Bir Osmanlı Şehrinde Frenkleşenler: Diyarbekir Katolikleri

Yıl 2016, Cilt 7, Sayı 1, 115 - 133, 18.04.2016

İbrahim ÖZCOŞAR

https://doi.org/10.19059/mukaddime.87021

Cited By: 1

Öz

Katolik dünyanın, Osmanlı vatandaşı Doğu Hıristiyanlarına yönelik misyon faaliyetleri dini alana odaklanmış görünmelerine rağmen  zamanla sosyal, ekonomik ve siyasi alanlarda da oldukça etkili bir çözülmenin başlangıcı olmuştur. Diyarbekir’de Süryani, Nasturi ve Ermenilere yönelik Osmanlı hakimiyeti öncesinde başlayan Katolikleştirme faaliyetleri, Ondokuzuncu yüzyılda önemli bir başarı elde etmiş ve şehirde azınsanmayacak bir Katolik nüfus ortaya çıkmıştır. Bu makalede, Diyarbekir’deki kadim Ortodoks cemaatlerin Katolikleşmesi süreci ve bu süreçte yaşanan çatışmalar incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Frenk, Katolikleşme, Nasturi/Keldani, Ermeni

Kaynakça

• Aboona, H. (Erişim: 10.01.2004). “How And When Catholicism Was Imposed on National Churches of Mesopotamia?” http://www.atour.com.education/20010303.html
• Albayrak, K. (1997). Keldanîler ve Nasturîler. Ankara: Vadi.
• Armale, İ. (1993). Türkiye Mezopotamyasında Mardin. Turan Karataş (çev.), İsveç: Nsibin.
• Artinian, V. (2004). Osmanlı Devletinde Ermeni Anayasasının Doğuşu (1839-1863). İstanbul: Aras.
• Aydın, M. (1990). “Hristiyan Konsillerne Genel Bir Bakış”, Belleten, C. LIV., 365-380.
• Behar, C. (2003). Osmanlı İmparatorluğunun ve Türkiye’nin Nüfusu. Ankara: Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü.
• Cuınet, V. (1892). La Turquie d’Asie, Geographie Administrative Statistique Descriptive et Raisonnẽe de Chaque Province de l’Asie Mineure. Paris.
• Dolabani, H. (2006). Antakya Süryani Kadim (Ortodoks) Kilisesi Patriklerinin Özgeçmisi̧ , G. Akyüz (Çev), İstanbul.
• Durak, N. (2005). “Süryani Ortodoks Kilisesi”. Süryaniler ve Süryanilik I,. Ahmet Taşğın, Eyüp Tanrıverdi, Canan Seyfeli (Haz.), Ankara: Orient.
• Eryılmaz, B. (1996). Osmanlı Devleti’nde Gayrimüslim Tebaanın Yönetimi, İstanbul: Risale.
• Frazee, C. A. (1983). Catholics and Sultans: the Church and the Ottoman Empire 1453-1923. New York: Cambridge University Press.
• İlhan, M. (1981). “Some notes on the settlement and population of the Sancak of Amid according to the 1518 Ottoman Cadastral survey”. Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı: 14, 415-437.
• Karpat, K.H. (2003). Osmanlı Nüfusu (1830-1914), Demografik ve Sosyal Özellikler., İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Karpat, K.H. (2006). Osmanlı’da Değişim, Modernleşme ve Uluslaşma. Dilek Özdemir (çev.), Ankara: İmge.
• Kemal, K. (2003). Osmanlı Nüfusu (1830-1914), Demografik ve Sosyal Özellikler. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Kenanoğlu, M. (2004). Osmanlı Millet Sistemi, Mit ve Gerçek. İstanbul: Klasik.
• Kieser, H.L. (2005). Doğu Vilayetleri’nde Misyonerlik, Etnik Kimlik ve Devlet 1839-1938. İstanbul: İletişim.
• Korkusuz, Ş. (2003). Seyahatnamelerde Diyarbakır. İstanbul: Kent.
• Layard, A.H. (2000). Ninova ve Kalıntıları. Zafer Avşar(çev.), İstanbul: Avesta.
• Merguerian, B.J. (2013). Amerikalıların Gözünden 19. Yüzyılda Diyarbekir, 1830-1860. Altuğ Yılmaz (çev.), Diyarbakır ve Çevresi Toplumsal ve Ekonomik Tarihi Konfernası, Diyarbakır Tebliğleri. İstanbul: Hrant Dink Vakfı.
• Murre, H.L., Van Den Berg. (1999). “The Patriarchs of The Church East From The Fifteenth to Einteenth Centuries”. Hugoye: Journal of Syriac Studies, Vol. 2, No. 2, July, http://syrcom.cua.edu/Hugoye/Vol2No2/HV2N2Murre.html, (Erişim: 12.09.2004).
• Öz, M. (1999). “Klasik Dönem Osmanlı Siyasi Düşüncesi: Tarihi Temeller ve Ana İlkeler”. İslami Araştırmalar Dergisi, Cilt 12, Sayı 1, 27-33.
• Özcoşar, İ. (2014). “Separation and conflict: Syriac Jacobites and Syriac Catholics in Mardin in the eighteenth and nineteenth centuries” Byzantine and Modern Greek Studies Vol. 38 No. 2 (2014) 201–217.
• Özcoşar, İ. (2008). Bir Yüzyıl Bir Sancak Bir Cemaat 19. Yüzyılda Mardin Süryanileri. İstanbul: Beyan Yayınları.
• Refik, A. (1340). “Türkiye’de Katolik Propagandası”. Türk Tarihi Encümeni Mecmuası, Eylül, No: 5 (82), 257-276.
• Refik, A. (1988). Onikinci Asr-ı Hicri’de İstanbul Hayatı (1689-1785). İstanbul: Enderun.
• Seyfeli, C. (2012). “Osmanlı Devlet Salnamelerinde Katolik Ermneiler (1847-1918)”. CIU Folklor/edebiyat, Cilt:18, sayı, 69, 2012/1, 145-182.
• Şakiroğlu, M. (1996). “Frenk”. DİA, c. 13, Ankara: TDV, 197-199.
• Tepeyran, E. H. (1998). Hatıralar. İstanbul: Pera.
• Tuncer, O.C. (2002). Diyarbakır Kiliseleri. Diyarbakır: Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi.
• Türkan, A. (2012). “İstanbul’daki Katolik Ermeni Gruplarının Problemleri ve Papalığın Müdahaleleri (19. yy.)”. History Studies: International Journal of History, Volume 4 Issue 2, p. 317-341, July 2012, 317-341.
• Wigram, W. A. (1929). The Assyrians And Their Neigbours. London: G.Bell & Sons.
• Yıldız, H. (2014). Osmanlı Yenileşme Döneminde Diyarbekir Vilayeti’nde Eğitim (1870-1920). Ankara: TTK.
• Yılmazçelik, İ. (1995). XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Diyarbakır. Ankara: TTK.