İlkokul Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Okuma Motivasyonlarını Etkileyen Faktörlere İlişkin Görüşleri

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 406 - 421, 01.11.2021

Nurullah Karakullukcu Yaşar Çelik

https://doi.org/10.21666/muefd.725816

Cited By: 1

Öz

Okuma, bireylerin günlük yaşamında kullandıkları temel becerilerden biridir. Okuma göz, ses ve beynin ‎çeşitli fonksiyonlarının birlikte çalıştığı karmaşık bir süreçtir. Yapılan araştırmalarda, öğrencilerin okuma düzeylerinin az olduğu ve bu nedenle de öğretim programlarında okumaya önem verilmesi gerektiği belirtilmektedir. Bu araştırma ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin okuma motivasyonlarını etkileyen faktörlere ilişkin görüşlerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma Samsun İl MEM’e bağlı devlet okullarında 2013-2014 eğitim-öğretim yılında öğrenim gören 986 ilkokul 4. sınıf öğrencisi üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemi oranlı küme örnekleme yöntemiyle belirlenmiş ve uygulama için gidilen okullar rastgele belirlenmiştir. Araştırmada ölçme aracı olarak 35 maddelik “İlkokul Öğrencilerinin Okumaya Güdüleyen Faktörlere İlişkin Görüşlerini Belirleme Anketi” kullanılmıştır. Verilerin analizlerinde frekans ve yüzde değerleri kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre, öğrencilerin okuma motivasyonları öğretmenler ve kitaplar tarafından daha sık etkilenmekte iken, aile ve arkadaşların daha az etkilediği belirlenmiştir. Ayrıca araştırmada kitap seçiminde en önemli unsurun kitabın konusu olduğu, tavsiye edilen kitapların ilgi alanlarına uygun olduğu, kitapların arkadaşlar arasında değiştirilerek okunduğu ifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İlkokul, Okuma, motivasyon, Okuma motivasyonu

The Views of 4th Grade Students on the Factors Affecting Reading Motivation

Öz

Reading is one of the basic skills that individuals use in their daily life. Reading is a complex process in which various functions of the eyes, sound and brain work together. In the researches, it is stated that the reading level of the students is low and therefore, reading should be given importance in curricula. This study was conducted to determine the opinions of 4th grade students studying in the primary school about the factors that affect their reading motivation. The research was carried out with 986 students of 4th graders in public schools of Samsun Provincial Directorate of National Education in 2013-2014 academic year. The sample of the study was determined by proportional cluster sampling method and schools were selected as randomized for application. As a measurement tool in the research, the 35-item “Questionnaire for Determining Primary School Students' Opinions on the Motivating Factors for Reading” was used.‎ Frequency and percentage values were used in the analysis. According to the results of the research, determined that while the reading motivation of the students was more frequently affected by the teachers and the books, it was less affected by the family and friends. In addition, in the research, it was stated that the most important factor in choosing a book is the subject of the book, the recommended books that are suitable for their interests, and the boks that are read interchangeably among friends.

