Üstbilişsel Sorgulamaya Dayalı Tasarlanan Öğrenme Ortamında Olasılık Öğrenme Süreci: Bir Öğretim Deneyi

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 768 - 787, 01.11.2022

Mehmet Akif Kılıç Mesut Öztürk

https://doi.org/10.21666/muefd.1005370

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma ilköğretim matematik öğretmeni adayları için tasarlanan üstbilişsel sorgulamaya dayalı öğrenme ortamını değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda olasılık kavramının öğretimi için üstbilişsel sorgulamaya dayalı bir öğrenme ortamı tasarlanmıştır. Bu öğrenme ortamında her uygulamanın ardından yapılan görüşmeler ve araştırmacının izlenimleri sonucunda öğrenme ortamında düzenlemelere gidilmiştir. Yapılan düzenlemeler kapsamında matematik öğretmeni adayları için üstbilişsel sorgulamaya dayalı alternatif bir öğrenme ortamı ortaya çıkmıştır. Nitel araştırma desenine göre yürütülen bu çalışmada öğretim deneyi modeli kullanılmıştır. Çalışmaya tamamı Türk 31 matematik öğretmeni adayı katılmıştır. Çalışmanın verileri görüşme formu, gözlem formu ve katılımcı günlükleri ile toplanmıştır. Çalışmada elde edilen sonuçlar üstbilişsel sorgulamaya dayalı tasarlanan öğrenme ortamında katılımcıları çözüme götürmek üzere hazırlanan ipucu kartlarının ilk uygulamalarda gerekli olduğunu ancak ilerleyen uygulamalarda katılımcıların bu ipucu kartlarına gerek duymadığını göstermiştir. Ayrıca küçük grup çalışması olarak başlayan etkinlikler öğretmen adaylarından alınan dönütler doğrultusunda bireysel etkinliklere dönüştürülmüştür. Bireysel uygulamalarda öğretmen adaylarının küçük grup çalışmasına göre daha fazla sorgulama yaptıkları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Üstbiliş, Üstbilişsel sorgulama, Olasılık, Matematik öğretmeni adayı

The Process of Learning the Probability with Metacognitive Inquiry: A Teaching Experiment

Öz

This study was conducted to evaluate the learning environment based on metacognitive inquiry designed for elementary school mathematics teacher candidates. A learning environment based on metacognitive inquiry was created for the teaching of the concept of probability. In this learning environment, as a result of the interviews made after each application and the observations of the researcher, arrangements were made in the learning environment. Within the scope of the regulations, an alternative model based on metacognitive inquiry emerged for pre-service mathematics teachers. In this study, which was carried out according to the qualitative research design, the teaching experiment model was used. 31 pre-service mathematics teacher candidates participated in the study. The data of the study were collected by interview form, observation form and participant diaries. The results showed that in the learning environment based on metacognitive inquiry, the clues that lead the participants to the solution were necessary in the first applications, but the participants did not need these clues in the further applications. In addition, the activities that started as small group work were transformed into individual activities in line with the feedback received from the students. It was determined that pre-service teachers made more inquiries in individual practices.

