SAT-GERİ KİRALA UYGULAMASININ 213 SAYILI VERGİ USUL KANUNU VE TMS/TFRS AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2024, Sayı: 104, 53 - 70, 16.10.2024

Berrak Soyalp Solakoglu

https://doi.org/10.25095/mufad.1470841

Öz

Türkiye’de ve çeşitli ülkelerde uygulanan sat-geri kirala müessesi, bir finansal kiralama türü olmakla birlikte aynı zamanda bir finansman türü olarak da kabul edilmektedir. Sat-geri kirala uygulamasını, klasik bir finansal kiralama sözleşmesinden ayıran en büyük özellik üçüncü muhatap olan finansal kiralama şirketinin sözleşmede yer almamasıdır. Hem satış işlemini hem de kiralama işlemini bünyesinde barındıran bu işlemde satıcı varlığın devrini yaptıktan sonra aynı varlığı kendi adına kiraladığı için sözleşmedeki muhatap sayısı ikidir. Bunun dışında işletmelerin bilançolarını oluşturmaları açısından kurallarına tabi olduğu 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ve TFRS/TMS mevzuatlarında öz olarak aynı uygulamayı içerse de finansal tablolara yansıtılacak tutarların hesaplanması ve kayıtları açısından farklılıklar meydana gelmektedir. Çalışmada, vergisel açıdan tanınan istisnaların uygulanması ve farklı değerleme ölçülerinin kullanılması sebebiyle yapılan hesaplamaların finansal tablolara yansıtılması örnekler dahilinde ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Finansal Kiralama, Sat ve Geri Kirala, TFRS 16

Kaynakça

• Akdoğan, Mustafa Uğur (2021). “Sat, kirala ve geri al işlemlerinin vergi ve muhasebe uygulamaları açısından analizi”. Muhasebe Ve Finansman Dergisi”, (Özel Sayı), 313-332.
• Cavlak, Hakan- Güneş, Necati- Yasin, Cebeci (2017). “Yasal düzenlemeler ve Türkiye Muhasebe Standartları açısından sat ve geri kirala işlemleri”. Bankacılık ve Sermaye Piyasası Araştırmaları Dergisi-BSPAD, 1(2), 33-51.
• Durmuş, Ahmet- Otlu, Fikret (2020). “Sat ve geri kirala işlemlerinin TFRS 16’ya göre muhasebeleştirilmesi ve BOBİ FRS ile karşılaştırılması”. Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi, 4(1), 84-97.
• Gökgöz, Ahmet (2019). “TFRS 16 Kiralamalar Standardı çerçevesinde kiralama işlemlerinin muhasebeleştirilmesi”. Journal of Accounting Finance and Auditing Studies, 5(1), 318-332.
• Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK). TFRS 9 “Finansal Araçlar Standardı”, https://www.kgk.gov.tr./(Erişim Tarihi:01.11.2023)
• Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK). TFRS 15 “Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat Standartı ”, https://www.kgk.gov.tr./(Erişim Tarihi:01.12.2023)
• Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK). TFRS 16 “Kiralamalar Stanadartı”, https://www.kgk.gov.tr./(Erişim Tarihi:01.11.2023)
• Marşap, Beyhan-Yanık, Serap (2018). “IFRS 16 kapsamında kiralama işlemlerinin finansal raporlamaya etkisinin incelenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (80), 23-42.
• Öğredik, Güray (2014). “Sat ve geri kirala (Sell & Leaseback) işleminin finansal ve vergisel avantajları”. Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi (2), 122.
• Pamukçu, Ayşe - Öğredik, Güray (2017). “Sat kirala geri al işleminde özellik arz eden muhasebe kayıtları ve işlemler.” Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi. 156-180.
• PWC. (2023). Leases Accounting Guide. https:// viewpoint.pwc. com /dt/us/en/pwc/accounting_guides/leases/assets/pwcleasesguide052.pdf./ (Erişim Tarihi:15.03.2024).
• Sieverding, Antonius (2018). “A critical analysis of the accounting for sale and lease back transactions under the new IFRS 16” https://repositorio. ucp.pt/bitstream/10400.14/26290/1/152116258 %20Antonius%20Sieverding %20W.pdf/(Erişim Tarihi:12.02.2024).
• Tulum, Saadet (2020). "TFRS 16 Kiralamalar ve TMS 17 kiralama işlemleri standartlarına göre sat-geri kirala işlemlerinin muhasebeleştirilmesi". Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (41), 366-382.
• Xu,Wei-Davidson, Robyn Alexandra-Cheong Chee Seng (2017). Converting financial statements: operating to capitalised leases. Pacific Accounting Review, 29(1), 34-54.
• 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu, https://www.gib.gov.tr/gibmevzuat