Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirlik Bürolarında Örgütsel Kültür ve Muhasebecilik Mesleğine Etkileri: Isparta İlinde Bir Uygulama

Yıl 2019, , 597 - 616, 26.08.2019

Elif Yücel , Akif Furkan Karagöz

https://doi.org/10.25095/mufad.607223

Öz

Bir toplum içerisinde oluşan her sosyal yapının kendine özgü norm, değer ve algıları bulunmaktadır. Bu sosyal yapılar içerisinde yer alan bireyler arasındaki bağlantıyı da kültür kavramı sağlamaktadır. Her toplumun içerisinde farklı katmanlar halinde ortaya çıkabilecek alt kültürler mevcuttur. Örgütsel kültürler de içinde bulundukları toplumların birer alt kültürüdürler. Her örgütün kendine özgü norm ve değerleri bulunmaktadır. Bu durum muhasebe mesleğinin yürütüldüğü muhasebe bürolarında da geçerlidir. Osmanlı döneminden itibaren usta çırak ilişkisinin önemli bir yere sahip olduğu muhasebe mesleğinde zamanla ortaya çıkmış olan muhasebe alt kültürünün, muhasebe mesleğinin geçmişten günümüze gelişiminde şüphesiz etkisi büyüktür. Dolayısıyla bu önem doğrultusunda hazırlanan bu çalışmanın temel amacı muhasebe bürolarında ortak bir örgüt kültürünün bulunup bulunmadığının belirlenmesi ve böylece mesleğe bağlı olarak oluşan örgütsel kültürün muhasebecilik mesleğine etkilerinin tespit edilmesidir. Çalışmada öncelikle kültür, alt kültür, örgüt kültürü ve muhasebe alt kültürü kavramları açıklanmış olup çalışmanın amacına uygun olarak Isparta ilinde muhasebe mesleğinin yürütücüsü olan Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik bürolarında çalışanlara anket yapılmıştır. Ankete katılanların cevapları SPSS 17 paket programı aracılığı ile analiz edilerek genel olarak muhasebe bürolarında en fazla örgütsel başarıya önem verilirken; örgütsel desteğin, işbirliğinin ve ödüllendirmenin sağlandığı; muhasebe bürolarında hoşgörü ortamının var olması ile çalışanlar tarafından örgütsel yapının benimsendiği; örgütsel kimliğin ve performans göstergelerin belirli olduğu ancak bunun yanında çalışanlara yeterli özerkliğin sağlanmadığı ve çalışanların risk üstlenmesine izin verilmediği tespit edilmiştir. Bu durum da mesleğin gerektirdiği sorumluluğun meslek mensubunda bulunmasından kaynaklanmaktadır. Sonuç olarak sağlanan hoşgörü ortamı ve işveren niteliğindeki meslek mensuplarının her türlü etki ve baskılara karşı çalışanları koruması ile geçmişten gelen usta çırak ilişkisinin mesleği geliştirdiği söylenebilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Muhasebe Alt-Kültürü, Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirlik Bürosu Çalışanları