Anahtar Kelimeler

Primary school, reading, motivation, reading motivation

Kaynakça

• Aksoy, E. ve Öztürk, D. S. (2018). Öğrencilerdeki okuma alışkanlığının öğrenci ve öğretmen görüşlerine göre belirlenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(1), 143-184.
• Akyol, H. (2007). Okuma. Kırkkılıç, A. ve Akyol, H. (Ed.), İlköğretimde Türkçe öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Akyol, H. (2008). Türkçe öğretim yöntemleri (2.Baskı). Ankara: Kök Yayıncılık.
• Arı, E. ve Demir, M. K. (2013). İlköğretim bölümü öğretmen adaylarının kitap okuma alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 116-128.
• Arıcı, A.F. (2005). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okuma durumları (Doktora tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No. 162923).
• Arslan, Y., Çelik, Z. ve Çelik, E. (2009). Üniversite öğrencilerinin okuma alışkanlığına yönelik tutumlarının belirlenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 113-124.
• Aslantürk, E. ve Saracaloğlu, A. S. (2010). Sınıf öğretmenlerinin ve sınıf öğretmeni adaylarının okuma ilgi ve alışkanlıklarının karşılaştırılması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 155-176.
• Aşılıoğlu, B. (2008). Bilişsel öğrenmeler için eleştirel okumanın önemi ve onu geliştirme yolları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 1-11.
• Ataş, M. (2015). İlkokul öğrencilerinin okuma motivasyonlarının bazı değişkenler bakımından incelenmesi. (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 381097).
• Balcı, A. (2009). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlık ve ilgileri üzerine bir araştırma (Doktora tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 228411).
• Bamberger, R. (1990). Okuma alışkanlığını geliştirme. (B. Çapar, Çev.). Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Başaran, M. ve Ateş, S. (2009). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin okumaya ilişkin tutumlarının incelenmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29 (1), 73-92.
• Bayis, S. (2010). 4., 5., 6., 7. sınıf öğrencilerinin kitap okuma ve kütüphane kullanım alışkanlıklarının incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 267421).
• Bircan, İ. ve Tekin M. (1983). Türkiye’de okuma alışkanlığının azalması sorunu ve çözüm yolları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 22(1), 393-410.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi. Coşkun, E. (2006). Lise öğrencilerinin okuma hızı ve anlama düzeyleri üzerine bir araştırma. Milli Eğitim, 172(Güz), 29-39. Çiftçi, Ö. (2007). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin Türkçe öğretim programında belirtilen okuduğunu anlamayla ilgili kazanımlara ulaşma düzeyinin belirlenmesi (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 205208).
• Deci, E., Koestner, R., ve Ryan, R. (2001). Extrinsic rewards and intrinsic motivation in education: Reconsidered once again. Review of Educational Research, 71(1),1-27. doi:10.1006/ceps.1999.1020
• Devrimci, H. (1993). İlkokul 5. sınıf çocuklarında okuma alışkanlığının incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi) (Tez No. 31510).
• Dökmen, Ü. (1994). Okuma becerisi, ilgisi ve alışkanlığı üzerine psiko-sosyal bir araştırma, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. 652. Bilim Kültür Eserleri Dizisi., 2531.
• Edmunds, K. M. ve Bauserman, K. L. (2006). What teachers can learn about reading motivation through conversations with children. The Reading Teacher, 59 (5), 414-424. doi:10.1598/RT.59.5.1
• Gök, S. (2018). Başlangıç düzeyi okuyucularının okuma motivasyonu üzerinde aile okuma inançlarının etkisi. (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi) (Tez No. 534764).
• Gökçe, E. (2012). İlköğretim öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları. S. Sever ve diğerleri (Yay. haz.). 3. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu içinde (s. 825-833). Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi.
• Gönen, M. ve Devrimci H. (1993). 9. Okulöncesi eğitimi ve yaygınlaştırılması semineri. İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
• Gönen, M., Öncü, E. ve Işıtan, S. (2004). İlköğretim 5. 6. ve 7. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıklarının incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 164(Güz). Erişim adresi: https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/164/
• Guthrie, J. T., Schafer , W., Wang, Y. Y. ve Afflerbach, P. (1993), Influences of ıntruction on amount of reading: an empirical exploration of social, cognitive and ıntructional ındicators. National Reading Research Center, 3 (summer), 9-36. Erişim adresi: https://files.eric.ed.gov/ fulltext/ED359503.pdf
• Güneş, A. (2013). Türkiye’de köy ilköğretim okul kütüphaneleri ve okuma alışkanlığı: Kastamonu ili örneği (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 551464).
• Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Harris, A. J. ve Sipay, E. R. (1947). How to increase reading ability, a guide to individualized and remedial methods. New York: Longman.
• Hidi, S. (1990). Interest and its contribution as a mental resource for learning. Review of Educational Research, 60, 549-571. Erişim adresi: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.938.8376.
• Hidi, S. (2000). An ınterest researcher’s perspective: The effects of extrinsic and ıntrinsic factors on motivation. C. Sansoe ve J. M. Harackiewicz. (Ed), Intrinsic and extrinsic motivation: The research for optimal motivation and performance (s. 309-339) içinde. San Diego, Californiaz: Academic Press.
