Navbermedyayî; Di Edebiyatê De Arasteyeke Nû û Ji Edebiyata Kurdî ya Kurmancî Çend Mînak

Yıl 2021, , 526 - 550, 01.11.2021

Mehmet Emin Purçak

https://doi.org/10.19059/mukaddime.909341

Öz

Bu çalışmada medyalararasılık tekniğinin tanıtılması, edebiyat metinlerinde nasıl kullanıldığının tespiti ve edebiyat metinlerine etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bunun için öncelikle medya ve yeni medya kavramları üzerinde durulacaktır. Medya kavramının etimolojisine, kavramın geniş ve dar anlamdaki kullanımlarına, medyalararasılık teriminin ortaya çıkış süreci, farklı medya alanlarının birbiriyle ilişkisi ve alışverişine değinilecektir. Daha sonra medyalararasılık teriminin anlam ve kapsamına odaklanılarak edebiyat metinlerinde medyalararasılıktan nasıl yararlanıldığı, Kürt edebiyatında öne çıkan bazı eserlerden hareketle farklı medya öğeleri tespit edilerek bunların nasıl kullanıldığı gösterilecektir. Bu çerçevede Bîra Qederê, Gerîneka Guernicayê, Belkî Îşev Binive, Şevekî Îstîsmar, Fîtnevîzyon, Tarantîno Bavê Min û Ez, Hêvî û Têkoşîn, Saturn, Pirça Winda û Cemîlê Nîgarkêş û Heft Qambihostên Dewletê isimli eserlerde medyalararasılık ilişkileri üç başlık altında incelenecektir. İlk olarak roman ve hikâyede fotoğrafın kullanılması; ikinci olarak roman, hikâye ve şiirde sinema ve televizyonun kullanılması ile üçüncü kategoride daha çok internet medyasının hayatımıza dahil ettiği whatsapp, instagram, youtube, facebook gibi yeni medya unsurlarının edebiyat metinlerinde anılması ya da bunların edebiyat metinlerine etkisi, adı anılan eserler bağlamında tespit ve tahlil edilecektir. Bunun için karşılaştırma yönteminden yararlanılacaktır.

Anahtar Kelimeler

medya, yeni medya, medyalararasılık, hibrit metin, kürt edebiyatı

Navbermedyayî: Di Edebiyatê De Arasteyeke Nû û Ji Edebiyata Kurdî ya Kurmancî Çend Mînak

Öz

Armanca vê xebatê danasîna teknîka navbermedyayiyê, tesbîtkirina bikaranîna wê ya di metnên edebî de û bandora wê ya li ser tekstên edebî ye. Ji bo vê pêşiyê em dê li ser têgehên medyayê û medyaya nû bisekinin. Di vê beşê de em dê li ser etîmolojiya têgeha medyayê û di wateya fireh û teng de bikaranînên wê bisekinin. Dû re dê temasî pêvajoya derketina têgeha navbermedyayiyê, têkiliyên navbermedyayî yên qadên cuda û danûstendinên wan bê kirin. Piştî vê, em dê zîqî ser wate û wergirtina nav xwe ya têgeha navbermedyayiyê bin û di metnên edebî de çawa ji navbermedyayiyê sûd tê girtin, ji çend berhemên ku di edebiyata Kurdî (Kurmancî) de derketine pêş hereket bikin û medyayên cuda di nava hev de çawa hatine bikaranîn nîşan bidin. Di vê çerçoweyê de berhemên bi navê Bîra Qederê, Gerîneka Guernicayê, Belkî Îşev Binive, Şevekî Îstîsmar, Fîtnevîzyon, Tarantîno Bavê Min û Ez, Hêvî û Têkoşîn, Saturn, Pirça Winda û Cemîlê Nîgarkêş û Heft Qambihostên Dewletê têkiliyên navbermedyayî di bin sê sernavan de hatine analîzkirin. Di serî de di roman û çîrokê de bikaranîna fotografan; ya duyem di helbest, çîrok û romanê de bikaranîna sînema û televîzyonê û di ya sisiyan de jî bêhtir hêmanên wekî whatsApp, instagram, youtube, facebook ku aîdî medyaya înternetê ku bandora wan ya li ser metnên edebî yan jî di metnên edebî de behsa wana çawa debas dibe, di berhemên navborî de dê ev xal bên tesbît û tehlîlkirin. Ji bo vê jî em dê ji teknîka berawirdkirinê sûd bigirin.
Bêjeyên Sereke: Medya, medyaya nû, navbermedyayî, metnên hîbrît, edebiyata Kurdî

Anahtar Kelimeler

medya, medyaya nû, navbermedyayî, metnên hîbrît

Kaynakça

• Ağıl, N. (2015). Ekfrasis – Batı’da ve Bizde Görsel Sanatın Sözle Tasviri. İstanbul: Simurg Yayınları. Aktulum, K. (2007). Metinlerarası İlişkiler. İstanbul: Öteki Yayınları.
• Apaydın, M. (2002). Biyografik roman türünün Türk edebiyatındaki gelişimi üzerine bazı dikkatler. Hece Türk Romanı Özel Sayısı. 65-66-67, 460-469.
• Arslan, F. (2016). Metinsel melezleşmeye doğru medya / medyalararasılık ve öteki türler. The Journal of Academic Social Science Studies. 52, 49-56.
• Aytaç, G. (2002). Edebiyat ve Medya – Kitaptan Ekrana Edebiyat. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Baran, O. F. (2009). Şeveke Îstismar. İstanbul: Weşanên Avesta.
• Baştürk, E. A. (2014). Yeni Medya Yeni Pratikler Yeni Olanaklar. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Bayram, M. (2008) Belkî îşev binive. İstanbul: Weşanên Avesta.
• Berger, J. (2009). Görme Biçimleri. (Çev. Yurdanur Salman). İstanbul: Metis Yayınları.
• Bourdieu, P. (2019). Televizyon Üzerine. (Çev. Alper Akım). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Canatak, A. M. û Bulduk, N. (2019). Dijital Çağ Türk Edebiyatı ve Medyalararasılık Tartışmaları. İstanbul: Hiper Yayıncılık.
• Cegerxwîn. (2007). Reşoyê Darê. Diyarbakır: Weşanên Lîs.
• Debord, G. (1996). Gösteri Toplumu ve Yorumlar. (Çev. Ayşen Ekmekçi – Okşan Taşkent). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Elleström, L. (2010). The modalities of media: a model for understanding intermedial relations. Media Borders, Multimodality and Intermediality. (Edit. Lars Elleström). Londra: Palgrave Macmillan.
• Gökşenli, E. Y., “Antonio Munoz Molina’nın El İnvierno En Lisboa Adlı Romanında Medyalararasılık”,[t.y.].Navnîşan: https://www.researchgate.net/publication/305986446_Antonio_Munoz_Molina'nin_El_Invierno_En_Lisboa_Adli_Romaninda_Medyalararasilik (Dîroka jêgirtinê: 06.09.2020).
• Hony, H.C. û İz, F. (1993). The Oxford Turkish-English; English-Turkish Dictionary. İstanbul: Oxford University Press – İnkılap Kitabevi Yayınları.
• Kayaoğlu, E. (2006). Murathan Mungan’ın Paranın Cinleri’nde Medyalararasılık. Bellek Mekân İmge – Prof. Dr. Nilüfer Kuruyazıcı’ya Armağan. (Yay. Haz. Mahmut Karakuş- Meral Oraliş). İstanbul: Multilingual Yayınları.