Kaynakça

• Bălan, S. –Vreja, L. O. (2013). “TheTrompennar’s Seven-DimensionCultural Model AndCulturalOrientation Of RomanianStudentsin Management”, New Management ForTheEconomy, 2013, Vol 1, İssue 1, pp 95-107.
• Bekçi, İ. - Bitlisli, F. (2012).“Muhasebe- Kültür Değerlerinin Analizi: MuhasebeMeslek Mensupları Üzerine Bir Araştırma”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, ss. 61-76.
• Chanchani S. - Theivanathampillai P (2002).“Typologies Of Culture. University Of Otago, Department Of AccountancyAnd Business Law”,WorkingPapers Series, 04_10/02, University Of Otago, Dunedin.
• Chanchani, S. -Willett, R. (2004).“An EmpiricalAssessment of Gray’s AccountingValue Constructs”, The International Journal of Accounting, vol 39, pp.125–154.
• Cooke, R. - Rousseau, D. (1988), “BehaviouralNormsAndExpectations: A QuantitativeApproachToTheAssessment OfOrganizationalCulture”, GroupandOrganizationalStudies,Vol. 13, pp. 245-273.
• Deal, T. ve Kennedy, A (1982). CorporateCultures.Massachusetts:Addition. Wesley Publishing.
• Douglas A. H. (1977). “PoliticalPartiesAndMacroeconomicPolicy.” AmericanPoliticalScienceReview, Vol 71, Issue 4, pp. 1467–1487.
• Durmuş, A.F. – Güneş, R.(2017). “Türkiye’deki Yeminli Mali Müşavirlerin Kültür BazlıMuhasebe Değerlerinin Analizi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (76), ss.81-98
• Erdoğan, İ. (1994). İşletmelerde Davranış, Beta Basım Yay., İstanbul.
• Erez, M. - Gati, E. (2004), “A Dynamic, Multi-level Model of Culture: Fromthe Micro-level of Individualtothe Macro-level of Global Culture.”, AppliedPsychology: An International Review, Vol 53, pp. 583 – 598
• Foo, F. Y. (2008), A Cross-CulturalStudy of Accounting ConceptsAppliedIn International Financial ReportingStandards (UnpublishedDoctoralDissertation), Melbourne: School Of Accounting And Finance, Faculty of Business AndLaw, Victoria University
• Gray, S.J. - Vint H.M. (1995), “TheImpact of Culture on Accounting Disclosures: Some International Evidence”, Asia Pacific Journal of Accounting, Vol.21, pp. 33-44.
• Gray, S.J. (1988), “Towards a Theory of CulturalInfluence on the Development of Accounting SystemsInternationally”, Abacus, Vol.24, Issue 2, pp. 1-15.
• Harrison, G. L.,-McKinnon, J. L. (1986).“Culturaland Accounting Change: A New Perspective on CorporateReportingRegulationand Accounting PolicyFormulation”, Accounting, OrganizationsandSociety,Vol. 11, No. 3, pp.233-252.
• Harvey, D. F.,- Brown, D. R. (1988). An experimentalapproachtoorganizationaldevelopment. EnglewoodCliffs, New Jersey:PrenticeHall.
• Hofstede, G. (1980), “Culture’sConsequences: International DifferencesInWork-RelatedValues” Beverly Hills, CA: Sage Publications
• Hofstede, G. - Bond, M.H. (1984), “Hofstede’sCultureDimensions: An IndependentValidation Using Rokeach’s Value Survey” Journal of Cross-CulturalPsychology”, Vol. 15, pp. 417-433.
• Hofstede, G. -Neuijen, B. -Ohayv, D. D. -Sanders, G. (1990). “MeasuringOrganizationalCultures: A QualitativeAndQuantitativeStudyAcrossTwentyCases”.AdministrativeScienceQuarterly, Vol35 Issue 2, pp. 286-316
• Hofstede, G. (1991), CulturesandOrganizations: Software of theMind. London: McGraw-Hill
• Hofstede, G. (2001), Culture’sConsequences: ComparingValues, Behaviors, InstitutionsandOrganizationsAcross Nations. Beverly Hills, CA: Sage Publications.
• Hofstede, G. (2003), CulturesandOrganizations: InterculturalCooperationandItsImportanceforSurvival, Software of theMind. London: Profile Books.
• Hofstede, G. – Minkov, M. (2010), CulturesandOrganizations: Software of theMind, InterculturalCooperationandItsImportanceforSurvival. RevisedandExpanded Third Edition, London: McGraw-HillProffesional.
• Hofstede, G. (2011), “DimensionalizingCultures: TheHofstede Model in Context”, Online Readings in PsychologyandCulture Vol.2 Issue 1
• Inkeles A. – Levinson D.J. (2008). “NationalCharacter: TheStudy Of ModalPersonalityAndSocioculturalSystems”, TheHandbook Of SocialPsychology, Vol. 4, pp. 418-506.
• Kanter, R. M. (1983) TheChangeMasters. New York: Simon&Schuster.
• Karabınar, S. - Kışlalıoğlu V. (2014), “Muhasebe Kültürü İle İlgili Seçilmiş Bazı Çalışmaların Ampirik Analizi”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 17, Sayı 31, ss. 236