• İskender, H. (2013) Türkçe öğretmenlerinin okuma ilgileri ve öğrencilere okuma alışkanlığı kazandırmaya yönelik etkinlikleri üzerine bir araştırma (Trabzon ili örneği) (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 344499).
• İşcan, A., Arıkan, İ. B. ve Küçükaydın, M. A. (2013). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerin kitap okuma alışkanlıkları ve okumaya ilişkin tutumları. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4(11), 1-16.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi (23. Basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karatay, H. (2007). İlköğretim Türkçe öğretmeni adaylarının okuduğunu anlama becerileri üzerine alan araştırması (Yayımlanmamış doktora tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 205288).
• Keleş, Ö. (2006). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinde kitap okuma alışkanlığının incelenmesi (Yüksek Lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 187641).
• Kesebir Toktar, E. (2012) Edirne ili merkez ilçesinde bulunan ilköğretim 1. kademe öğrencilerinin okuma alışkanlıkları ve kütüphane kullanımları (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 320952).
• Kurnaz, H. ve Yıldız, N. (2015). Ortaokul öğrencilerinin okuma motivasyonlarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 19 (3), 53-70.
• McKool, S. S. (2007). Factors that influence the decision to read: An investigation of fifth grade students’ out-of-school reading habits. Reading improvement, 22, 111-131.
• MEB. (2009). İlköğretim (1-5. Sınıflar) Türkçe öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB. (2018, Aralık). Tebliğler Dergisi (Sayı: 2735-Ek). Erişim adresi: http://tebligler.meb.gov.tr/index.php/tuem-sayilar/viewcategory/86-
• MEB. (2019). Türkçe dersi (1-8. Sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB, Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı. (2010a), PISA 2006 projesi ulusal nihai raporu. Erişim adresi: http://pisa.meb.gov.tr/wp-content/uploads/2013/07/PISA2006-Ulusal-Nihai-
• MEB, Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı. (2010b), PISA 2009 ulusal ön raporu. Erişim adresi: http://pisa.meb.gov.tr/wp- content/uploads/2013/07/PISA-2009-Ulusal-On-Rapor.pdf
• MEB, Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı. (2015), PISA 2012 ulusal nihai raporu. Erişim adresi: https://drive.google.com/file/d/0B2wxMX5xMcnhaGtnV2x6YWsyY2c/view
• Nelson, R. M., & DeBacker, T. (2008). Achievement motivation in adolescents: The role of peer climate and best friends [Öz]. The Journal of Experimental Education, 76(2), 170-189. Öze erişilen adres: https://psycnet.apa.org/ record/2008-00693-004.
• Odabaş, H., Odabaş, Z. Y. ve Polat, C. (2008). Üniversite öğrencilerinin okuma alışkanlığı: Ankara üniversitesi örneği. Bilgi Dünyası, 9(2), 431-465.
• Öz, M. F. (2011). Uygulamalı Türkçe öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Özdemir, E. (1987). Okuma sanatı. Nasıl okumalı, Neler okumalı. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Özdemir, E. (2007). Eleştirel okuma (7. basım). Ankara: Bilgi Yayıncılık.
• Sancı, D. (2002). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin toplumsal, ekonomik ve kültürel durumlarının okuma motivasyonuna etkisi (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 110258).
• Schunk, D. H. (2011). Motivasyon (E.T.Üzümcü ve L.Tuay, Çev.). M. Şahin, (Ed.). Öğrenme teorileri: Eğitimsel bir bakışla (s. 452-511) içinde. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Sever, S. (2004). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Suna, Ç. (2006). İlköğretim öğrencilerinin okuma ilgi ve alışkanlıklarını etkileyen etmenlerin analitik olarak incelenmesi ve değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No. 187992).
• Sünbül, A. M., Yılmaz, E., Demirer, V., Ceran, D., Işık, A., Çintaş, D., M., Çalışkan, M. ve Alan, S.(2010). İlköğretim öğrencileri kitap okuma alışkanlıkları: Konya ili araştırma raporu (5-6-7-8. sınıflar). Konya: Selçuk Üniversitesi Matbaası.
• Topçu, Y. E. (2007). İlköğretim 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıkları. Milli Eğitim Dergisi, 176, 36-37.
• Tosunoğlu, M. (2002). Türkçe Öğretiminde Okuma Alışkanlıkları ve Çocukların Okuma Eğilimleri. Türk Dili Dergisi, 609, 547–563.
• Tunç, T. C. (2018). Sınıf Öğretmenlerinin Okumaya Karşı Tutumları ve Okuma Alışkanlıkları (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 526667).
• Ülper, H. (2011a). Öğrencilerin, okumaya isteklendirici etmenlerle karşılaşma durumu: öğretmen, aile, arkadaş ve kitap boyutları üzerine bir araştırma. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (30), 221-237.
• Ülper, H. (2011b). Öğrenci açısından okumaya güdüleyici etmenler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(2), 941-960.
• Yalınkılıç; K. (2017). Öğrencilerin okumaya karşı güdüleyici etmenlerle karşılaşma durumları ve okuma alışkanlıklarına ilişkin görünümleri. Researcher: Social Science Studies, 5(4), 423-434. doi:10.18301/rss.509
• Yıldız, M. (2010). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama, okuma motivasyonu ve okuma alışkanlıkları arasındaki ilişki (Doktora tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 279666).
• Yıldız, M. ve Akyol H. (2011) İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama, okuma motivasyonu ve okuma alışkanlıkları arasındaki ilişki. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 793-815.
• Yılmaz, B. (2004). Öğrencilerin okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıklarında ebeveynlerin duyarlılığı. Bilgi Dünyası Dergisi, 5(2), 115-136.
• Yılmaz C. ve Çalışkan M. (2017). Yatılı ortaokul öğrencilerinin okuma motivasyonlarının incelenmesi. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(33), 573-588.