Anahtar Kelimeler

Metacognition, Metacognitive inquiry, Probability, Pre-service math teacher

Kaynakça

• Ada, K. (2019). Üstbiliş ile problem kurma performansı arasındaki ilişkide matematik ve Türkçe derslerinin aracılık rolü [Yüksek lisans tezi, Bayburt Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Arseven, A., Dervişoğlu, M. & Arseven, İ. (2015). Tarih öğretmen adaylarının sorgulama becerileri ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki, The Journal of Academic Social Science Studies, 32(32), 171- 185.
• Artigue, M., & Blomhøj, M. (2013). Conceptualizing inquiry-based education in mathematics. ZDM Mathematics Education, 45(6), 797–810.
• Blakey, E., & Spence, S. (1990). Developing metacognition. syracuse. (ERIC No. ED327218).
• Branch, J. L., & Solowan, D. G. (2003). Inquiry-based learning: The key to student success, School Libraries in Canada, 22(4), 6-12.
• Brown, A. L. (1978). Knowing when, where, and how to remember: a problem of metacognition. Advances in Instructional Psychology. Lawrence Erlbaum.
• Brown, A. (1987). Metacognition, executive control, self-regulation, and other more mysterious mechanisms. In Reiner, F. , & Kluwe, R. (Eds.), Metacognition, motivation, and understanding (pp. 65–116). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak-Kılıç, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Chapman, O. (2011). Elementary school teachers’ growth in inquirybased teaching of mathematics. ZDM Mathematics Education, 43(6–7), 951–963. doi: 10.1007/s11858-011-0360-3.
• Czarnocha, B., & Maj, B. (2008). A teaching experiment. Handbook of mathematics teaching research‐A tool for teachers‐researchers. University of Reszów.
• Çakıroğlu, A. (2007). Üstbilişsel strateji kullanımının okuduğunu anlama başarısı düşük öğrencilerde erişi artırımına etkisi [Doktora tezi- Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/.
• Dietz, H. M. (2016). Metacognitive support of mathematical abstraction process: Why and how- a basic reasoning. International Journal on Advances in Intelligent Systems, 9(3 & 4), 352-362.
• Erdoğan, F., & Şengül, S. (2017). Matematik dersinde üstbilişsel stratejilerle detseklenen işbirlikli öğrenme yönteminin öğrencilerin üstbilişsel becerilerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 42(192), 263-301.
• Flavell, J. H. (1976). Metacognitive aspects of problem solving. In L. B. Resnick (Ed.), The nature of intelligence (pp. 231-235). Erlbaum.
• Flavell, J. H. (1979). Metacognition and cognitive monitoring: A new area of cognitive developmental inquiry. American Psychologist, 34, 906-911.
• Flavell, J. H. (1999). Cognitive development: Children's knowledge about the mind. Annual Review of Psychology, 50, 21–45. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.50.1.21
• Gürbüz, R., Çatlıoğlu, H., Birgin, O. & Erdem, E. (2010). Etkinlik temelli öğretimin 5. sınıf öğrencilerinin bazı olasılık kavramlarındaki gelişimlerine etkisi: Yarı deneysel bir çalışma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(2), 1021-1069.
• Huang, S. Y., Kuo, Y. H., & Chen, H. C. (2020). Applying digital escape rooms infused with science teaching in elementary school: Learning performance, learning motivation, and problem-solving ability. Thinking Skills and Creativity, 37, 100681.
• Jacobs, J. & Paris, S. (1987). Children’s metacognition about reading: Issues in definition, measurement, and instruction. Educational Psychologist, 22(3-4), 255-278.
• Kaçar, T. (2020). Sosyal bilgiler dersinde sorgulamaya dayalı öğretimin öğrencilerin ders başarısına, eleştirel düşünme becerilerine ve öğrenmenin kalıcılığına etkisi [Doktora tezi- Fırat üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/.
• Kramarski, B., & Mevarech, Z. R. (2003). Enhancing mathematical reasoning in the classroom: The effects of cooperative learning and metacognitive training. American Educational Research Journal, 40(1), 281-310.
• Kılıç, M. A., Öztürk, M., & Küçük-Demir, B. (2020). Investigation of teacher knowledge of elementary mathmatics teachers: case of probability. Bartın Universty Journal of Faculty of Education, 9(1), 13-25.
• Koyunlu-Ünlü, Z. (2015). Fen ve teknoloji dersinde araştırma-sorgulamaya dayalı öğrenmenin öğretim teknolojileri ile desteklenmesine yönelik bir eylem araştırması [Doktora tezi- Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/.
• Lester, F. K., Garofalo, J., & Kroll, D. L. (1989). The role of metacognition in mathematical problem solving: A study of two grade seven classes. National Science Foundation.
• Mevarech, Z. R., & Kramarski, B. (1997). IMPROVE: A multidimensional method for teaching mathematics in heterogenous classrooms. American Educational Research Journal, 34(2), 365-395.
• Mevarech, Z., & Fridkin, S. (2006). The effects of IMPROVE on mathematical knowledge, mathematical reasoning and meta-cognition. Metacognition and Learning, 1(1), 85-97.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2018). Ortaokul matematik dersi (5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) öğretim programı. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2020). Timss 2019 Türkiye ön raporu. Eğitim Analiz ve Değerlendirme Raporları Serisi No. 15
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. (2nd ed). Sage.
• National Council of Teachers of Mathematics (NCTM). (2000). Principals and Standards for School Mathematics. https://www.nctm.org/uploadedFiles/Standards_and_Positions/PSSM_ExecutiveSummary.pdf adresinden edinilmiştir.
• Pressley, M. (1986). The relevance of the good strategy user model to teaching of mathematics. Educational Psychologist, 21, 139-161.
• Reeve, R.A., & Brown, A.L. (1985). Metacognition reconsidered: Implications for intervention research. Journal of Abnormal Child Psychology, 13(3), 343-356.
• Schoenfeld, A. H. (1992), Learning to Think Mathematically: Problem Solving, Metacognition and Sense Making in Mathematics. In D. Grouws (Ed.), Handbook of Research on Mathematics Teaching and Learning, (pp. 334 – 370). Macmillan.
• Sonay-Ay, Z., & Bulut, S. (2017). Üstbilişsel sorgulamaya dayalı problem çözme yaklaşımının öz-düzenleme becerilerine etkisinin yarı deneysel bir çalışma ile araştırılması. İlköğretim Online, 16(2), 547-565.
• Özsoy, G. (2012). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin matematiksel kalibrasyon becerilerinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 1183-1195.
• Öztürk, M. (2021). An embedded mixed method study on teaching algebraic expressions using metacognition-based training. Thinking Skills and Creativity, 39, 100787. DOI:
• Öztürk, M., & Kaplan, A. (2019). Cebirsel ispat yapma sürecinin bilişsel açıdan incelenmesi: Bir karma yöntem araştırması. Eğitim ve Bilim, 44(197), 25-64.
• Öztürk, M., Akkan, Y., & Kaplan, A.(2018). 6-8. Sınıf üstün yetenekli öğrencilerin problem çözerken sergiledikleri üstbilişsel beceriler: Gümüşhane örneği. Ege Eğitim Dergisi, 19(2), 446-469.
• Ubuz, B., & Erdoğan, B. (2019). Effects of physical manipulative instructions with or without explicit metacognitive questions on geometrical knowledge acquisition. International Journal of Science and Mathematics Education, 17(1), 129-151.
• Windschitl, M. (2002). Inquiry projects in science teacher education: What can investigative experiences reveal about teacher thinking and eventual classroom practice?. Science Teacher Education, (87), 112–143.
• Yıldırım, A., & Simsek, H. (2010). Nitel arastırma yöntemleri. Seçkin.
• Yıldız, M. (2015). Eğitim Psikolojisi. Paradigma Akademi.
• Zacharia, Z. (2003). Beliefs, attitudes and intentions of science teachers regarding the educational use of computer simulations and inquiry-based experiments in physics. Journal of Research in Science Teaching, 40(8), 792–823.