• Karasar, N. (2003), “Bilimsel Araştırma Yöntemi”, 12. Baskı, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kaya, C.T - Ökten, A.B.(2014). “Kültür Olgusunun Muhasebe Hileleri Üzerindeki Etkisi”, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi. Cilt 7, Sayı 2, ss.63-80.
• Kluckhohn, F. R. – Strodtbeck F. L. (1961). Variationsin Value Orientations, 11.th Ed. Evanston: Row, Peterson.
• Kıymık, H. - Bekci, İ. - D. Acar. (2015). “Örgütsel Kültür ve Örgütsel Muhasebe Kültürü İleHileli Finansal Raporlama Arasındaki İlişki: Borsa İstanbul (BIST) Hizmetler EndeksindeBir Araştırma”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt 17 sayı 4, ss.759-784
• Meriç, A - Akpınar, Y. (2017), “Adıyaman’daki Muhasebe MeslekMensuplarının Muhasebe Kültür Değerleri Üzerine Bir Araştırma”,Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 51, ss.426-440.
• O'Reilly, C. A. - Chatman, J.-Caldwell, D. F. (1991). “People AndOrganizationalCulture: A Profile ComparisonApproachToAssessingPerson-Organization Fit”. Academy of Management Journal, Vol. 34Issue 3, pp.487-516.
• Ouchi, W. G. (1981). Theory Z, Reading. MA: Addison-Wesley.
• Parsons, T. – Shils E.A. (1951). Toward A General Theory Of Action, Cambridge: Harvard UniversityPress.
• Pascale, R. T.,-Athos, A. G. (1981). The Art of Japanese Management. Warner, New York, NY.
• Perera, M. H. B. (1989). “Towards A Framework ToAnalyzeTheİmpactof Culture On Accounting”,The International Journalof Accounting, Vol 24, Issue 1, pp.42-56.
• Prajogo, D. I.,-McDermott, C. M, (2011). “TheRelationshipBetweenMultidimensionalOrganizationCultureAndPerformace”, InternationalJournal of OperationandProduction Management, vol 31, Issue 7, pp. 712 - 735.
• Robbins, S. P. (1988). Essentials Of OrganizationalBehavior, 2nd Edition, New Jersey: Prentice-HallIntInc.
• Sadeghian, H. – Kakaei, H.R. (2014), “Accounting forCulture in Terms of HofstedeandGray”, International SAMANM Journal of Finance and Accounting, Vol.2, Issue 2, pp. 49.
• Schein, E. H. (1984). “ComingTo A New Awareness Of OrganizationalCulture”,SloanManagement Review, Vol 25 Issue 2, pp. 3 - 16
• Schwartz S. H. (1999). “Cultural Value Differences: SomeİmplicationsForWork”, AppliedPsychology: An International Review, Vol 48, pp.23-47.
• Smircich L. (1983), “Concepts Of CultureAndOrganizational Analysis”, AdministrativeScienceQuarterly, Vol 28, İssue 3, pp. 339-358.
• Şişman, M. (1994), Örgüt Kültürü, Eskişehir İl Merkezindeki İlkokullarda Bir Araştırma, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Tabakçı, N. (2008), Kültürlerarası İletişim Sürecinde Alt Kültürde Kimliğin Oluşumu: Türkiye’deki Karaçay Topluluğu Örneği, (Basılmamış Doktora Tezi) Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, ss. 17
• Tabără, N. – Nistor, C. (2014), “CulturalDimensionsin Accounting Systems” EuropeanJournal of Accounting, Finance & Business, Issue 2, pp.15
• Tanrıkulu, M. (2015). “Türkiye Coğrafyasında Genel Kültür, Alt Kültür Ve Mozaik Kültür” TÜCAUM VIII. Sempozyumu Bildiriler Kitabı, ss. 473-480
• Tetik N. ve Yelgen E. (2015). “Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarının (UFRS) Muhasebe Kültürüne Etkisi Üzerine Otel İşletmelerinde Bir Araştırma”, Muhasebe ve VergiUygulamaları Dergisi, Cilt 8, Sayı 3, ss. 201-228.
• Tosunoğlu, B. -Yeşilçelebi, G. (2016). “Kültürün İç Denetim üzerindeki Etkisinin Muhasebe Meslek Mensupları Açısından Değerlendirilmesi”Journal of Accounting,Finance and Auditing Studies, Cilt 2, Sayı 1, ss.73-87
• Triandis H. C. (1995).IndividualismAndCollectivismBoulder, Co: Westview.
• Triandis H. C. (1972).The Analysis Of SubjectiveCulture New York: Wiley.
• Trompenaars, F. –HampdenTurner, C. (1997).RidingTheWaves Of Culture: UnderstandingCulturalDiversityin Business, 2nd Edition,London&SantaRosa, NicholasBrealey Publishing Limited.
• Unutkan, G. A. (1995). İşletmelerin Yönetimi ve Örgüt Kültürü, Tümken Kitabevi,Ankara.
• Varıcı, İ. - Özdemir, S.(2013). “Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına Yönelişin KültürBağlamında Değerlendirilmesi”, Mali Çözüm Dergisi, Eylül-Ekim, ss.15-41.
• Zarsekei, M.T. (1996), "Spontaneousharmonizationeffects of cultureand market forces on accountingdisclosurepractices", Accounting Horizons, Vol.10 Issue 1, pp.18-37.