Araştırma Makalesi
BİST’te İşlem Gören Konaklama İşletmelerinin Finansal Performanslarının CRITIC Ağırlıklandırmalı TOPSIS Yöntemine Göre Değerlendirilmesi
Öz
Bu çalışmanın amacı Borsa İstanbul (BİST)’te işlem gören konaklama işletmelerinin, karar verme süreçlerindeki
etkinliğini artıracak finansal performans göstergelerinin değerlendirilmesidir. Bu amaçla 2017-2021 yıllarını kapsayan beş
yıllık dönem için işletmelerin finansal performansları TOPSIS yöntemine göre analiz edilmiştir. Analizde performans kriteri
olarak, işletmelerin bilanço ve gelir tablolarında yer alan değerlerden faydalanılarak hesaplanan finansal oranlar
kullanılmıştır. Bu kriterlerin analizdeki ağırlıkları CRITIC yöntemine göre belirlenmiştir. Yapılan analizde işletmelerin beş
yıllık finansal performanslarının geometrik ortalamaları alınarak genel finansal performans başarı sırası belirlenmiştir.
Analiz sonucunda MAALT kodu ile BİST’te işlem gören işletmenin en yüksek finansal performansı sergileyen işletme olduğu
bulgusuna ulaşılmıştır. Yapılan sıralamanın anlamlılığını ölçmek için elde edilen performans başarı sırası ile analize dâhil
edilen şirketlerin hisse senedi getirileri arasındaki ilişki test edilmiştir. Yapılan korelasyon testi sonucunda analize dahil
edilen dokuz şirketten altısının hisse senedi getirilerindeki değişim ile performans başarı sıralarındaki değişim arasında
pozitif yönde yüksek bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akdoğan, Nalan - Tenker, Nejat (2007), Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri, Gazi Kitabevi, Ankara.
- Akyüz, Yılmaz - Bozdoğan, Tunga - Hantekin, Emin (2011), “TOPSIS Yöntemiyle Finansal Performansın Değerlendirilmesi ve Bir Uygulama”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), ss. 73-92.
- Bağcı, Haşim - Kılıçaslan, Semiha (2020), “BİST’e Kayıtlı Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarının Finansal Performansının CRITIC ve ORESTE Yöntemleriyle Analizi”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30(1), ss. 223-240.
- Bahar, Ozan - Çelik İlal, Nur (2020), “ Coronavirüsün (Covid-19) Turizm Sektörü Üzerindeki Ekonomik Etkileri”, International Journal of Social Sciences and Education Research, 6(1), ss. 125-139.
- Ban, Adrian Ioan - Ban, Olimpia Iuliana - Bogdan, Victoria – Sabau Popa, Diana Claudia - Tuse, Delia (2020), “Performance evaluation Model of Romanian Manufacturing Listed Companies by Fuzzy AHP and TOPSIS”, Technological and Economic Development of Economy, 26(4), pp. 808-836.
- Ceylan, Ali (2004), İşletmelerde Finansal Yönetim, Ekin Kitabevi, Bursa.
- Cin, Zeynel (2021), Konaklama İşletmelerinde Çalışanların İşlerinde Algıladıkları Stres Faktörleri, Stres Durumundaki Tavırları ve Stresle Baş Etme Stratejileri: Kuşadası’ndaki 4 ve 5 Yıldızlı Konaklama İşletmelerine Yönelik Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
- Çakır, Süleyman - Perçin, Selçuk (2013), “AB Ülkeleri’nde Bütünleşik Entropi Ağırlık- TOPSIS Yöntemiyle Ar-Ge Performansının Ölçülmesi”, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(1), ss. 77-95.
- Demireli, Erhan (2010), “TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Sistemi: Türkiye’deki Kamu Bankaları Üzerine Bir Uygulama”, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1), ss. 101-112.
- Diakoulaki, Danae - Mavrotas, George - Papayannakis, Lefteris (1995), “Determining Objective Weights in Multiple Criteria Problems: The Critic Method”, Computers & Operations Research, 22(7), pp. 763-770.
- Gözkonan, Ümit Hasan - Küçükbay, Füsun (2019), “Katılım Bankaları İle Geleneksel Bankaların ÇKKV Yöntemleri İle Performans Değerlendirilmesi: TOPSIS ve Gri İlişkisel Analiz Yöntemleri İle Karşılaştırmalı Analiz”, International Journal Of Economic & Administrative Studies, 25, ss. 71-94.
- Gücenme, Ümit (2003), Mali Tablolar Analizi ve Enflasyon Muhasebesi, Marmara Kitabevi, Bursa.
- Güneş, Gül (2011), “Konaklama Sektöründe Çevre Dostu Yönetimin Önemi”, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 1, ss. 45-51.
- Hsu, Li-Chang (2013), “Investment Decision Making Using a Combined Factor Analysis and Entropy-Based TOPSIS Model”, Journal of Business Economics and Management, 14(3), pp. 448-466.
