks/hss/2018-12.pdf
• MEB. (2005). İlköğretim soysal bilgiler dersi 6-7. sınıflar öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: MEB
• MEB. (2018a). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). 11 Kasım 2022 tarihinde alındığı yer: http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103847686-SOSYAL%20BİLGİLER%20ÖĞRETİM%20PROGRAMI%20.pdf
• MEB. (2018b). Ortaöğretim tarih dersi (9, 10 ve 11. sınıflar) öğretim programı. 11 Kasım 2022 tarihinde alındığı yer: http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201822142524139-Tarih%20döp.pdf
• MEB. (2018c). Ortaöğretim coğrafya dersi (9, 10 ve 11. sınıflar) öğretim programı. 11 Kasım 2022 tarihinde alındığı yer: http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2018120203724482-Cografya%20dop%20pdf.pdf
• MEB. (2021). Millî eğitim bakanlığı ders kitapları ve eğitim araçları yönetmeliği. Resmi Gazete (Sayı: 31628). 07 Kasım 2022 tarihinde alındığı yer: https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_10/15214644_derskitaplari_yonetmeligi.pdf
• MEB. (t.y.a). İlköğretim kurumları (ilkokul ve ortaokul) haftalık ders çizelgesi. 3 Kasım 2022 tarihinde alındığı yer https://tegm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_09/17194042_HaftalYk_Ders_Cizelgesi_Ylkokul_ve_Ortaokul.pdf
• MEB. (t.y.b). Ortaöğretim kurumları haftalık ders çizelgelerinde değişiklik yapılması 2022-2023. 3 Kasım 2022 tarihinde alındığı yer https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_01/19094445_OrtaoYretim-hdc-2022-2023.pdf
• NCSS (t.y.). About National Council For the Social Studies. 3 Kasım 2022 tarihinde alındığı yer https://www.socialstudies.org/about
• Nelson, J. & Michaelis, J. (1980). Secondary social studies. Englewood Cliffs, NJ: Prentice- Hall.
• Özcan, E. (2022). İlkokul dördüncü sınıf sosyal bilgiler dersinde tartışmalı konular bağlamında gerçekleştirilen sosyobilimsel konu temelli öğretimin etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir.
• Özsöz C. (2014). Pierre Bourdieu: Simgesel şiddet, eğitim, iktidar. Cogito, İstanbul:Yapı Kredi Yayınları. s.200-311.
• Saxe, D. W. (2004). On the alleged demise of social studies: The eclectic curriculum in times of standardization-A historical sketch. International Journal of Social Education, 18(2), 93-102.
• Sömen, T. (2020). Sosyal bilgiler öğretiminde güncel olaylar. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (41), 431-447.
• Tarman, B. (2010). Social studies education and a new social studies movement. Journal of Social Studies Education Research, 1(1), 1-16. The Florida Legislature. (t.y.). The 2022 Florida Statutes. Early learning-20 education code public k-12 education. 11 Kasım 2022 tarihinde alındığı yer: http://www.leg.state.fl.us/statutes/index.cfm?mode=View%20Statutes&SubMenu=1&App_mode=Display_Statute&Search_String=1003.42&URL=1000-1099/1003/Sections/1003.42.html
• Tuncer, H. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının tartışmalı konuların öğretimine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Elazığ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Elazığ.
• Uğurlu, N. B. & Doğan, A. (2016). Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının ve akademisyenlerinin tartışmalı konuların öğretimi ile ilgili görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 219-237.
• Uygun, K. & Bilgiç, C. (2018). İlköğretim öğrencilerinin problem çözmeye yönelik yansıtıcı düşünme becerileri ve sosyal bilgiler dersi akademik başarıları. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 7(3), 1497-1515.
• Ünal, Ç., Sever, R. & Yılmaz, Ö. (2003). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde (5. sınıflar) problem çözme yönteminin uygulanabilirliği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 1-20.
• Vurgun, A. (2020). Tarih eğitiminin tarihinden bir kesit: 20. yüzyılın başlarında (1898-1904) Osmanlı devlet okullarında tarih dersinin yeri. Turkish History Education Journal, 9(2), 604-627.
• William, J. W. (1974). A Conceptual framework for Elementary Social Studies Curriculum and Instruction. North Carolina Univ., Greensboro. 3 Kasım 2022 tarihinde alındığı yer https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED114308.pdf
• Yalçın, A. (2016). Cumhuriyetten günümüze sosyal bilgiler programlarının sosyal bilgiler öğretim yaklaşımlarına göre incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Antalya.
• Yılmaz, K. (2012). Tartışmalı ve tabu konuların incelenmesi: Sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 201-225.
• Yücel, A. G. & Köçer, M. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eleştirel düşünme düzeylerinin gelişiminde tartışmalı konuların etkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 129-139.