- https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turizm-Istatistikleri (Erişim Tarihi: 18 Ağustos 2022).
- https://www.tursab.org.tr/apps/Files/Content/7db2e0c3-0bdf-4790-8b3f-296edcb946fb.pdf (Erişim Tarihi: 15 Ağustos 2022).
- https://www.unwto.org/tourism-statistics/key-tourism-statistics (Erişim Tarihi: 20 Ağustos 2022).
- https://yigm.ktb.gov.tr/TR-201121/isletme-bakanlik-belgeli-tesis-konaklama-istatistikleri. html (Erişim Tarihi: 15 Ağustos 2022).
- Kayalı, Cevdet Alptekin - Aktaş, İsmail (2018), “BİST’te Hisse Senetleri İşlem Gören Otomotiv Sektöründeki Firmaların TOPSIS Yöntemine Göre Performans Değerlemesi ve Analizi”, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), ss. 43-59.
- Mandic, Ksenija - Delibasic, Boris - Knezevic, Snezana - Benkovic, Sladjana (2014), “Analysis of the Financial Parameters of Serbian Banks through the Application of the Fuzzy AHP and TOPSIS Methods”, Economic Modelling, 43, pp. 30-37.
- Oktayer, Nagihan - Susam, Nazan - Çak, Murat (2007), Türkiye’de Turizm Ekonomisi, İstanbul Ticaret Odası Yayın No:2007- 69, İstanbul.
- Ömürbek, Vesile - Kınay, Bülent (2013), “Havayolu Taşımacılığı Sektöründe TOPSIS Yöntemiyle Finansal Performans Değerlendirmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), ss. 343-363.
- Özçelik, Hakan - Küçükçakal, Zühal (2019), “BİST’te İşlem Gören Finansal Kiralama ve Faktoring Şirketlerinin Finansal Performanslarının TOPSIS Yöntemi İle Analizi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 81, ss. 249-270.
- Öztel, Ahmet - Aydın, Bahadır - Köse, M. Said (2018), “Entropi Tabanlı TOPSIS Yöntemi İle Enerji Sektöründe Kurumsal Sürdürülebilirlik Performansının Ölçümü: Akenerji Örneği”, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(24), ss. 1-24.
- Saldanlı, Arif - Sırma, İbrahim (2014), “TOPSIS Yönteminin Finansal Performans Göstergesi Olarak Kullanılabilirliği”, Öneri Dergisi, 11(41), ss. 185-202.
- Shaverdi, Meysam - Ramezani, Iman - Tahmasebi, Reza - Rostamy, Ali Asghar Anvary (2016), “Combining Fuzzy AHP and Fuzzy TOPSIS with Financial Ratios to Design a Novel Performance Evaluation Model”, International Journal of Fuzzy Systems, 18(2), pp. 248-262.
- Temizel, Fatih - Bayçelebi, Berfu Ece (2016), “Finansal Oranların TOPSIS Sıralaması İle Yıllık Getiriler Arasındaki İlişki: Tekstil İmalatı Sektörü Üzerine Bir Uygulama”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), ss. 159-170.
- Toker, Boran (2006), Konaklama İşletmelerinde İşgören Motivasyonu ve Motivasyonun İş Doyumuna Etkileri – İzmir’deki Beş ve Dört Yıldızlı Otellere Yönelik Bir Uygulama, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- Uygurtürk, Hasan - Korkmaz, Turhan (2012), “Finansal Performansın TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi İle Belirlenmesi: Ana Metal Sanayi İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(2), ss. 95-115.
- Wang, Yu Jie. (2014), “The Evaluation of Financial Performance for Taiwan Container Shipping Companies by Fuzzy TOPSIS”, Applied Soft Computing, 22, pp. 28-35.
- Wang, Ying Ming - Elhag, Taha MS (2006), “Fuzzy TOPSIS Method Based on Alpha Level Sets With an Application to Bridge Risk Assessment”, Expert Systems With Applications, 31, pp. 309-319.
- WTTC (2018), Travel and Tourism Economic Impact 2018 Turkey (https://wttc.org/research/economic-impact, Erişim Tarihi: 15 Ağustos 2022).
- Yavuz, Gül (2021), “Entropiye Dayalı TOPSIS Yöntemi İle Bankaların Performans Değerlendirmesi”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), ss. 1-26.
- Yıldırım, Murat - Altan, İnci Merve - Gemici, Rafet (2018), “Kurumsal Yönetim İle Finansal Performans Arasındaki İlişkinin Entropi Ağırlıklandırmalı TOPSIS Yöntemi İle Değerlendirilmesi: BİST’te İşlem Gören Gıda ve İçecek Şirketlerinde Bir Araştırma”, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 11(2), ss. 130-152.
- Yükçü, Süleyman - Atağan, Gülşah (2010), “TOPSIS Yöntemine Göre Performans Değerleme”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 45, ss. 28-35.
Toplam 35 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İşletme |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 23 Ocak 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 20 Eylül 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Sayı: 97 |